रिशी या गैनोडर्मा (Ganoderma) खुम्ब की एक जाति है जो लकड़ी पर उगती है। इसके अन्तर्गत लगभग ८० प्रजातियाँ हैं जिसमें से अधिकांश उष्णकटिबन्धीय क्षेत्रों में पैदा होतीं है। इनका उपयोग परम्परागत एशियायी चिकित्सा में होता है जिसके कारण ये आर्थिक रूप से अति महत्वपूर्ण हैं।
रिशी या गैनोडर्मा (Ganoderma) खुम्ब की एक जाति है जो लकड़ी पर उगती है। इसके अन्तर्गत लगभग ८० प्रजातियाँ हैं जिसमें से अधिकांश उष्णकटिबन्धीय क्षेत्रों में पैदा होतीं है। इनका उपयोग परम्परागत एशियायी चिकित्सा में होता है जिसके कारण ये आर्थिक रूप से अति महत्वपूर्ण हैं।
ਗੈਨੋਡਰਮਾ ਨੂੰ ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਰੂਮ, ਕੁਕਰਮੁਤਾ, ਸੱਪ ਦੀ ਛਤਰੀ ਅਤੇ ਖੁੰਭ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਜੀਵਨੀ ਬੂਟੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੈਨੋਡਰਮਾ ਆਪਣੇ ਚਮਤਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਨਿਰੋਗ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗੈਨੋਡਰਮਾ ਸੈੱਲ ਦੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖ਼ਰਾਬ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਟਾਕਸਿਨਜ਼ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੋਗ ਨਿਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਗੈਨੋਡਰਮਾ ਬੀਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।[1]
ਕੁਦਰਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੈਨੋਡਰਮਾ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚਲੀਆਂ ਬਨਸਪਤੀ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ‘ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਦਰਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਡਿੱਗ ਕੇ ਸੁੱਕੇ ਚੁੱਕੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਉੱਤੇ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੱਕ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੀ ਉਮਰ 15 -20 ਦਿਨ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਾ.ਲਿਮ-ਸਿਓ ਜਿਨ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਛੇ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਗੈਨੋਡਰਮਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਗੈਨੋਡਰਮਾ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਫ਼ਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਦੋ ਸੌ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੇਵਲ ਛੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਲਾਲ ਗੈਨੋਡਰਮਾ ਵਿੱਚ ਮਾਨਵ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇਖੀ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀਕੌਕ ਗੈਨੋ, ਕੀਮਸ਼ਨੇ ਗੈਨੋ, ਬ੍ਰੇਨ ਗੈਨੋ, ਹਾਰਟ ਗੈਨੋ, ਲਿਵਰ ਗੈਨੋ ਅਤੇ ਰੂਈ ਗੈਨੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਗੈਨੋਡਰਮਾ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੁਣ ਤਕ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਐਕਟਿਵ ਤੱਤ ਲੱਭੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹਨਾਂ ਚ' ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੱਤ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ।