dcsimg

Chondrilla sztywna ( Polish )

provided by wikipedia POL
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Chondrilla sztywna (Chondrilla juncea L.) – gatunek rośliny należącej do rodziny astrowatych. Występuje naturalnie w Europie południowej i środkowej, w zachodniej Azji i północno-zachodniej Afryce[4]. Jako gatunek introdukowany jest uporczywym chwastem w Ameryce Północnej, Południowej, w Australii i Nowej Zelandii[5]. W Polsce rozpowszechniony z wyjątkiem wyższych partii pogórza i gór. Rośnie w miejscach piaszczystych, nasłonecznionych[4]. Gatunek jest obligatoryjnym apomiktemnasiona powstają wyłącznie w wyniku partenogenezy[2].

Morfologia

Korzeń
Palowy, nierzadko bardzo długi[4].
Łodyga
Wzniesiona lub pokładająca się, zwykle od nasady silnie rozgałęziona, gałązki sztywne, wzniesione. Osiąga zwykle od 0,5 do 1 m wysokości, rzadziej do 1,2 m. W dole bywa szczecinkowato owłosiona, poza tym naga, niebieskozielona[4].
Liście
Dwojakiego rodzaju – zebrane w rozecie przyziemnej i łodygowe. Te pierwsze zasychają w czasie kwitnienia. Ich blaszka jest odwrotnie jajowata, długości do 10, rzadko do 12 cm, i do 4 cm szerokości. W różnym stopniu zatokowo wcinane i nierówno ząbkowane. Dolne liście łodygowe podobne do tych z rozety, ku górze coraz bardziej lancetowate i w końcu równowąsko lancetowate, coraz rzadziej, odlegle ząbkowane, najwyższe liście całobrzegie[4].
Kwiaty
Niewielkie koszyczki z żółtymi kwiatkami języczkowatymi wyrastają na krótkich szypułkach pojedynczo lub zebrane są po kilka w szczytowych częściach pędów. Okrywa koszyczków jest cylindryczna, złożona z lancetowatych, zaostrzonych listków o długości ok. 1 cm. Nasada okrywy i krótkie szypuły są okryte gęstymi, białymi włoskami. Kwiatów w koszyczkach jest zwykle od 8 do 12, z płatkami wyraźnie ząbkowanymi na końcach[4].
Owoce
Niełupki wrzecionowate, pięciożeberkowe, wraz z puchem kielichowym osiągają do ok. 1,5 cm długości. Puch pojedynczy, biały[4].

Biologia i ekologia

 src=
Chondrilla na nagich stokach Etny na Sycylii

Roślina dwuletnia lub bylina. Kwitnie latem; w Europie Środkowej od lipca do sierpnia, czasem do września[4], w Ameryce Północnej do października[2]. Kwiaty otwierają się w najjaśniejszej części dnia, zwykle między godziną 9 i 15[6]. Gatunek należy do roślin kompasowych – blaszki liści łodygowych ustawiają się w porze najsilniejszego nasłonecznienia pionowo i równolegle do kierunku padania promieni słonecznych[6].

Rośnie w miejscach piaszczystych[4] i kamienistych[6], nasłonecznionych. Często w miejscach przekształconych przez człowieka – na siedliskach ruderalnych, takich jak: przydroża, przytorza, nieużytki[4], także na miedzach, odłogach i w uprawach. Rośnie jako chwast zwłaszcza w uprawach zbożowych i w winnicach[6], w szczególności na obszarach, gdzie jest gatunkiem inwazyjnym[2].

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych Europy Środkowej uznany jest za gatunek charakterystyczny dla muraw napiaskowych ze związku SAll. Koelerion glaucae[7]. Rośnie także w zbiorowiskach rzędów Festucetalia valesiacae, Onopordetalia acanthii i związku Caucalidion lappulae[6].

Liczba chromosomów 2n wynosić może 14, 15, 16, 30[4].

Znaczenie ekonomiczne

Na obszarach, gdzie jest gatunkiem inwazyjnym, jest chwastem upraw polowych. W Australii, gdzie notowany jest od 1917[6], uważany jest za „najbardziej uporczywy chwast zbóż”[2]. Jest tak kłopotliwy ponieważ na ubogich siedliskach jest silnie konkurencyjny – dzięki silnemu i głębokiemu systemowi korzeniowemu sprawnie pozyskuje wodę i substancje odżywcze z gleby. Jest odporny na suszę, zabiegi agrotechniczne i działanie wielu herbicydów. Okazałe, sztywne i silnie rozgałęzione pędy utrudniają zbiór plonów[2]. Zawleczony do wschodnich Stanów Zjednoczonych w 1896, na zachodzie pojawił się w 1938[6] i na początku XXI wieku zajmował tam ponad 2,5 mln ha[8]. W Ameryce Południowej pierwszy raz odnotowany został w Buenos Aires w 1977[6]. Prędkość rozprzestrzeniania się gatunku w Australii wyliczona została na 24 km rocznie[6].

Liście mają łagodny, przyjemny smak i we Francji spożywane są w sałatkach. Owoce uznawane są jednak za trujące[9].

Ze względu na silne właściwości antyoksydacyjne stanowi przedmiot badań w celu zastosowania w medycynie[8].

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2017-09-11].
  2. a b c d e f Chondrilla juncea Linnaeus. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-09-11].
  3. Chondrilla juncea L.. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-09-11].
  4. a b c d e f g h i j k Pawłowski B., Jasiewicz A. (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XIII. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 149-150.
  5. Zhu Shi, Norbert Kilian: Chondrilla Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-09-11].
  6. a b c d e f g h i Slavik B., Stepankova J. (red.): Kvetena Ceske Republiky. 7. Praha: Academia, 2004, s. 505-507.
  7. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 461. ISBN 83-01-14439-4.
  8. a b Barbara Sudnik-Wójcikowska, Agnieszka Krzyk: Rośliny wydm, klifów, solnisk i aluwiów. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2015, s. 50. ISBN 978-83-7763-288-8.
  9. Chondrilla juncea - L.. W: Plants For A Future [on-line]. [dostęp 2017-09-11].
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Chondrilla sztywna: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Chondrilla sztywna (Chondrilla juncea L.) – gatunek rośliny należącej do rodziny astrowatych. Występuje naturalnie w Europie południowej i środkowej, w zachodniej Azji i północno-zachodniej Afryce. Jako gatunek introdukowany jest uporczywym chwastem w Ameryce Północnej, Południowej, w Australii i Nowej Zelandii. W Polsce rozpowszechniony z wyjątkiem wyższych partii pogórza i gór. Rośnie w miejscach piaszczystych, nasłonecznionych. Gatunek jest obligatoryjnym apomiktemnasiona powstają wyłącznie w wyniku partenogenezy.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL