dcsimg
Image of Fagraea berteroana A. Gray ex Benth.
Life » » Plants » » Dicotyledons » » Gentian Family »

Fagraea berteroana A. Gray ex Benth.

Pua ( Tongan )

provided by wikipedia emerging languages
 src=
Pua ko fanongo talanoa, toe tō

Ko e pua ko e fuʻu ʻakau siʻi ia mo e ngaahi matalaʻiʻakau engeenga mo namulelei. Ko e kakala vale ia. Taimi ʻe niʻihi ʻoku ui ko e F. berteroana pe Fragraea (sipelahalaʻi).

Ngaahi faʻahinga kehekehe

Hingoa ʻi he ngaahi lea kehe

Toe meʻa kehe

Ko e fuʻu pua ʻe taha ongoongoa, ko Pua ko fanongo talanoa ʻoku tuʻu ʻi Haʻavakatolo.

Tataku

Ko e kupu ʻeni ko e potuʻi ia (stub). ʻIo, ko koe, kātaki tokoni mai ʻi hono .
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Pua: Brief Summary ( Tongan )

provided by wikipedia emerging languages
 src= Pua ko fanongo talanoa, toe tō

Ko e pua ko e fuʻu ʻakau siʻi ia mo e ngaahi matalaʻiʻakau engeenga mo namulelei. Ko e kakala vale ia. Taimi ʻe niʻihi ʻoku ui ko e F. berteroana pe Fragraea (sipelahalaʻi).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Fagraea berteroana

provided by wikipedia EN

Pua kenikeni Fagraea berteriana a0002983.jpg
Pua kenikeni Fagraea berteriana a0002985.jpg

Fagraea berteroana (orth. variant F. berteriana), commonly known as the pua keni keni, pua kenikeni or perfume flower tree, is a small spreading tree or a large shrub which grows in the sub-tropics, where temperatures are 10 °C or more. It is indigenous to the Samoa Islands where it is known as the pua-lulu plus in Tonga and Tahiti as pua.[1] Its occurrence spans from New Caledonia to eastern Polynesia.[2] The ITIS database clarifies the spelling of the name ("Published as "berteriana" in honor of Bertero; correctable to "berteroana,"..).[3]

Description

The plant has quad-angular branches, blunt tipped leaves, and fragrant 7 cm tubular shaped flowers of creamy white, which become yellow with time.

Cultural use

The flowers are popular for making lei. The tree's name, in Hawaiian, means "ten cent flower", referring to the sale price for a lei made from them in the past.

References

  1. ^ "Pua". Te Māra Reo: The Language Garden. Benton Family Trust. 2023.
  2. ^ Whistler, W. Arthur (1978). "Vegetation of the montane region of Savai'i" (PDF). Pacific Science. University Press of Hawai'i. 32 (1): 89. Retrieved 10 July 2010.
  3. ^ ITIS database entry for Fagraea berteroana
  • Pukui & Elbert, Hawaiian dictionary
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia EN

Fagraea berteroana: Brief Summary

provided by wikipedia EN
Pua kenikeni Fagraea berteriana a0002983.jpg Pua kenikeni Fagraea berteriana a0002985.jpg

Fagraea berteroana (orth. variant F. berteriana), commonly known as the pua keni keni, pua kenikeni or perfume flower tree, is a small spreading tree or a large shrub which grows in the sub-tropics, where temperatures are 10 °C or more. It is indigenous to the Samoa Islands where it is known as the pua-lulu plus in Tonga and Tahiti as pua. Its occurrence spans from New Caledonia to eastern Polynesia. The ITIS database clarifies the spelling of the name ("Published as "berteriana" in honor of Bertero; correctable to "berteroana,"..).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia EN

Fagraea berteroana ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia ES
Pua kenikeni Fagraea berteriana a0002983.jpg
Pua kenikeni Fagraea berteriana a0002985.jpg

Fagraea berteroana, es un frondoso y pequeño árbol o un arbusto grande que crece en las regiones subtropicales, donde las temperaturas son de 10 ° C o más. Es originaria de las Islas Samoa, donde se le conoce como la pua-lulu y se produce desde Nueva Caledonia hasta el este de la Polinesia.[1]

Descripción

La planta cuenta con ramas tetrangulares, las hojas con punta roma y flores fragantes tubulares de 7 cm, que son de color blanco cremoso y se vuelven de color amarillo con el tiempo.

