Haq'arwitu, aqarqitu, aqaruway, chiyampu, ch'ariña, kharma icha tinti nisqakunaqa (ordo Orthoptera) iskay ch'ila (kapka) hark'akunapaq raprakunayuq, iskay wiquriqtaq phawanapaq raprakunayuq palamakunam, khachuq k'akllachayuq. Haq'arwitukunap qirisankuna wiñakusqaña mama palama hinam.
Aswan haq'arwitukunaqa yurakunatam mikhun, hukkunataq palamachakunatam.
Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Haq'arwitu.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Haq'arwitu
Haq'arwitu, aqarqitu, aqaruway, chiyampu, ch'ariña, kharma icha tinti nisqakunaqa (ordo Orthoptera) iskay ch'ila (kapka) hark'akunapaq raprakunayuq, iskay wiquriqtaq phawanapaq raprakunayuq palamakunam, khachuq k'akllachayuq. Haq'arwitukunap qirisankuna wiñakusqaña mama palama hinam.
Aswan haq'arwitukunaqa yurakunatam mikhun, hukkunataq palamachakunatam.
Haq'arwitup mitan kamaynin Churchu / Ch'illik'utu / Suni waqracha (Ensifera) Ch'ariña / Chiyampu / Chutu waqracha (Caelifera)De Haupeer (Orthoptera) oder Heupeer sünd en Ornen mank de Insekten. Dor höört mehr, as 26.000 Aarden to.[1] Se kaamt weltwiet allerwegens an Land, man mit en poor Aarden ok in Söötwater vor.[2] En poor Aarden, de Planten freten doot, könnt sik unbannig vermehren un as Treckhaupeer regelrechte Plagen utlösen. Vun de Antike bit up den hüdigen Dag speelt se en grote Rull in de Ökonomie vun de Staten, wo se uptreden doot.
De Haupeer weert indeelt in twee Gruppen, de düütlich een vun de annere afsett sünd. Se sünd meist eenfach ut’neen to holen. Dor hannelt sik dat um de Kortspriet-Haupeer (Caelifera) un de Langspriet-Haupeer (Ensifera) bi. Datt de beiden würklich to en Sustergruppen tohopenfaat weern könnt, un datt vundeswegen dat Taxon Orthoptera as monophyleetsch ankeken weern kann, dor hefft sik de Forschers towielen in’e Plunnen over. Sunnerlich vunwegen de Morphologie un vunwegen molekulare Unnersöken is dor gegenan gahn wurrn. Hüdigendags meent avers de meisten Forschers wedder, düsse Gruppen hören tosamen.[3], ofschoonst de Saak noch nich ganz kloor is.
De wetenschoppliche Naam Orthoptera kummt vun ooldgreeksch ὀρθός (orthos) liek un -πτερος (-pteros) mit Flunken un kann mit „Liekflunken“ oversett weern. Düssen Naam harr Guillaume-Antoine Olivier an un for sik en Grupp geven, to de nich bloß de Haupeer, man ok de Kakerlaken, de Biddhaupeer un de Wanneltwiege un Wannelblöder tohören döen. So, as dat vundagen utsütt, höört düsse Ornens vun Natur her avers nich tohopen.
De Haupeer weert gegen verwandte Ornens over dör gemeensame Kennteken in de Morphologie afgrenzt:[4][5]
Haupeer könnt jumpen[6] wenn se mit en Ruck dat Lidd twuschen Schenkel un Scheen strecken doot. Feldhaupeer, as dat Wöstenhaupeerd (Schistocerca gregaria) könnt een Meter wiet jumpen (mit en Startsnellheit vun 3,2 Meters in’e Sekunn). De meisten Loofhaupeer springt nich so good. Man ok dat Slichte Struukhaupeerd (Pholidoptera griseoaptera) kann 66 Zentimeters schaffen, dat is 30 mol so wiet, as dat lang is.
Bi de Mechanik vun dat Jumpen gifft dat twee Typen:
Haupeer ehre Vörflunken sünd meist man small. De Achterflunken sünd veel grötter. De bringt dree Viddels vund e Updrifft tostanne.[7].De Vörflunken sünd bi de meisten Haupeer deegt un ledderhaftig as Deekflunken (Tegmina) utbillt, man dat gifft ok Gruppen mit Vörflunken ut en dünne Huud. Wenn se fleegt, weert beide Flunkenpaare unafhängig vun’nanner bewegt. Vunwegen den Fleegappraat könnt veel Haupeer fix un wiet flegen, man mit dat Manövreren löppt dat nich so good.
Bi de meisten Haupeer, mank Caelifera un Ensifera, kaamt Heken un Seken tohopen dör dat Singen vun dat Heken. Dor lockt dat de Seken mit an. To’n Hören vun de Töne, de se afgeevt, hefft se butendem Höörorgane (Tympanalorgane), dor könnt se, liek as de Warveldeerter, nich bloß dat Swojen vun den Schall upnehmen, man ok den Druck. Düsse Höörorgane könnt ok anners insett weern, wenn se de Söökluden vun Fladdermüse rutfinnen wüllt.[8] Dat Luudgeven un dat Hören loppt bi beide Unnerornens an annere Steden un na annere Prinzipen, vundeswegen mutt annahmen weern, se harrn sik bi Lang- un Kortspriethaupeer mit de Evolutschoon je anners entwickelt.
De Haupeer höört to en Krink vun Verwandten, de heet Polyneoptera. Vun de Morphologie her sünd se man wat ollerhaftig. Gemeensam Kennteken sünd de groten Achterflunken in ehre sunnerliche Aart un de lieke Stil, wie se vunwegen düsse Flunken flegen doot. Bi de wecken molekularen Studien is rutsuert (dör homologe DNA-Sequenzen), datt se tosamenhören doot. Wie de Polyneoptera indeelt weern könnt, datt höört to de swaarsten Fragen vun de bioloogsche Systematik un vun de Geschicht vun de Insekten. Bit up den hüdigen Dag steiht dat mank de Forschers noch nich endgüllig fast un de wecken Schrievers hefft sik dor bannig in’e Plünnen over. Vun de Morphologie her weert an’n meisten de Wanneltwiege un Wannelblöder (Phasmatodea) as Sustergrupp ankeken. Ok de Hackenlopers (Mantophasmatodea) un de Heemkenkakerlaken (Grylloblattodea) weert vun de Morphologie as nahe Verwandte ankeken. Beide sünd toeerst verkehrterwiese mank de Haupeer insorteert wurrn. Bi annere Molekularunnersöken is rutkamen, datt düsse Krink vun Verwandte (ok en beten wieter faat unner den Naam Orthopterida, Orthopteroidea oder Orthoneoptera ) nich unbedingt tohopen höört. Unner Umstänn staht de Haupeer man doch for sik alleen, kann angahn, mit all annern Polyneoptra as Sustergrupp.[9][10]
Hüdigendags warrt meist alltied dorvun utgahn, datt de Haupeer in de beiden Unnerornens vun Lang- un Kortspriethaupeer updeelt weern kann, un datt sik dat bi beide Gruppen um en monophyleetsche Grupp hanneln deit. Bloß bi fossile Formen ut dat Trias oder oller is noch nich klaar, wie se dor rinpasst. Wenn een de beiden Unnerornens bit up den Grund vun de Familien updeelt, denn so kann dat so utsehn:[1][11][12] (sunner Gruppen, de bloß man fossil bekannt sünd):
De Larven bi de Haupeer slaht all bannig na de utwussen Deerter. Ok föhrt se sik meist so up. Tomeist hoolt sik Nymphen un utwussene vun desülvige Aart in desülvigen Gemarken up un sünd achter datsülvige Freten ran. Flunken, Leggrohr un Anbacksels an dat Lief sünd al in dat eerste Stadium vun de Nymphen dor, vundeswegen könnt de Olen un de Lüttjen nich jummers good ut’neenholen weern, sunnerlich bi de Aarden mit korte Flunken.
