Globularia vulgaris L.

Adi qlobulariya (lat. Globularia vulgaris) — bağayarpağıkimilər ailəsinin qlobulariyalar fəsiləsinə aid bitki növü.

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu: "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür. ^[1][2]

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir. Kökyanı rozet yarpaqları dərivari, uzunsov, tərs –yumurtavari, 3-5 damarlı, tamkənarlı, üts tərəfdən oyuqlu və ya 3 dişciklidir. Gövdə yarpaqları xırda, ellipsvari-lansetvari, itidir. Çiçək daşıyan gövdələr 2-3, sonuncu başcıqlı; 10-35 sm hündürlükdədir. Başcıqlar 7-8 mm diametrdə, düz dairəvi, sıxdırlar. Kasacıq 4-4,5 mm uzunluqda, üçkünclü – lansetvari dişciklidir. Tac mavi rəngli, 2 1/2 dəfə kasacıqdan uzundur.^[3]

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəklənmə may-iyul, meyvə əmələgətirmə dövrü iyul –avqust aylarına təsadüf edir. Kserofit bitkidir. Orta dağ qurşağında daşlı, əhəngli yerlərdə bitir.^[4]

Yayılması

Kiçik Qafqazın şimal hissəsidir.(Göygöl rayonu).^[4]

Sayı və tendensiyası

İtmə təhlükəsi altında olan yeganə lokaliteti mövcuddur, populyasiyanın sayı sürətlə azalır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

İqlim dəyişilməsi, otarılma və tapdalanmadır.^[2]

Mühafizə tədbirləri

Mühafizəsi üçün yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq məqsədi ilə yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, yeni yayılma yerlərinin axtarılması təklif olunur.

İstinadlar