Usos

Las flores son muy populares para hacer lei. El nombre del árbol, en Hawái, significa "flor de diez centavos", en referencia al precio de venta de la flor en el pasado.

Taxonomía

Fagraea berteroana fue descrita por A.Gray ex Benth. y publicado en Journal of the Proceedings of the Linnean Society, Botany 1: 98. 1857.[2]

Sinonimia
  • Carissa grandis Bertero ex A.DC.
  • Fagraea affinis S.Moore
  • Fagraea galilai Gilg & Benedict
  • Fagraea grandis Pancher & Sebert
  • Fagraea ksid Gilg & Benedict
  • Fagraea kusaiana Hosok.
  • Fagraea longituba M.L.Grant
  • Fagraea novae-guineae Cammerl.
  • Fagraea obovata var. papuana F.M.Bailey
  • Fagraea pachypoda Gilg & Benedict
  • Fagraea peekelii Gilg & Benedict
  • Fagraea pluvialis S.Moore
  • Fagraea pua Nadeaud
  • Fagraea rosenstromii C.T.White
  • Fagraea sair Gilg & Benedict
  • Fagraea sair Hosok.
  • Fagraea salomonensis Gilg & Benedict
  • Fagraea samoensis Gilg & Benedict
  • Fagraea schlechteri Gilg & Benedict
  • Fagraea tahitensis Butteaud
  • Fagraea vitiensis Gilg & Benedict[3]

Referencias

  1. Whistler, W. Arthur (1978). «Vegetation of the montane region of Savai'i». Pacific Science (University Press of Hawai'i) 32 (1): 89. Archivado desde el original el 20 de septiembre de 2009. Consultado el 10 de julio de 2010.
  2. «Fagraea berteroana». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 28 de marzo de 2015.
  3. «Fagraea berteroana». The Plant List. Consultado el 28 de marzo de 2015.

 title=
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autores y editores de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia ES

Fagraea berteroana: Brief Summary ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia ES
Pua kenikeni Fagraea berteriana a0002983.jpg Pua kenikeni Fagraea berteriana a0002985.jpg

Fagraea berteroana, es un frondoso y pequeño árbol o un arbusto grande que crece en las regiones subtropicales, donde las temperaturas son de 10 ° C o más. Es originaria de las Islas Samoa, donde se le conoce como la pua-lulu y se produce desde Nueva Caledonia hasta el este de la Polinesia.​

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autores y editores de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia ES

Fagraea berteroana ( Latin )

provided by wikipedia LA

Fagraea berteroana, aliquando Fagraea berteriana (Anglice: perfume-flower tree ; Havaiane: pua-kenikeni ; Samoane: pualulu, puavao), est parva arbor patens vel magnus frutex in zonas subtropicas natus, ubi temperaturae sunt 10°C vel plus. Species est endemica in Oceano Pacifico Australi et Havaiis.

Plantae sunt rami quadrangulares, folia apicibus obtusis, et fragrantes flores tubulares ad 7cm, qui, bene mane cremicolores, aurantiaci in diem fiunt. Homines Polynesii monilia floribus faciunt.

Bibliographia

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Et auctores varius id editors
original
visit source
partner site
wikipedia LA

Fagraea berteroana: Brief Summary ( Latin )

provided by wikipedia LA

Fagraea berteroana, aliquando Fagraea berteriana (Anglice: perfume-flower tree ; Havaiane: pua-kenikeni ; Samoane: pualulu, puavao), est parva arbor patens vel magnus frutex in zonas subtropicas natus, ubi temperaturae sunt 10°C vel plus. Species est endemica in Oceano Pacifico Australi et Havaiis.

