Mertensia

Mertensia maritima na wybrzeżu kanadyjskiego Quebecku

Mertensia longiflora

Mertensja (Mertensia) – rodzaj roślin należący do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Obejmuje około 40^[3]–45^[4] gatunków. Występują one na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego^[3]. Na wybrzeżach północnej Europy rośnie jeden gatunek – M. maritima (brak go nad Bałtykiem)^[5]. W Ameryce Północnej rosną 24 gatunki (na południu sięgając do Meksyku), pozostałe w Azji, z czego 6 w Chinach^[6]. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, zwłaszcza mertensja wirginijska^[4]. Kłącze M. maritima jest warzywem dla Inuitów^[3].

Nazwa rodzaju upamiętnia niemieckiego botanika Franza Karla Mertensa (1764–1831)^[4].

Morfologia

Pokrój

Byliny osiągające do 1 m wysokości. M. maritima ma pędy płożące^[4]. Rośliny nagie lub omszone, zwykle z grubym kłączem^[6].

Liście

Skrętoległe, pojedyncze i zwykle nagie, nierzadko sinoniebieskie^[4]. Pierwsze liście skupione w rozetę przyziemną, ale te szybko więdną w miarę rozwoju ulistnionej łodygi^[6].

Kwiaty

5-krotne^[4], skupione w szczytowe skrętki, zwykle zwisające^[6]. Działki kielicha zrośnięte tylko u nasady. Płatki korony zrośnięte w długą rurkę, zwykle u nasady zwężoną, rozszerzoną wyżej, barwy niebieskiej. Końce płatków zaokrąglone. Osklepek brak, czasem z kępkami włosków w gardzieli rurki. Pręciki równej długości, krótsze od rurki korony, nitki dość długie, pylniki krótkie. Zalążnia górna, czterokomorowa, z pojedynczą szyjką słupka zwykle wystającą z rurki korony^[4].

Owoce

Rozłupnie rozpadające się na cztery zwykle gładkie lub pomarszczone rozłupki, czasem ze skrzydełkiem na brzegu^[4].

Systematyka

Rodzaj należy do plemienia Asperugeae w podrodzinie Cynoglossoideae w obrębie rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae^[7].

Nazwa Mertensia ma szereg homonimów w taksonomii^[2]:

• Mertensia Willdenow, Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 25: 165. 1804 = Dicranopteris Bernhardi 1805 (glejcheniowate)
• Mertensia Thunberg ex A. W. Roth, Catalecta 3: 318. Jan-Jun 1806 = Champia Desveaux 1809 (krasnorosty)
• Mertensia Kunth in Humboldt, Bonpland et Kunth, Nova Gen. Sp. 2: ed. fol. 25; ed. qu. 30. 28 Apr 1817 = Momisia F. G. Dietrich 1819 (konopiowate)

Wykaz gatunków^[8][9]

Przypisy