Wenn se ut dat Ei krupen doot, seht all Haupeer eerst mol as Budden ut (Prolarve), man glieks treckt se de Huud ut un wannelt sik to dat eerste Stadium vun en Nymphe. Wie faken se as Larven de Huud wesselt, dat hangt vun de Aart af un kann ok binnen een Aart verschelen na Längde vun den Dag, Umto[13] un Geslecht[14] Bi de meisten Grashuppers gifft dat 4,5 oder 6 Stadien as Nymphe (Maximum 10)[15] ), bi Loofhaupeer un Heemken sünd dat meist 5 bit 9.[16], bi Wetas 7 bit 11.[17] De hööchste Tahl gifft dat hier mit 14 bi dat Heemken (Acheta domesticus) unner ungünstige Umstänn. De meisten Aarden mank de Haupeer bringt in’t Johr een Generatschoon tostanne. En poor Aarden bringt twee oder mehr Generatschonen in datsülvige Johr tostann, oder dat gifft en Gneratschoon, de bruukt twee Johre, bit se utwussen is.
Haupeer hefft dannige Mundwarktüge, dor könnt se orntlich mit bieten. De wecken Aarden freet Gras, annere geevt sik mit allerhand Kruut af oder freet Gras un Kruut, de wecken Aarden freet ok Fleesch oder neiht allens weg, wat se twuschen Mandibeln kriegt. Allerhand Aarden sünd regelrechte Allensfreters, just so in’t Labor, as in’t Freeland, un freet just so Planten, as Deerter.[18] Mank de reinen Plantenfreters sünd de Haupeer, de bloß Planten freten doot, de eenzigsten, de sik mit Planten ut allerhand verscheden Familien afgeevt. Bi annere Gruppen sünd dat man bloß unner 25 % vun all Aarden.[19]
In Deele vun Afrika, Asien un Süüdamerika weert Haupeer vun ollers her eten. So kaamt de Minschen dor an dat nödige Protein. Meist weert se braden oder grillt. Bi de Joden weert Haupeer as koscher ankeken, man bi de wecken Twiege vun’t Jodendom gellt dat bloß to’n Deel. In de Köken vun Arabien (u. a. in’n Jemen) sünd Haupeer as Vorspiese bekannt.[20]
All to Tieden vun de Vorgeschicht sünd Minschen in ehre Dörper vun hungerige Treckhaupeer overfullen wurrn. In Europa is for dat Middeloller taxeert wurrn, datt bi 400 Mol Haupeer infullen sünd, u. a. 1338 un 1408.[21] Een vun de ollsten Biller vun en Haupeerdplage ut en ägyptsche Graffanlaag ut dat 15. Johrhunnert v. Chr. wiest en Haupeerd up en Papyrusblöte. In de Bibel weert Haupeer 30 mol nömmt. Dor geiht dat los mit de Tein Plagen ut dat 2. Book Mose (Exodus), de ehre achte Plage en Haupeerdplage is. Ok de Azteken hefft de Insekten al kennt, ehr datt de Europäers dor ankamen sünd.
Een vun de grottsten Swarms Haupeer, de jemols beschreven wurrn sünd, hett sik 1784 in Süüdafrika dallaten. Dormols hefft bi 300 Milliarden Insekten bi 300 km² Land todeckt un elken Dag bi 600.000 Tons Planten upfreten. De Wind hett den Swarm up de See rutdreven. Mit de Floot sünd de doden Insekten wedder an Land spöölt wurrn. Up en Längde vun 80 km hefft se dor denn een Meter hooch an’n Strand legen. In regelmotige Afstänn kaamt ok hüdigendags in Afrika un Asien de wecken Aarden Haupeer na de Minschen ehre Feller hen un freet allens weg un bringt dor de Minschen in Not mit. Hüdigendags kann mit Insektiziden gegen de Haupeer gegenan gahn weern.
. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons. De Haupeer (Orthoptera) oder Heupeer sünd en Ornen mank de Insekten. Dor höört mehr, as 26.000 Aarden to. Se kaamt weltwiet allerwegens an Land, man mit en poor Aarden ok in Söötwater vor. En poor Aarden, de Planten freten doot, könnt sik unbannig vermehren un as Treckhaupeer regelrechte Plagen utlösen. Vun de Antike bit up den hüdigen Dag speelt se en grote Rull in de Ökonomie vun de Staten, wo se uptreden doot.
De Haupeer weert indeelt in twee Gruppen, de düütlich een vun de annere afsett sünd. Se sünd meist eenfach ut’neen to holen. Dor hannelt sik dat um de Kortspriet-Haupeer (Caelifera) un de Langspriet-Haupeer (Ensifera) bi. Datt de beiden würklich to en Sustergruppen tohopenfaat weern könnt, un datt vundeswegen dat Taxon Orthoptera as monophyleetsch ankeken weern kann, dor hefft sik de Forschers towielen in’e Plunnen over. Sunnerlich vunwegen de Morphologie un vunwegen molekulare Unnersöken is dor gegenan gahn wurrn. Hüdigendags meent avers de meisten Forschers wedder, düsse Gruppen hören tosamen., ofschoonst de Saak noch nich ganz kloor is.
Unter Haihupfer (Raum Bózn), Haipóck (Zillertål, Defreggn), Haischråk (Vinschgau), Haischreck sein Insektn aus die Familien va die „Feldheuschrecken“ (Acrididae), „Dornschrecken“ (Tetrigidae) unt „Laubheuschrecken“ (Tettigoniidae) zsåmmengfåsst, weil sie goaße Éhnlichkeitn mitnånt håbm. Der Vólksmunt unterscheidet, wia man sigg, nét nåch Kriterien wia’s die Zoológn måchn. Die léstn håm in Unterschied zu die åndern zwoa gånz långe Anténnen, lénger wia der Kérper selber; die Weibelen óft an auffålletn Légeapparat. Die „Dornschrecken“ unterscheidet man va die „Feldheuschrecken“ durch ihrn lången Prustschilt, sie sein pan Tåg unterwégs, nét pa der Démmrung óder die Nåcht, wia viele Dórnschréckn. Ob die weanig auffålletn „Höhlenschrecken“ (Rhaphidophoridae) in Volksmunt aa zu die Haischréckn (Haipéck, Haihupfer) grechnt wern, driber liegn koane Informazónen vór.
Va die drei erstn unterscheidet aa der Vólksmunt die Grilln (Gryllidae) unt die Wern (Gryllotalpidae, Maulwurfsgrillen), óbwóhl sie ålle zu der Kategorie va die „Springschrecken“ (Saltatoria) ghearn.
Ko e ngaahi ʻinisēkite mahuʻinga taha ʻo e holangā kapakau hangatonu (orthoptera) ko e fanga heʻe kinautolu. Ko e heʻe ko e kiʻi manu ia mo hono vaʻe kaumālohi, ʻoku ne lava puna mamaʻo.
Ko e ngaahi ʻinisēkite mahuʻinga taha ʻo e holangā kapakau hangatonu (orthoptera) ko e fanga heʻe kinautolu. Ko e heʻe ko e kiʻi manu ia mo hono vaʻe kaumālohi, ʻoku ne lava puna mamaʻo.
Tekst üüb Öömrang Hopern (Orthoptera) san en order faan insekten (Insecta). Diar hiar muar üs 26.000 slacher tu.
Hopern wurd uun tau onerordern iindiald:
Jodiar onerordern wurd dialwiis uk üs aanj ordern tääld.
Hopern (Orthoptera) san en order faan insekten (Insecta). Diar hiar muar üs 26.000 slacher tu.
Orthoptera es un ordine de Polyneoptera.
Orthoptera (grč. ὀρθός ortos = ravno + πτερόν - pteron = krilo) ili ravnokrilci je red insekata, beskičmenjaka koji obuhvata skakavce, zrikavce i popce (pole), uključujući i usko povezane insekte kao što su Tettigoniidae i rovci. Red je podijeljen na dva podreda: Caelifera - skakavci, zrikavci i uži srodnici i Ensifera – cvrčci i njima bliski insekti.