Plantae sunt rami quadrangulares, folia apicibus obtusis, et fragrantes flores tubulares ad 7cm, qui, bene mane cremicolores, aurantiaci in diem fiunt. Homines Polynesii monilia floribus faciunt.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Et auctores varius id editors
original
visit source
partner site
wikipedia LA

Fagraea beteroana ( Polish )

provided by wikipedia POL

Fagraea berteroanagatunek niewielkiego, rozłożystego drzewa lub dużego krzewu z rodziny goryczkowatych. Rośnie na obszarach podzwrotnikowych, gdzie temperatury są większe niż 10 °C. Drzewo to ma kanciaste gałęzie, tępe liście i pachnące kwiaty o rurkowatej koronie, w kolorze od bieli do kremowego. Nazwa drzewa, po hawajsku, znaczy „kwiat dziesięciu centów”, ponieważ za tę cenę kiedyś go sprzedawano.

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek występuje od Nowej Gwinei i północnej Australii na północy sięga do wysp Marianów, a na wschodzie do Markizów. Występuje w rozproszeniu na nizinach i w górskich lasach. Uprawiany jest m.in. na Hawajach.

Morfologia[3]

 src=
Kwiaty puakenikeni
 src=
Niedojrzałe owoce puakenikeni
 src=
Akwarela Sydneya Parkinsona przedstawiająca Fagraea berteroana wykonana podczas pierwszego rejsu kapitana Jamesa Cooka przez Pacyfik (1768-1771)
Pokrój
Niewysokie drzewo osiągające do 15 m wysokości, często niższe, szczególnie kiedy rośnie na otwartej przestrzeni. Pień często wieloramienny przy podstawie, z rozłożystą koroną.
Liście
Naprzeciwległe i mięsiste, całobrzegie, eliptyczne, zwężone przy końcu, osiągają 8-22 cm długości, nerwacja liści niewyraźna, górna strona blaszki liściowej ciemniejsza. Ogonek ok. 1,5 cm długi.
Kwiaty
W jednym kwiatostanie występuje kilka kwiatów (najczęściej 9-25). Kwiatostany osiągają do kilkunastu cm długości; szypułki są do 1 cm długie. Korona kwiatów w kształcie trąbki, koloru białego lub żółtego przechodzącego niekiedy w blady pomarańczowy, rurki korony do 11 cm długie, zakończone pięcioma podłużnymi, skręconymi końcówkami płatków korony. Pięć pręcików, z długimi pylnikami na szczycie. Kwitnienie następuje w dowolnym momencie w ciągu roku, czasem ma charakter ciągły.
Owoce
Pomarańczowe, elipsoidalne, mięsiste o długości ok. 3,5 cm. Mogą być zbierane przez cały rok.
Nasiona
Występują w dużej licznie rozproszone w miąższu owocu. Są drobne, czarne, nieregularnego kształtu. Zjadane są przez ptaki.

Biologia i ekologia

Fanerofit. Rośnie w klimacie podzwrotnikowym. Nie toleruje mrozu stąd nie rośnie lub uprawiany źle rośnie poza strefą subtropikalną. Występuje zarówno na terenach nizinnych, jak i wyżej, sięgając do nieco ponad 1000 m n.p.m. Gatunek tolerancyjny wobec wielkości opadów. Zbyt silne ocienienie lub niedostatek wody ogranicza rozwój. Wzrost jest powolny, choć w optymalnych warunkach może osiągać wartość do ok. 0,5 m rocznie.

Zastosowanie

Współcześnie gatunek jest uprawiany głównie jako roślina ozdobna dla efektownych, pachnących kwiatów, rzadziej dla drewna. Kwiaty są noszone dla ozdoby pojedynczo nad uchem albo założone na szyję w formie pachnącego łańcucha. Wykorzystuje się je także do aromatyzowania oleju kokosowego. Drewno jest wykorzystywane w rzemiośle i budownictwie ogólnym. Jest surowcem dobrej jakości; wytrzymałe, jasne brązowe, drobnoziarniste. Było cenione jako materiał do produkcji rękojeści narzędzi, samych narzędzi, mebli, instrumentów perkusyjnych.

Na Wyspach Salomona skórki owoców są używane jako pułapki na muchy.

Roślina lecznicza
Kora z tego drzewa na Fidżi jest używana w leczeniu astmy i cukrzycy. Na Wyspach Tonga kora używana jest w mieszankach z innymi ziołami podczas leczenia obrażeń wewnętrznych.
Znaczenie w wierzeniach
Drzewo jest uważane za święte na Wyspach Cooka. Na Tahiti było poświęcone bogu Tane, którego wyobrażenia zawsze wykonane były z drewna Fagraea berteroana.

