Coleoids

Multimedia w Wikimedia Commons

Płaszczoobrosłe, pochewkowce (Coleoidea, z gr. koleos – pochwa miecza + eidos – kształt), dwuskrzelne (Dibranchia), wewnątrzmuszlowce (Endocochlia) – podgromada głowonogów (Cephalopoda) obejmująca gatunki ośmio i dziesięcioramienne, u których muszla, w różnym stopniu zredukowana, jest całkowicie obrośnięta płaszczem. Pojawiły się w kredzie. Niektóre są uznawane za zwierzęta o wysokim stopniu inteligencji^[2]. Wiele gatunków poławia się dla celów konsumpcyjnych.

Występowanie

Zasiedlają większość środowisk w wodach oceanicznych, od litoralu po głębie oceaniczne (rekordowa zanotowana głębokość to 7279 m^[3]). Nie występują w wodach słodkich. W wielu regionach są dominującym elementem ekosystemu^[3].

Budowa

Szkielet wewnętrzny Coleoidea, zwykle nazywany muszlą lub muszlą wewnętrzną, jest całkowicie obrośnięty płaszczem. U niektórych gatunków zanikł całkowicie, u innych ma postać małej płytki (gladius), a u mątew tworzy kość mątwią. Jedynie samice Argonautidae budują muszlę zewnętrzną.

Głowonogi z tej grupy mają 8 lub 10 ramion zaopatrzonych w przyssawki. U samców 1 lub (rzadko) 2 ramiona są przekształcone w hektokotylus. Silnie umięśniony lejek umożliwia wystrzykiwanie wody z dużą siłą, dzięki czemu płaszczoobrosłe mogą wykonywać bardzo gwałtowne skoki^[2]. Płaszczoobrosłe oddychają dwoma skrzelami^[4] (stąd nazwa dwuskrzelne). Większość wykształciła płetwy. U wszystkich obecny jest woreczek czernidłowy zawierający ciemną wydzielinę wystrzykiwaną w razie zagrożenia. Oczy głowonogów mają budowę zbliżoną do oczu kręgowców^[2]. W skórze większości gatunków występują chromatofory.

Systematyka

Do płaszczobrosłych zaliczane są wymarłe belemnity, klasyfikowane w randze nadrzędu Belemnoidea, oraz współcześnie żyjące i wymarłe gatunki – Neocoleoidea, dzielone, w zależności od liczby ramion, na^[5]:

• Decapodiformes, Decabrachia^[1] – dziesięciornice, do których należą głowonogi dziesięcioramienne, a wśród nich mątwy i kałamarnice
• Octopodiformes, Octobrachia^[1] – obejmujące głowonogi ośmioramienne (ośmiornice i wampirzyce).

Przypisy

Systematyka głowonogów (Cephalopoda)

• Królestwo: zwierzęta
• Typ: mięczaki
• Gromada: głowonogi

† Ammonoidea – amonity

• †Ancyloceratida
• †Ammonitida
• †Ceratitida
• †Clymeniida
• †Goniatitida
• †Lytoceratida
• †Phylloceratida

Nautiloidea – łodzikowce

• †Actinocerida
• †Ascocerida
• †Bactritida – baktryty
• †Discosorida
• †Endocerida
• †Ellesmerocerida
• †Lituitida
• Nautilida – łodziki
• †Oncocerida
• †Orthocerida
• †Plectronocerida
• †Pseudorthocerida
• †Tarphycerida

Coleoidea – płaszczoobrosłe † Belemnoidea
– belemnity

• †Aulacocerida
• †Belemnitida
• †Hematitida
• †Phragmoteuthida

Neocoleoidea Decapodiformes
– dziesięciornice

• †Boletzkyida
• Teuthida – kałamarnice (Myopsida + Oegopsida)
• Sepioidea – mątwy (Sepiida + Sepiolida)
• Spirulida

Octopodiformes

• ośmiornice
• wampirzyce