Širom svijeta rasprostranjeno je više od 20.000 vrsta ovog reda.[1] Insekti ovog reda imaju nepotpunu metamorfozu i proizvode zvuk (poznat kao "stridulacija") trljajući krila jedno o drugo ili noge, a krila ili noge sadrže redove valovitih izbočina. Timpanum ili uho nalazi se u prednjoj tibiji kod cvrčaka, rovaca i katidida, a na prvom trbušnom segmentu kod skakavaca i zrikavaca.[2] Za lociranje drugih jedinki, ovi organizmi koriste vibracije. Skakavci i druge ortopere mogu preklopiti krila (tj. oni su članovi gupe Neoptera), a često su grupirani s sličnim redovima insekata u Orthopteroida.
Ortopere imaju uglavnom cilindrično tijelo, s izduženim stražnjim nogama i muskulaturom prilagođenim za skakanje. Imaju mandibule (dio usnog aparata) za grickanje i žvakanje i antene sa više zglobova (filiformni tip), koje su zato promjenjive dužine, te velike složene oči, a mogu ali i ne moraju imati ocele, ovisno o vrsti.[2]
Prvi i treći segment na grudnom košu su veći, dok je drugi mnogo manji. Imaju dva para krila, koja se u mirovanju preklapaju trbuh. Prednja pokrilca ili tegmina, uže su od stražnjih krila i stvrdnuta su u podnožju, dok su stražnja krila membranska, s ravnim venama i brojnim poprečnim žilama. U mirovanju se stražnja ukoče drže preklopljena nalik na ventilator ispod prednjih krila. Posljednja dva do tri segmenta trbuha su smanjena i imaju jednosegmentne cerke.[2]
Ravnokrilci imaju paurometabolski životni ciklus ili nepotpunu metamorfozu. Upotreba zvuka općenito je presudna u udvaranju, a većina vrsta ima različite melodije. Većina skakavaca polaže jaja u zemlji ili na vegetaciju. Iz jaja izlegu se mlade nimfe]), koje nalikuju odraslim, ali nedostaju im krila i u ovoj fazi često se nazivaju "hmeljari". Također mogu imati radikalno različitu obojenost od odraslih. Kroz sukcesivna presvlačenja nimfe razvijaju krila do posljednjeg presvlačenja, prelazeći u zrelu odraslu jedinku s potpuno razvijenim krilima.[2]
Broj presvlačenja varira između vrsta a i razvoj je također vrlo promjenjiv i može potrajati od nekoliko sedmica do nekoliko mjeseci, ovisno o dostupnosti hrane i vremenskim uvjetima.[3]
Jedinke pravokrilaca imaju specifične oblike komunikacije posebno u sezoni parenja; takozvano cvrčanje u principu može proizvoditi zvukove i apsorbirati ih putem različitih specijaliziranih prilagodbi tijela. Budući da se zvukovi obično proizvode međutrenjem određenih dijelova tijela, što se naziva stridulacija. Iako su neke vrste izgubile tu sposobnost, uvijek imaju rudimente takvih struktura.
Zvukovi su specifični za takson, tako da ih ne mogu prepoznati nespecifične jedinke pa ne mame pripadnike pogrešne vrste. Mužjaci skoro svih vrsta stvaraju zvukove, ali niz vrsta ima i ženke koje se oglašavaju. Postoji nekoliko načina stvaranja zvukova, ovisno o skupini kojoj vrsti pripada. Većina vrsta trlja (strudilira) nogu uz krilo ili krila jedno s drugim što se naziva strudulacija, ali postoje i drugi modeli, a najpoznatije su:
Proizvodnja buke pojačana je nizovima kvržica ili bodlji na krilima i/ili nogama. Mnoge vrste stvaraju jasne zvučne signale za ljude, ali za mnoge su vrste tonovi su toliko visoki da zvuk spada pod ultrazvuk i nije prepozntljiv za ljude. Različite melodije su jednostavne kompozicije, ali vrlo raznolike i imaju široki raspon zvukova cviljenja, zujanja, otkucavanja, zveckanja, grebanja ili bubnjanja. Neke vrste imaju malo složeniji zvuk miješanjem različitih tonova zajedno, poput zujanja zvuka s naizmjeničnim mucanjem (ponavljajućih) zvukova. Gotovo uvijek su mužjaci ti koji šalju zvukove, a kada ih posjeti ženka, za većinu vrsta počinje udvaranje, koje je mekše i znatno se razlikuje u sastavu s pozivom. Mužjaci koji sjede blizu jedan drugoga često se pokušavaju uzdići jedan od drugoga proizvodeći glasnije zvukove ili brzo ponavljajući vokale. Za neke se vrste koristi opasnost, a buka se koristi za odvraćanje neprijatelja.
Za mnoge vrste je poznato da učestalost cvrčanja i zveckanja ovisi o temperaturi. Cvrčak Oecanthus fultoni može se čak koristiti i kao termometar računanjem broja zvukova. Dodavanjem 40 ovom broju dobije se temperatura u Fahrenheitovim stepenima.[4]
Ovaj red pojavio se prije oko 300 miliona godina, a dva podreda: Caelifera i Ensifera, prije 256 miliona godina.[5]
Orthoptera su podijeljeni na dva podreda, Caelifera i Ensifera (cvrčci) za koje se pokazalo da su monofletski.[6][7][8]
Orthoptera Ensifera[2 izumrle natporodice]
Acridoidea itd. 
Ravnokrilci se klasificiraju u Caelifera i Ensifera u infrarodove i natporodice:[9][10][11]
Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario. Os ortopteros (Orthoptera, d'o griego orthós, "recto, dreito", y de pteron, "ala") son un orden de insectos hemimetabolos, con aparell bucal mastegador. Dau que son insectos muito conoixius, i hai una gran riqueza de denominacions vulgars: saltamartins, saltirons, saltirecs, saltarells, grills, pantiganes, somerets, cadells, langostas, llagosts, etc.
Quán tienen alas, o primer par ye coriaci y cubre as alas posteriors, membranoses, quán l'insecto se pone. O tercer par de potes ye fuerte y a sobén espinoso, y sol estar especializau pa saltar. O nombre de l'orden face referencia a las suyas alas rectas. L'orden d'os ortopteros tiene mas de 20.000 especies, a mayoría tropicals, pero distribuitas por tot o planeta. Perteneixen a iste orden os saltamartins, grills y langostas. A sobén presientan organos auditivos y estriduladors. Os organos auditivos u timpanicos pueden localizar-se a las tibias u bien en o primer segmento de l'abdomen. Os organos estriduladors sirven pa producir son.
As fembras normalment tienen un ovipositor ben desembolicau y os machos estructuras pa la copula. Son insectos con metamorfosi incompleta y paurometabolos (as formas chovens tienen a mesma alimentación que as adultes). L'animal panse por tres estaus: uego, nimfa y imago (adult). Qualques familias producen placas perchudicials pa la agricultura.
Orthoptera (grč. ὀρθός ortos = ravno + πτερόν - pteron = krilo) ili ravnokrilci je red insekata, beskičmenjaka koji obuhvata skakavce, zrikavce i popce (pole), uključujući i usko povezane insekte kao što su Tettigoniidae i rovci. Red je podijeljen na dva podreda: Caelifera - skakavci, zrikavci i uži srodnici i Ensifera – cvrčci i njima bliski insekti.
Širom svijeta rasprostranjeno je više od 20.000 vrsta ovog reda. Insekti ovog reda imaju nepotpunu metamorfozu i proizvode zvuk (poznat kao "stridulacija") trljajući krila jedno o drugo ili noge, a krila ili noge sadrže redove valovitih izbočina. Timpanum ili uho nalazi se u prednjoj tibiji kod cvrčaka, rovaca i katidida, a na prvom trbušnom segmentu kod skakavaca i zrikavaca. Za lociranje drugih jedinki, ovi organizmi koriste vibracije. Skakavci i druge ortopere mogu preklopiti krila (tj. oni su članovi gupe Neoptera), a često su grupirani s sličnim redovima insekata u Orthopteroida.
Os ortopteros (Orthoptera, d'o griego orthós, "recto, dreito", y de pteron, "ala") son un orden de insectos hemimetabolos, con aparell bucal mastegador. Dau que son insectos muito conoixius, i hai una gran riqueza de denominacions vulgars: saltamartins, saltirons, saltirecs, saltarells, grills, pantiganes, somerets, cadells, langostas, llagosts, etc.
Quán tienen alas, o primer par ye coriaci y cubre as alas posteriors, membranoses, quán l'insecto se pone. O tercer par de potes ye fuerte y a sobén espinoso, y sol estar especializau pa saltar. O nombre de l'orden face referencia a las suyas alas rectas. L'orden d'os ortopteros tiene mas de 20.000 especies, a mayoría tropicals, pero distribuitas por tot o planeta. Perteneixen a iste orden os saltamartins, grills y langostas. A sobén presientan organos auditivos y estriduladors. Os organos auditivos u timpanicos pueden localizar-se a las tibias u bien en o primer segmento de l'abdomen. Os organos estriduladors sirven pa producir son.
As fembras normalment tienen un ovipositor ben desembolicau y os machos estructuras pa la copula. Son insectos con metamorfosi incompleta y paurometabolos (as formas chovens tienen a mesma alimentación que as adultes). L'animal panse por tres estaus: uego, nimfa y imago (adult). Qualques familias producen placas perchudicials pa la agricultura.
De rechtvleuglign (Orthoptera) is 'n orde van insektn mêt oenvulleedige gedoanteverwisslienge, woaby da d' echte sprienkoann (Caelifera), kreekls (Gryllidae), grottnspriekoann (Rhaphidophoridae), Jerusalem-kreekls (Stenopelmatidae), soabelsprienkoann (Tettigoniidae), reegnboogesprienkoann (Romalea guttata), veldsprienkoann (Acrididae), en treksprienkoann ôorn. Veele insektn in die orde sjêrpn (gekend lik "strieduuloasje") deur undre vleugls teegn mekoar te wryvn of teegn undre pôotn, de vleugls of pôotn droagn reekn van geromplde bubbltjs. 't Tympanum of ôore zit in de vôornste schêenbêen (tibia) by kreekls, vêenmolln (Gryllotalpidae), en soablesprienkoan, en ip d' êeste achtrlyfs-segmente by de veldsprienkoann en treksprienkoann [1]. Die organiesmn gebruukn trilliengn vor andre êenliengn te lokaliezeern.
Veldsprienkoann zyn in stoat undre vleugls ip te plôojn wa da undre in de groep Neoptera platst.
De noame is ofgeleid van 't Grieks ortho wat da "rechte" wil zeggn en ptera, "mê vleugls".
Rechtvleuglign ên in 't algemêen e rolle-vormig lyf, mêt achtrepôotn die verlankd zyn vo 't spriengn. Zydre ên "mandiebls" (moenddêeln) vo te bytn en te kown en grôote soamngestelde oogn, en ze kunn ook ocelli (ienklvoedige oogsjes) ên, ofanklik van de sôorte. De voelsprietn bestoan uut veele segmentjes en zyn droadvormig en van verschillende lankte [1]. D' êeste en derde segmente van 't boststik (of thorax) zyn verbridderd, binst da de twidde segmente veele kortr is. Zydre ên twêe poar insekte-vleugls, die 't achtrelyf bedekkn o z' in ruste zyn. De vôorvleugls of tegmina, zyn smolldre dan d' achtrevleugls en ze zyn verard an de boazies, binst da d' achtrvleugls vliezig zyn, mê rechte nervn en veele nervn dr lôodrecht ip. In ruste zyn d' achtrevleugls lik woajrs gevoedn oendre de vôorvleugls. De latste twêe toe drie segmentn van 't achtrlyf zyn gereduceerd en ên ienkle-gesegmenteerde cerci [1].
De rechtvleuglign ên 'n oenvulleedige leevnskrienloop of oenvulleedige gedoanteverwisslienge. 't Gebruuk van geluud is kruusjoal in 't liefdespel, en de mêeste sôortn ên verschillnde vôojzetjes[2].
D' echte sprienkoann leggn undre eiers in de groend of ip de vegetoasje. De eiers goan oopn de de joenge nymfn glykn ip de vulwassn insektn mor ên gin vleugls. Ze kunn ook e hêel andre kleur ên dan de vulwassn. By verschillnde vervelliengn oentwikkln de nymfn vleugls toe an de latste vervellienge o ze e ryp vulwassn insekte zyn mê volleedig oentwikklde vleugls [1].
't Antal vervelliengn verschilt noagelank de sôorte; de gruuj verschilt ook en ku e poar weekn vroagn toe verschillnde moandn ofanklik van de voedslvôorroad en 't weere.
De rechtvleuglign bevattn d' êenigte insektn die beschowd zyn lik kosher by de Joodn. De lyste van eet-wettn in 't boek Leviticus verbiedd al de vliegnde insektn die loopn, mo makt 'n uutzoendrienge vo zeekre treksprienkoann. Roare genoeg de oengelykvleuglign of echte libelln (Anisoptera) en de langpôotmuggn zyn nie kosher, mo ze zyn ulpelôos o ze nie kunn vliegn[3]. De Torah stelt vaste da d' êenigte kosher vliegnde insektn mê vier wandlende pôotn knien ên die boovn undre voetn uutsteekn zoda ze wuppn [4]. Dus zyn nie-spriengnde rechtvleuglign lik vêenmolln zeekre nie kosher.
D' oftakkiengs-orde van die bêestn is reedlik goed verstoan [5]. D' oendrordn Caelifera en Ensifera schynn monofyleetisch te zyn en Rhaphidophoridae is e zustre-groep van Tettigoniidae. Pyrgomorphidae zyn de mêest boazoale groep van de Caelifera. Myrmecophilidae blykn e kloade te vormn mê Gryllotalpidae in platse van mê Gryllidae. Bykommnd werk go nôodig zyn vo da te bevestign.
By de vier oendrefamieljes van Tettigoniidae zyn de betrekkiengn (Phaneropterinae + (Conocephalinae + (Bradyporinae + Tettigoniinae))); tusschn zes oendrefamieljes van de Acrididae zyn de betrekkiengn (Oedipodinae + (Acridinae + (Gomphocerinae + (Oxyinae + (Calliptaminae + Cyrtacanthacridinae))))).
Dr zyn twêe oendrordn en 235 oendrefamieljes in die orde.
De rechtvleuglign (Orthoptera) is 'n orde van insektn mêt oenvulleedige gedoanteverwisslienge, woaby da d' echte sprienkoann (Caelifera), kreekls (Gryllidae), grottnspriekoann (Rhaphidophoridae), Jerusalem-kreekls (Stenopelmatidae), soabelsprienkoann (Tettigoniidae), reegnboogesprienkoann (Romalea guttata), veldsprienkoann (Acrididae), en treksprienkoann ôorn. Veele insektn in die orde sjêrpn (gekend lik "strieduuloasje") deur undre vleugls teegn mekoar te wryvn of teegn undre pôotn, de vleugls of pôotn droagn reekn van geromplde bubbltjs. 't Tympanum of ôore zit in de vôornste schêenbêen (tibia) by kreekls, vêenmolln (Gryllotalpidae), en soablesprienkoan, en ip d' êeste achtrlyfs-segmente by de veldsprienkoann en treksprienkoann . Die organiesmn gebruukn trilliengn vor andre êenliengn te lokaliezeern.
Veldsprienkoann zyn in stoat undre vleugls ip te plôojn wa da undre in de groep Neoptera platst.
De Rechvleugelege (wetensjappeleke naom Orthoptera (Latreille 1793)) zien 'n orde vaan Nuivleugelege Insekte. Ze weure opgedeild in twie oonderordes: Kriekele (Ensifera) en Sprinkhaone (Caelifera). Rechvleugele zien bekind vaanaof 359 mieljoen jaor geleie, d.w.z. 't begin vaan 't Carboon.
De rechvleugelege kinmerke ziech door e stief, rech lief mèt gespierde achterpu. Daomèt kinne ze ziech aofzètte, wat de typische springende beweging vaan de bieskes gief. Hun mandibele (kaakdeile) gebruke ze nog gewoon veur te kawwe en te biete. Ze höbbe groete facètouge; sommege soorte höbbe daoneve nog ocelli. Hun antennes bevatte miejer gevrichte en en zien draodvörmeg. 't Ierste en daarde segmint vaan d'n thorax zien väöl groeter es 't twiedet. Ze höbbe twie paar vleugele, die ze stief laanks 't lief hawwe wienie ze neet vlege.
Joonge weure gebore es nimfe: de larve liekene al op volwasse bieste en verpóppe ziech dus neet. In plaots daovaan mote ze diverse kiere in hun leve vervelle. Ze kriege zoe ouch bitteke bij bitteke hun vleugele, die ze nog neet höbbe wienie ze oet 't ei krupe.
Rechvleugelege veroerzake dèks sjaoj aon landbouwgewasse. Dit gelt veural veur zoegeneumde trèksprinkhaone, sprinkhaonesoorte die in korten tied 'n plaog vaan mieljarde bieste kinne vörme en euveral de akkers leegvrete. In väöl len weure sprinkhaone gegete.
De Rechvleugelege (wetensjappeleke naom Orthoptera (Latreille 1793)) zien 'n orde vaan Nuivleugelege Insekte. Ze weure opgedeild in twie oonderordes: Kriekele (Ensifera) en Sprinkhaone (Caelifera). Rechvleugele zien bekind vaanaof 359 mieljoen jaor geleie, d.w.z. 't begin vaan 't Carboon.
Toʻgʻriqanotlilar (Orthoptera) -hasharotlar sinfiga mansub turkum. Tanasi uzunchoq, 2 juft qanoti yaxshi rivojlangan. Orqa oyoqlari sakrovchi. Urgochisining tuxum qoʻygichi bor. Maxsus tovush chiqarish va eshitish organlari mavjud. Toʻgʻriqanotlilar turkumi 2 kenja turkum: uzun moʻylovlilar (ediyexidsimonlar, temirchaksimonlar, chirildoqsimonlar, chirildoklar katta oilalari) va kalta moʻylovlilar (treperstsimonlar, tetrigidsimonlar, timpanalsizlar, pufaklilar, chigirtkalar katta oilalari)ga ajratiladi. 200000 dan, Oʻzbekistonda 350 dan koʻproq turi maʼlum. Jan. hududlardagi ochiq landshaftlarda keng tarqalgan. Chala oʻzgarish orqali rivojlanadi. Yilda bitta nasl beradi. Odatda, tuxum davrida qishlaydi. Koʻpchilik turlari oʻsimlikxoʻr, baʼzi turlari aralash yoki yirtqich oziklanadi. Ayrim turlari koʻp sonli gala hosil qilib, uzoq masofaga uchib oʻtishi (koʻchishi) mumkin. Qishloq xoʻjaligi ekinlariga zarar keltiruvchi turlari bor (chigirtkalar, buzoqboshilar). Gala boʻlib koʻchib yuruvchi turlari (osiyo chigirtkasi, marokash chigirtkasi) ekinlar uchun ayniqsa katta xavf tugʻdiradi. Choʻl temirchagi Oʻzbekiston Qizil kitobiga kiritilgan.
Orthoptera ango çengrast komeke li çîna mêş û mûran e. Kulî û çirçirk dikevin vê komê. Çirçirk bi lêdana her du baskên xwe dike çîreçîr.
Orthoptera ango çengrast komeke li çîna mêş û mûran e. Kulî û çirçirk dikevin vê komê. Çirçirk bi lêdana her du baskên xwe dike çîreçîr.
Τα Ορθόπτερα (Orthoptera) ή Σαλτατόρια (Saltatoria) αποτελούν μια τάξη στην ομοταξία των Εντόμων. Με κοινό ορολογία μπορούμε να τα ονομάζουμε «ακρίδες με την ευρεία έννοια». Περιλαμβάνει περισσότερα από 20.000 είδη[2] που μοιράζονται σε 53 οικογένειες μεταξύ των οποίων είναι οι ακρίδες, ο γρύλος και ο κρεμμυδοφάγος (Εικόνα 1). Τα πιο μικρά Ορθόπτερα έχουν μήκος περίπου δυο χιλιοστά (Mymecophilus sp κ.α.), τα μεγαλύτερα διακόσια χιλιοστά (Phyllophora sp κ.α.). Τα περισσότερα είναι μέτρια έως μεγάλα. Το πιο βαρύ έντομο του κόσμου είναι ορθόπτερο (Deinacrida beteracantha).[3]
Τα Ορθόπτερα ως Έντομα έχουν και τα αντίστοιχα κοινά χαρακτηριστικά των Εντόμων. Ειδικότερα, έχουν εξωσκελετό από χιτίνη με έξι πόδια, το σώμα αποτελείται από τρία τμήματα (κεφάλι, θώρακα και κοιλία) και έχουν το ίδιο πεπτικό, νευρικό, γεννητικό και αναπνευστικό σύστημα με τα υπόλοιπα έντομα.
Η ταξινόμηση γίνεται με το σύνολο των ακόλουθων χαρακτηριστικών:
Εικόνα 3: Μπροστινό πόδι σκαπτικού τύπου σε κρεμμυδοφάγο Εικόνα 4: Πισινό πόδι πηδητικού τύπου σε ακρίδα 
Εικόνα 5: Μίμηση του χορταριού Εικόνα 6: Μίμηση της ερημιάς Συναντούμε πολλές φορές κρυπτικό χρωματισμό (καμουφλάζ) στα χρώματα του περιβάλλοντος. Ανάλογα με αυτό έχουν το χρώμα και το σχήμα φύλλων, χαλικιών, κ.α.. (Εικόνες 5 και 6).
Τα Ορθόπτερα ανήκουν στις πιο παλιές τάξεις Εντόμων. Απολιθώματα από την Πέρμια περίοδο μπορούν πλέον να καταταχθούν στην τάξη αυτή. Η διαίρεση στις υποτάξεις των Ensifera και των Caelifera πιστεύεται πως έγινε στο τέλος της λιθανθρακοφόρου. Οι περισσότερες οικογένειες των Ensifera εμφανίστηκαν κατά την Ιουρασική.[3]
Τα Ορθόπτερα ανήκουν στα Έντομα με ατελή μεταμόρφωση, δηλαδή γεννούν αυγά από όπου βγαίνουν οι νύμφες, που μοιάζουν με το ενήλικο έντομο. Υπάρχουν περίπου έξι νυμφικά στάδια, τα πρώτα από τα οποία χαρακτηρίζονται από την έλλειψη πτερύγων. Η κύρια διαφορά είναι το μέγεθος των πτερύγων και των αναπαραγωγικών οργάνων, που μόνο στα ενήλικα είναι καλά αναπτυγμένα (Εικόνα 8)
Το σπέρμα μεταδίδεται κατά τη σύζευξη σε σπερματοφόρο στο κόλπο του θηλυκού. Ο σπερματοφόρος πολλές φορές έχει ένα μέρος που λέγεται σπερματοφύλαξ. Το τμήμα αυτό από τη μια μακραίνει το σπερματοφόρο και έτσι κάνει τη μεταφορά του σπέρματος πιο αποτελεσματική, από την άλλη άλλη εμποδίζει το θηλυκό από το να φάει το σπερματοφόρο, καθώς τρώει μόνο το σπερματοφύλακα. Υπάρχει και η περίπτωση οι άκρες των πτερύγων να είναι ιδιαίτερα παχιές και έτσι να τρώγονται από τα θηλυκά κατά τη σύζευξη, κάτι που σώζει το σπερματοφόρο.[3] Οι θρεπτικές ουσίες που το θηλυκό παίρνει με αυτό το τρόπο βοηθούν στη ανάπτυξη των αυγών.[2]
Εικόνα 9: Ωοτοκία, μεγάλος ωοθέτης Εικόνα 10: Ακουστικό όργανο στο μπροστινό πόδι Η ωοτοκία γίνεται πάνω ή μέσα στο έδαφος (Εικόνα 9), σπάνια σε φυτά (Chrysochraon dispar) ή πολλές φορές σε ωοθήκες. Αυτές οι τακτικές εμποδίζουν την ξήρανση των αυγών.
Ο κύκλος ζωής συνήθως είναι ένας χρόνος. Η οντογένεση στο αυγό χρειάζεται σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα. Υπάρχουν μηχανισμοί που εμποδίζουν το πρώτο νυμφιακό στάδιο να κάνει την εμφάνισή του κατά το χειμώνα ή κατά τη μεγάλη ζέστη ή σε περίοδο έλλειψης νερού το καλοκαίρι. Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η εξέλιξη στο αυγό θέλει περισσότερο από ένα χρόνο (Tettigonia sp [4]) και έτσι το αυγό διαχειμάζει. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις, όπου διαχειμάζουν η νύμφη ή το ενήλικο. Στις τροπικές περιοχές βέβαια συναντάμε όλα τα στάδια όλο το χρόνο.
Η συμπεριφορά των Ορθόπτερων καθορίζεται από ένστικτα. Αυτό σημαίνει πως σε μια συγκεκριμένη κατάσταση δεν μπορούν να αποφασίζουν τι θα κάνουν, αλλά το κάνουν αυτόματα ανάλογα με τα ερεθίσματα που δέχονται. Η συμπεριφορά όμως εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, π.χ. από τις αναλογίες ορμονών στο εσωτερικό του εντόμου. Έτσι από μόνα τους γνωρίζουν τι μπορούν να φάνε, πότε και πως να ψάχνουν την τροφή τους, πότε να ψάχνουν και πως να βρουν το ταίρι τους, που να βάλουν τα αυγά κτλ.
Τα ακουστικά όργανα παίζουν ουσιαστικό ρόλο στην αναζήτηση του ταιριού για σύζευξη. Κάθε είδος έχει δικούς τους ήχους, κατά κανόνα διαφορετικούς για τα αρσενικά και τα θηλυκά. Υπάρχουν δυο τακτικές. Σε μερικά είδη το αρσενικό επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους προσέλκυσης επί ώρες από ένα ιδιαίτερα κατάλληλο μέρος. Μόνο τα θηλυκά του ίδιου είδος πηγαίνουν προς τη διεύθυνση του ήχου. Σε άλλα είδη το αρσενικό περπατάει ψάχνοντας το ίδιο για τροφή και ταίρι και εκπέμπει τους ήχους μόνο κατά καιρούς. Όταν τα θηλυκά του ίδιου είδος ακούν τα αρσενικά, τους απαντάνε με τους δικούς τους ήχους. Τότε τα αρσενικά προχωρούν προς τη διεύθυνση των θηλυκών. Όταν το αρσενικό βρίσκεται πιο κοντά στο θηλυκό αρχίζει να κάνει τους ήχους προξενιάς, που πολλές φορές είναι διαφορετικοί από τους ήχους προσέλκυσης.[4] Οι ήχοι μπορεί να σκοπεύουν όχι μόνο στην προσέλκυση του ταιριού, αλλά και στην απομάκρυνση ανταγωνιστικών του ίδιου φύλου.[5] Στον κύκλο συμπεριφοράς της προξενιάς τα ερεθίσματα δεν είναι μόνο ακουστικά, αλλά επίσης οπτικά, απτικά και οσφρητικά.
Τα περισσότερα Ορθόπτερα ζουν μονήρη. Ενδιαφέρον φαινόμενο είναι η αλλαγή από τη μοναχική φάση ζωής στη συσσωρευτική φάση, οπότε η ακρίδα Schistocerca gregaria σχηματίζει τεράστια σμήνη (Εικόνα 2). Αυτή η αλλαγή πραγματοποιείται στη φυσιολογία, στη συμπεριφορά, στο χρωματισμό (Εικόνα 11) μέχρι και στη μορφολογία (μεγαλυτερες πτέρυγες).[3]
Τα Ορθόπτερα ζουν σε όλες τις ηπείρους εκτός στις πολικές περιοχές, τις υψηλότερες αλπικές περιοχές και στους ωκεανούς. Η μεγαλύτερη ποικιλία υπάρχει στις τροπικές και υποτροπικές ζώνες.[3] Στην Ευρώπη μεγάλη ποικιλία συναντάται στην Ελλάδα και την Ιβηρική χερσόνησο.[6] Τα Ορθόπτερα κατά κανόνα είναι χερσαία και ζουν στο έδαφος. Πολλά είδη σκάβουν σήραγγες στο έδαφος, κάτι που ο κρεμμυδοφάγος κάνει με εκπληκτική ταχύτητα. Μερικά είδη ζουν στα δέντρα, ενώ υπάρχουν λίγα μόνο είδη που ζουν στο νερό (Paulina sp). Μερικά είδη προτιμούν δροσερές περιοχές και στην Ευρώπη μετά την τελευταία εποχή των πάγων παραμένουν μόνο στις Άλπεις. Άλλα είδη προτιμούν τη ζέστη και μπορούν να ζουν μόνο στις πιο ζεστές περιοχές των βόρειων χωρών. Υπάρχει και η περίπτωση μερικών ειδών που στις κρύες χώρες μπορούν να ζουν μόνο στα σπίτια, π.χ. η Achaeta domesticus.[4]
Σχετικά με την ταξινόμηση των Ορθοπτέρων οι ειδικοί ακόμα δεν συμφωνούν. Για την εξωτερική ταξινόμηση είναι γενικά δεκτά, πως η πιό συγγενείς τάξη στα Ορθόπτερα είναι τα φασματώδη. Για την εσωτερική ταξινόμηση οι περισσοτεροι ειδικοί συμφωνούν, πως όλες οι οικογένειες ανήκουν είτε στα Ensifera είτε στα Caelifera. Στην εντομολογία του Gillott [2] προτείνεται για τα Ensifera με περίπου ένδεκα χιλιάδες είδη μια διαίρεση σε τέσσερις υπεροικογένειες, τα Grylloidea, τα Hagloidea, τα Tettigonioidea, και τα Gryllacridoidea . Στα Caelifera με περίπου 10.400 είδη προτείνεται μια διαίρεση σε 6 υπεροικογέννειες, τα Tridactyloidea, τα Pneumoroidea, τα Acridoidea τα Pyrgomorphoidea τα Eumastocoidea και τα Tetrigoidea. Στο Grzimek [3] όμως τα Ορθόπτερα διαιρούνται σε περισσότερες υπεροικογέννειες. Στα Ensifera τα Gryllacridoidea διαιρούνται στις υπεροικογένειες Stenopelmatoidea, Gryllotalpoidea και Mogoplistooidea και στα Caelifera εκτός των προαναφερθεισών υπεροικογενειών αναφέρονται και τα Trigonopterygoidea και τα Tanaoceroidea.
Τα ευρωπαϊκά είδη Ορθοπτέρων αναφέρονται όλα στη Fauna Europaea[7].
Οι σχέσεις μεταξύ ανθρώπου και ορισμένων ειδών Ορθοπτέρων βασίζονται κυρίως σε δυο γεγονότα: την ικανότητα πολλών Ορθοπτέρων να παράγουν ήχους και το γεγονός, πως ιδιαίτερα μερικά είδη ακρίδων μπορούν να καταστρέφουν καλλιέργειες.