Uprawa

Gatunek sadzony w celach ozdobnych, często jako soliter w kompozycjach krajobrazowych.

Rozmnażanie
Skuteczne jest rozmnażanie z nasion, ale wzrost tak uzyskanych roślin trwa długo i trzeba czekać 5–7 lat na pierwsze kwitnienie. Sadzonki bywają też pozyskiwane ze stanowisk naturalnych. W warunkach komercyjnych rośliny rozmnażane są wegetatywnie poprzez odkłady powietrzne. Pozyskane w ten sposób sadzonki, po odcięciu od rośliny matecznej w pierwszym roku sadzi się do pojemników i dopiero później na wolną przestrzeń. Gatunek ten może być też uprawiany jako roślina doniczkowa, przy czym wielkość pojemnika powinna wynosić minimum ok. 20 litrów[4].
Wymagania
Preferuje stanowiska nasłonecznione, a podłoże wilgotne lub świeże, choć toleruje też susze. Jednak niedostatek wody, podobnie jak nadmierne zacienienie wstrzymują rozwój.

Nazewnictwo

W obrębie zasięgu gatunek jest nazywany następująco:

  • ksid – Palau
  • mbua, mbua ndina, mbua ni Viti, mbua ni veikua, kandisaFidżi
  • peengas, seewur peengasChuuk
  • pua – Tonga, Wyspy Hoorn, ‘Uvea, Niue, Cooks, Tahiti, Australs, Rapa, Marquesas
  • pua Tonga – Tonga
  • pua kenikeniHawaje
  • pualulu – Samoa
  • pwur, seir pwurPohnpei
 src= Zobacz też: Puakenikeni.

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2011-11-30].
  2. Fagraea berteroana (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-10-02].
  3. PNGTreesKey – Fagraea berteroana Benth
  4. Fagraea berteroana (pua kenikeni)

Bibliografia

  1. W. Arthur Whistler: Tropical Ornamentals: a guide. USA: Timber Press, Inc., 2000, s. 208-209. ISBN 0-88192-475-X.
  2. W. Arthur Whistler: Plants in Samoan Culture: The Ethnobotany of Samoa. USA: University of Hawaii Press, 2000. ISBN 978-0964542662.
  3. Albert C. Smith: Flora Vitiensis Nova. A New Flora of Fiji (Spermatophytes Only). USA; Hawaii: Pacific Tropical Botanical Garden, 1988, s. 38–42.
  4. Marie C. Neal: In Gardens of Hawaii. Honolulu: Bishop Museum Press, 1965. ISBN 978-0910240338.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Fagraea beteroana: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Fagraea berteroana – gatunek niewielkiego, rozłożystego drzewa lub dużego krzewu z rodziny goryczkowatych. Rośnie na obszarach podzwrotnikowych, gdzie temperatury są większe niż 10 °C. Drzewo to ma kanciaste gałęzie, tępe liście i pachnące kwiaty o rurkowatej koronie, w kolorze od bieli do kremowego. Nazwa drzewa, po hawajsku, znaczy „kwiat dziesięciu centów”, ponieważ za tę cenę kiedyś go sprzedawano.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Fagraea berteroana ( Vietnamese )

provided by wikipedia VI

Fagraea berteroana là một loài thực vật có hoa trong họ Long đởm. Loài này được A.Gray ex Benth. mô tả khoa học đầu tiên năm 1857.[1]

Chú thích

  1. ^ The Plant List (2010). Fagraea berteroana. Truy cập ngày 25 tháng 6 năm 2013.

Liên kết ngoài


Hình tượng sơ khai Bài viết liên quan Họ Long đởm này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visit source
partner site
wikipedia VI

Fagraea berteroana: Brief Summary ( Vietnamese )

provided by wikipedia VI

Fagraea berteroana là một loài thực vật có hoa trong họ Long đởm. Loài này được A.Gray ex Benth. mô tả khoa học đầu tiên năm 1857.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visit source
partner site
wikipedia VI