Askaridalar (Ascarididae) – Toʻgarak chuvalchanglar oilasi. Umurtqali hayvonlar va odam ichagida parazitlik qiladi. 9 urugʻni oʻz ichiga oladi. Tipik urugʻi (Ascaris)ra18 turi kiradi. Odatda odam askaridasi (A. Lumbricoides) va choʻchqa askaridasi (Askaridalar suyam) koʻp uchraydi. Odam askaridasi erkagining uzunligi 15 – 25 sm, urgʻochisi 25 – 40 sm. Bir sutkada ichakka 200 mingdan ortiq tuxum qoʻyadi. Tuxumlari axlat bilan tashqi muhit (tuproq yoki suv)ga tushadi. U yerda yetilgan tuxum sabzavot va mevalar orqali yana ichakka tushadi. Tuxumdan chiqqan lichinkalar ichak vorsinkalari orqali qonga, qon orqali oʻpkaga, yoʻtal tutganda u yerdan xalqumga chiqadi va yana yutilib ichakka tushadi, 2 – 2,5 oyda voyaga yetadi. Urgʻochi askarida har 2 – 2,5 oyda tuxum qoʻya boshlaydi. Askaridalar askaridoz deb ataladigan xavfli kasallikni paydo qiladi. Ichakdagi askaridani tushirish maqsadida surgi dorilar va antigelmintlar ishlatiladi. Askarida tuxumini yuqtirmaslik uchun sanitariya va gigiyena qoidalariga qatʼiy rioya qilish lozim.
Askaridalar parrandalar (tovuq, kurka, kaptar va boshqalar)da ham uchraydi. Bunda kasallangan tovuklarning tuxum qilishi kamayadi, oʻsishi sekinlashadi. Davosi: don bilan piperazin tuzi qoʻshib beriladi, nilverm, panakur va boshqa preparatlarqoʻllaniladi.
Oldini olish: kasallik tarqalgan xoʻjaliklarda degelmintizatsiya oʻtkaziladi (oyda bir marta), goʻng biotermik zararsizlantiriladi va boshqa chora-tadbirlar qoʻllaniladi.[1]
Askaridalar (Ascarididae) – Toʻgarak chuvalchanglar oilasi. Umurtqali hayvonlar va odam ichagida parazitlik qiladi. 9 urugʻni oʻz ichiga oladi. Tipik urugʻi (Ascaris)ra18 turi kiradi. Odatda odam askaridasi (A. Lumbricoides) va choʻchqa askaridasi (Askaridalar suyam) koʻp uchraydi. Odam askaridasi erkagining uzunligi 15 – 25 sm, urgʻochisi 25 – 40 sm. Bir sutkada ichakka 200 mingdan ortiq tuxum qoʻyadi. Tuxumlari axlat bilan tashqi muhit (tuproq yoki suv)ga tushadi. U yerda yetilgan tuxum sabzavot va mevalar orqali yana ichakka tushadi. Tuxumdan chiqqan lichinkalar ichak vorsinkalari orqali qonga, qon orqali oʻpkaga, yoʻtal tutganda u yerdan xalqumga chiqadi va yana yutilib ichakka tushadi, 2 – 2,5 oyda voyaga yetadi. Urgʻochi askarida har 2 – 2,5 oyda tuxum qoʻya boshlaydi. Askaridalar askaridoz deb ataladigan xavfli kasallikni paydo qiladi. Ichakdagi askaridani tushirish maqsadida surgi dorilar va antigelmintlar ishlatiladi. Askarida tuxumini yuqtirmaslik uchun sanitariya va gigiyena qoidalariga qatʼiy rioya qilish lozim.
Askaridalar parrandalar (tovuq, kurka, kaptar va boshqalar)da ham uchraydi. Bunda kasallangan tovuklarning tuxum qilishi kamayadi, oʻsishi sekinlashadi. Davosi: don bilan piperazin tuzi qoʻshib beriladi, nilverm, panakur va boshqa preparatlarqoʻllaniladi.
Oldini olish: kasallik tarqalgan xoʻjaliklarda degelmintizatsiya oʻtkaziladi (oyda bir marta), goʻng biotermik zararsizlantiriladi va boshqa chora-tadbirlar qoʻllaniladi.
