Multimedia w Wikimedia Commons Phyllospadix Hook. – rodzaj traw morskich należący do rodziny zosterowatych (Zosteraceae), obejmujący 6 gatunków występujących w Oceanie Spokojnym, na wybrzeżach Azji (od dalekiego wschodu Rosji do Japonii i Korei) oraz Ameryki Północnej (od Kanady do Meksyku)[2].
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów φύλλον (phyllon – liść) i σπάδιξ (spadix – kolba)[3].
Morfologia
- Pokrój
- Trawy morskie przytwierdzone do skał[4].
- Łodyga
- Rozgałęziające się monopodialnie kłącze z 2 wiązkami naczyniowymi w korze wtórnej[5].
- Korzenie
- Korzenie wyrastają w międzywęźlach, w wiązkach po dwa lub w 2 rzędach po 3–5[4].
- Liście
- Liście równowąskie, zwykle skórzaste, z 3–7 równoległymi żyłkami przewodzącymi, o drobnoząbkowanych brzegach[5]. Pochwy liściowe otwarte, szybko rozkładające się do postaci wiązki włókien[4].
- Kwiaty
- Rośliny dwupienne. Kwiaty zebrane w równowąską kolbę, wpierw otoczoną przez podsadkę w postaci pochwy kwiatostanowej, po dojrzeniu wystającą z pochwy[5], wyrastającą z pachwin liści, siedzącą, spłaszczoną, z rzędem wyraźnych klapowatych wyrostków po obu stronach osi[4]. Kolby z kwiatami żeńskimi z przysadkami. Słupki pojedyncze, z krótką szyjką i dwoma włoskowatymi znamionami[5], rożkowate[4]. Kolby męskie ze szczątkowymi słupkami[4]. Pręciki z dwukomorowymi główkami[5].
- Owoce
-
Pestkowce, rożkowate[4], z krótkim dzióbkiem[5].
Biologia i ekologia
- Rozwój
-
Wieloletnie, wodne geofity (hydrogeofity)[2], wodopylne.
- Siedlisko
-
Strefy litoralne oceanów i mórz, na skałach, na płyciznach, często wynurzają się w czasie odpływu[4].
- Cechy fitochemiczne
- Rośliny z gatunku Phyllospadix iwatensis zawierają flawony: hispidulinę i luteolinę oraz specyficzny alkaloid: phyllospadine[6].
Systematyka
- Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
- Rodzaj należy do rodziny zosterowatych (Zosteraceae Dumort.), rzędu żabieńcowców (Alismatales Dumort.), w kladzie jednoliściennych (monocots)[1].
- Gatunki[2]
Zagrożenie i ochrona
Poza P. juzepczukii wszystkie gatunki Phyllospadix zostały ujęte w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych:
-
Phyllospadix iwatensis – ze statusem VU (narażony)
-
Phyllospadix japonicus – ze statusem EN (zagrożony)
-
Phyllospadix scouleri – ze statusem LC (mniejszej troski)
-
Phyllospadix serrulatus – ze statusem LC (mniejszej troski)
-
Phyllospadix torreyi – ze statusem LC (mniejszej troski)
Rośliny te są zagrożone przez działalność człowieka w strefie przybrzeżnej, głównie związaną z gospodarką morską, a także utwardzaniem linii brzegowej i uprawami wodorostów. Populacje P. iwatensis i P. japonicus są stale malejące[7].
Zastosowanie
- Rośliny spożywcze
- Kłącza i liście Phyllospadix scouleri, Ph. serrulatus i Ph. torreyi są jadane na surowo lub ugotowane, szczególnie z ikrą śledzi pacyficznych[8]. Całe rośliny, w tym słonawe liście, są suszone przez rdzenną ludność Ameryki Północnej jako zapasy na zimę[9].
- Rośliny magiczne
- Indianie Kwakwala okładają liśćmi Phyllospadix torreyi kołyski dzieci, aby te rosły silne[8].
Przypisy