Για τους τροφοσυλλέκτες των πρωτόγονων κοινοτήτων οι ακρίδες ήταν και παραμένουν σημαντική πηγή πρωτεϊνούχου τροφής. (Σήμερα τις συναντούμε και στα πιάτα μερικών εστιατορίων.) Ήδη όμως από την απαρχή της καλλιέργειας της γης από τον άνθρωπο, οι ακρίδες έπαιζαν σημαντικό ρόλο ως ανταγωνιστές, καθώς προκαλούν σημαντικές ζημιές στη γεωργική παραγωγή. Η ευρεία χρήση εντομοκτόνων στη γεωργία έδωσε αρχικά εντυπωσιακά αποτελέσματα, αργότερα όμως παρουσιάστηκαν προβλήματα. Η ταυτόχρονη καταστροφή των φυσικών εχθρών των επιβλαβών Εντόμων προκαλούσε όχι μόνο την ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας, αλλά και την εμφάνιση νέων μορφών, που ήταν ανθεκτικά στα εντομοκτόνα.
Γενικά όλες οι ακρίδες θεωρούνται επιζήμιες, από την άλλη όμως αποτελούν απαραίτητη τροφή για πολλά πουλιά και ερπετά. Επίσης, υπάρχουν ακρίδες (λ.χ. Meconema sp.) που τρώνε αποκλειστικά αφίδες και γι' αυτό είναι ιδιαίτερα ωφελείς.[5] Σήμερα όλο και περισσότερο γίνεται κατανοητό, πως η παραδοσιακή όψη σχετικά με το άμεσο όφελος ή την άμεση βλάβη πρέπει να συμπληρωθεί με γενικότερες ιδέες όπως η προστασία της βιοποικιλότητας.
Σύμφωνα με τις σημερινές γνώσεις, ο αποτελεσματικότερος τρόπος καταπολέμησης είναι η συνεχής παρακολούθηση (monitoring) των περιοχών όπου υπάρχουν ακρίδες και η καταπολέμησή τους με βιολογικά μέσα πριν αυξηθεί ο πληθυσμός τους. Αυτό γίνεται πια σε διεθνές επίπεδο στην περίπτωση της Schistocerca gregaria.[3]
Στης ασιατικές χώρες οι ήχοι ορισμένων Ορθοπτέρων είχαν και έχουν μεγάλη επιρροή στην ποίηση και την καλλιτεχνία γενικά. Οι «καλοί τραγουδιστές» κρατούνται σε κλουβιά όπως τα πουλιά στην πατρίδα μας.
Τα Ορθόπτερα (Orthoptera) ή Σαλτατόρια (Saltatoria) αποτελούν μια τάξη στην ομοταξία των Εντόμων. Με κοινό ορολογία μπορούμε να τα ονομάζουμε «ακρίδες με την ευρεία έννοια». Περιλαμβάνει περισσότερα από 20.000 είδη που μοιράζονται σε 53 οικογένειες μεταξύ των οποίων είναι οι ακρίδες, ο γρύλος και ο κρεμμυδοφάγος (Εικόνα 1). Τα πιο μικρά Ορθόπτερα έχουν μήκος περίπου δυο χιλιοστά (Mymecophilus sp κ.α.), τα μεγαλύτερα διακόσια χιλιοστά (Phyllophora sp κ.α.). Τα περισσότερα είναι μέτρια έως μεγάλα. Το πιο βαρύ έντομο του κόσμου είναι ορθόπτερο (Deinacrida beteracantha).
Түз канаттуулар (лат. Orthoptera же Saltatoria) - курт-кумурскалардын туркуму.
Денеси сүйрү келет, ооз органдары кемирүүчү тибинде. Көбү эки жуп канаттуу. Алдыңкы канаты катуу жана кууш келип, паарлары даана байккалат. Арткысы жазы болот да, алдыңкы канатынын астына желпүүр сыяктуу бүктөлөт. Курсагы 10 муунактан туруп, аягы муунаксыз. Көп түрүнүн ургаачысында жумуртка салгычы болот. Түз канаттууларын үн чыгаруучу жана кабыл алуучу өзгөчө анараты бар.
Түз канаттуулар узун жана кыска муруттуулар түркүмчөсүнө бөлүнөт. Алардын 20000ге жакын түрү өзгөчө тропикте таралган. Жумурткаларын бирден же тобу менен топуракка, кээде өсүмдүк сабагына, жалбырагына тууйт. Көпчүлүгү жумуртка түрүндө кыштап, жазында өөрчүп, 4-8 жолу түлөйт. Эгин, жайыт, бак-дарак ж. б-ларга чоң зыян келтирет.
Түз канаттуулар (лат. Orthoptera же Saltatoria) - курт-кумурскалардын туркуму.
Денеси сүйрү келет, ооз органдары кемирүүчү тибинде. Көбү эки жуп канаттуу. Алдыңкы канаты катуу жана кууш келип, паарлары даана байккалат. Арткысы жазы болот да, алдыңкы канатынын астына желпүүр сыяктуу бүктөлөт. Курсагы 10 муунактан туруп, аягы муунаксыз. Көп түрүнүн ургаачысында жумуртка салгычы болот. Түз канаттууларын үн чыгаруучу жана кабыл алуучу өзгөчө анараты бар.
Түз канаттуулар узун жана кыска муруттуулар түркүмчөсүнө бөлүнөт. Алардын 20000ге жакын түрү өзгөчө тропикте таралган. Жумурткаларын бирден же тобу менен топуракка, кээде өсүмдүк сабагына, жалбырагына тууйт. Көпчүлүгү жумуртка түрүндө кыштап, жазында өөрчүп, 4-8 жолу түлөйт. Эгин, жайыт, бак-дарак ж. б-ларга чоң зыян келтирет.
ऋजुपक्ष कीटवर्ग या आर्थोप्टेरा (Orthoptera ; आर्थो = सीधा, प्टेरा = पंख) अपेक्षाकृत एक कम विकसित कोटि है जिसके अंतर्गत टिड्डियों, टिड्डों, झींगुरों, झिल्लियों, रीवों आदि की गणना की जाती है। पहले इस कोटि में तेलचट्टे, पर्णकीट, मैंटिस आदि भी रखे गए थे, किंतु अब वे दूसरी कोटि के अंतर्गत कर दिए गए हैं। तो भी ऋजुपक्ष कोटि में १०,००० से अधिक कीटपतंगों का वर्णन किया जाता है।
ये कीट सामान्य से बहुधा काफी बड़ी नाप के होते हैं तथा इनकी भिन्न-भिन्न जातियों में कुछ पंखदार, कुछ पंखहीन और कुछ छोटे पंखवाली जातियाँ होती हैं। ये सभी जंतु स्थल पर रहनेवाले होते हैं। कई जातियों में ध्वनि उत्पन्न करने के अंग होते हैं और कुछ तो बड़ी तेज ध्वनि करते हैं। अगले पंख पिछले पंखों की अपेक्षा मोटे होते हैं। शिशुओं के पंखों की गद्दियाँ विकासकाल में उलट जाती हैं। मादा में सामान्यत: अंडरोपक अंग होते हैं। नर के जननांग नवें अधरपट्ट के नीचे छिपे रहते हैं। रूपांतरण साधारणत: थोड़ा ही या अपूर्ण होता है।
ऋजुपक्ष के वर्गीकरण के संबंध में विशेषज्ञों के मतों में कुछ विभिन्नता है, किंतु लगभग सभी वर्तमान विद्वान् इसके अंतर्गत १२ वंश रखते हैं-
शीजोडैक्टाइलिडी, ग्रिल्लैक्रिडाइडी, फ़ैज्मोडाइडी,
टेटिगोनिडी, स्टीनो-पेल्मैटिडी, प्रोफ़ैलैंगोप्सिडी,
ग्रिल्लोटैल्पिडी, ग्रिल्लिडी, टेट्रिगिडी, प्रास्कोपाइडी,
न्युमोरिडी, यूमैस्टैसिडी, एक्रिडाइडी,
सिलिंड्रैकेटिडी तथा ट्राइडैक्टाइलिडी।
स्टीनोपेल्मैटिडी तथा ग्रिल्लैक्रिडाइडी बहुत पिछड़े हुए वंश हैं। शीजोडैक्टाइलिडी वंश में केवल तीन जातियाँ ही रखी जाती हैं जो संसार के पूर्वी गोलार्ध में जहाँ तहाँ फैली हुई हैं। इनकी एक जाति शीजोडैक्टाइलस हो पंखदार है। विश्रामावस्था में इसके लंबे पंखों के सिरे कमानी की भाँति लिपटे होते हैं। यह मिट्टी में बिल बना सकता है और दिन में उसी में रहता है। प्रोफ़ैलैगोप्सिडी में केवल तीन जातियाँ रखी जाती हैं जिनमें से एक प्रोफ़ैलैंगाप्सिस आब्सकूरा भारत में पाई जाती है। टेटिगोनिडी वंश में लंबी सींगोंवाले पतले टिड्डे रखे जाते हैं। इनके पंख हरे रंग के होते हैं और ये साधारणत: झाड़ियों, घास फूस आदि में छिपे रहते हैं। इस क्रिया में इनके हरे रंग से विशेष सहायता मिलती है। इनकी मादाओं के अंडरोपक भी बहुत लंबे होते हैं। कभी-कभी तो इनकी लंबाई शरीर की लंबाई से भी अधिक होती है। ग्रिल्लिडी वंश के अंतर्गत झिल्ली तथा झींगुर रखे जाते हैं। ये अपने पंखों के किनारों को रगड़कर तीव्र ध्वनि उत्पन्न करते हैं। रगड़ के समय पंख लगभग ४५ के कोण पर उठ जाते हैं और फिर बाएँ पंख का सिरा दाहिने पंख के रेती जैसे को रगड़ता है। कहा जाता है, घरेलू झींगुर द्वारा उत्पन्न ध्वनि एक मील तक सुनाई पड़ती है। ग्रिल्लोटैप्लिडी के अंतर्गत रेवाँ या जंगली झींगुर आते हैं। इस पूरी कोटि का सबसे बड़ा वंश है ऐक्रिडाइडी; इसके अंतर्गत लगभग ५,००० जातियाँ हैं जो अधिकांशत: उष्ण प्रदेशों में ही पाई जाती हैं। इस वंश में छोटी सींगवाले टिड्डे तथा विनाशकारी टिड्डियाँ हैं। इनमें कई प्रकार के ध्वन्युत्पादक अंग पाए जाते हैं। कुछ उड़ते समय भी ध्वनि उत्पन्न कर सकते हैं। इनके अंडरोपक बहुत विकसित नहीं होते किंतु उनकी सहायता से बहुधा ये कीट खेतों, मेड़ों आदि में एक छेद करते हैं और फिर उदर का अंतिम भाग उस बिल में डालकर ३० से १०० तक की संख्या में अंडे देते हैं। साथ ही एक चिपचिपा पदार्थ भी निकालते हैं जिससे अंडे चिपक जाते हैं और एक प्रकार का अंडपुंज बन जता है। सूखने पर इसके द्वारा अंडों पर पानी का प्रभाव नहीं पड़ता। अंडों से "शिशु' निकलते हैं जो छोटे और पंखहीन होते हैं किंतु अन्य लक्षणों में बहुत कुछ प्रौढ़ के ही समान होते हैं। कई बार त्वक्पतन के साथ वे बढ़ते जाते हैं और अंत में पंखदार प्रौढ़ हो जाते हैं। इस वंश की अधिकाशं जातियाँ बड़ी विनाशकारी होती हैं, किंतु टिड्डी इनमें से सबसे अधिक विनाश करती है। एक्रिडाइडी को लगभग १० उपवंशों में विभाजित किया जाता है।
शेष तीन वंश पर्याप्त छोटे हैं। टेट्रिगिडी वंश की लगभग ७०० जातियों की विशेषता उनके वक्षाग्र के प्रोनोटम भाग का बहुत बड़ा और पीछे की ओर बढ़ा होना है। ये बहुधा ठंडे प्रदेशों में पाई जाती हैं। ट्राईडैक्टाइलिडी की लगभग ५० जातियाँ मेडिटरेनियन प्रदेश में पाई जाती है। ये झींगुरों के समान किंतु छोटी होती हैं और इनकी टाँगों के फिमोरा खंड बहुत लंबे होते हैं तथा श्रृंग छोटे। सिलिंड्रैकेटिडी वंश की थोड़ी सी जातियाँ आस्ट्रेलिया, न्यू गाइना और पटागोनिया में मिलती हैं। ये पंखहीन होती हैं तथा मिट्टी में बिल बनाती हैं। अत: इनके श्रृंग, आँखें आदि भी छोटी होती हैं और शरीर कुछ कुछ बेलनाकार होता है।
ऋजुपक्ष कीटवर्ग या आर्थोप्टेरा (Orthoptera ; आर्थो = सीधा, प्टेरा = पंख) अपेक्षाकृत एक कम विकसित कोटि है जिसके अंतर्गत टिड्डियों, टिड्डों, झींगुरों, झिल्लियों, रीवों आदि की गणना की जाती है। पहले इस कोटि में तेलचट्टे, पर्णकीट, मैंटिस आदि भी रखे गए थे, किंतु अब वे दूसरी कोटि के अंतर्गत कर दिए गए हैं। तो भी ऋजुपक्ष कोटि में १०,००० से अधिक कीटपतंगों का वर्णन किया जाता है।
ये कीट सामान्य से बहुधा काफी बड़ी नाप के होते हैं तथा इनकी भिन्न-भिन्न जातियों में कुछ पंखदार, कुछ पंखहीन और कुछ छोटे पंखवाली जातियाँ होती हैं। ये सभी जंतु स्थल पर रहनेवाले होते हैं। कई जातियों में ध्वनि उत्पन्न करने के अंग होते हैं और कुछ तो बड़ी तेज ध्वनि करते हैं। अगले पंख पिछले पंखों की अपेक्षा मोटे होते हैं। शिशुओं के पंखों की गद्दियाँ विकासकाल में उलट जाती हैं। मादा में सामान्यत: अंडरोपक अंग होते हैं। नर के जननांग नवें अधरपट्ट के नीचे छिपे रहते हैं। रूपांतरण साधारणत: थोड़ा ही या अपूर्ण होता है।
ఆర్థోప్టెరా (Orthoptera) కీటకాలలో ఒక క్రమము. ఇవి అసంపూర్ణ జీవపరిణామం (Incomplete metamorphosis) వల్ల ఏర్పడినవి. వీనిలో grasshoppers, ఇలకోడిs, cave crickets, Jerusalem crickets, katydids, weta, lubber, Acrida, and locusts మొదలైన ఉన్నాయి.
వీనిలో చాలా కీటకాలు వాటి రెక్కలు లేదా కాళ్లతో ఒక ప్రత్యేకమైన శబ్దాన్ని కలిగిస్తాయి.
వీటి పేరులోని ఆర్థో అనగా తిన్నగా అని; ప్టెరా అనగా రెక్కలు అని గ్రీకు భాషలో అర్ధాన్ని బట్టి కలిగింది.
దీనిలో రెండు ఉపక్రమాలు, 235 ఉపకుటుంబాలు ఉన్నాయి.
ఆర్థోప్టెరా (Orthoptera) కీటకాలలో ఒక క్రమము. ఇవి అసంపూర్ణ జీవపరిణామం (Incomplete metamorphosis) వల్ల ఏర్పడినవి. వీనిలో grasshoppers, ఇలకోడిs, cave crickets, Jerusalem crickets, katydids, weta, lubber, Acrida, and locusts మొదలైన ఉన్నాయి.
వీనిలో చాలా కీటకాలు వాటి రెక్కలు లేదా కాళ్లతో ఒక ప్రత్యేకమైన శబ్దాన్ని కలిగిస్తాయి.
.jpg)
.jpg)
_cropped.jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
_(30068047440).jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
.jpg)
_W_IMG_0525.jpg)
,_mating.jpg)
_W_IMG_0525.jpg)