Аскарида (лат. Ascarididae, рус. Аскариды ) — кеше, хайуан эсенә эйәләшеүсән паразит йомро селәү[1];ашҡаҙан-эсәк трактын зарарлай, аскаридоз ауырыуына килтерә, оҙонлоғо 40 см-ға тиклем етергә мөмкин.
Енси яҡтан өлгөргән хәлдә кеше һәм умыртҡалы хайуандар эсәклегендә паразит булып йәшәйҙәр. Киң таралғандар. Ascaris типик ырыуы 18 төрҙө берләштерә. Аскаридалар кәүҙәһе орсоҡ һымаҡ, ҡойроғо тарайған формала. Ата аскарида инә аскаридадан кесәрәк, ҡойроҡ остары ҡорһаҡ яғына бөгөлгән. Ғәҙәттәгеләре: кеше аскаридаһы (А. lumbricoides), сусҡа аскаридаһы (А. suum), ат аскаридаһы (Parascaris equorum). Инә аскариданың оҙонлоғо - 25-40, атаһыныһы - 12-25 см. Тәүлек дауамында инә аскарида 200 -ҙән алып 245 меңгә ҡәҙәр күкәй һала. Личинкалар үҫеше тышҡы мөхиттә бара. Тәбиғәттә күкәйҙәр 7 йыл дауамында һаҡланырға мөмкин. Күкәйҙәр аҙыҡ йәки һыу менән эсәктәргә эләгә һәм унда уларҙың үҫеше башлана. Күкәйҙән сыҡҡан личинкалар ҡан юлына, ҡатлаулы юлдар аша үпкәгә үтеп керәләр. Һуңынан личинкалар йотҡолоҡҡа һәм тағы эсәклеккә эләгәләр, унда енси яҡтан өлгөрәләр. 2−2,5 айҙан һуң инә аскаридалар күкәй һала башлайлар. Кеше организмында аскаридуларҙың ғүмере 11-13 айҙан артмый. Аскаридалар ҡаты ауырыуҙар - аскридозалар китереп сығаралар.
Аскарида (лат. Ascarididae, рус. Аскариды ) — кеше, хайуан эсенә эйәләшеүсән паразит йомро селәү;ашҡаҙан-эсәк трактын зарарлай, аскаридоз ауырыуына килтерә, оҙонлоғо 40 см-ға тиклем етергә мөмкин.
Енси яҡтан өлгөргән хәлдә кеше һәм умыртҡалы хайуандар эсәклегендә паразит булып йәшәйҙәр. Киң таралғандар. Ascaris типик ырыуы 18 төрҙө берләштерә. Аскаридалар кәүҙәһе орсоҡ һымаҡ, ҡойроғо тарайған формала. Ата аскарида инә аскаридадан кесәрәк, ҡойроҡ остары ҡорһаҡ яғына бөгөлгән. Ғәҙәттәгеләре: кеше аскаридаһы (А. lumbricoides), сусҡа аскаридаһы (А. suum), ат аскаридаһы (Parascaris equorum). Инә аскариданың оҙонлоғо - 25-40, атаһыныһы - 12-25 см. Тәүлек дауамында инә аскарида 200 -ҙән алып 245 меңгә ҡәҙәр күкәй һала. Личинкалар үҫеше тышҡы мөхиттә бара. Тәбиғәттә күкәйҙәр 7 йыл дауамында һаҡланырға мөмкин. Күкәйҙәр аҙыҡ йәки һыу менән эсәктәргә эләгә һәм унда уларҙың үҫеше башлана. Күкәйҙән сыҡҡан личинкалар ҡан юлына, ҡатлаулы юлдар аша үпкәгә үтеп керәләр. Һуңынан личинкалар йотҡолоҡҡа һәм тағы эсәклеккә эләгәләр, унда енси яҡтан өлгөрәләр. 2−2,5 айҙан һуң инә аскаридалар күкәй һала башлайлар. Кеше организмында аскаридуларҙың ғүмере 11-13 айҙан артмый. Аскаридалар ҡаты ауырыуҙар - аскридозалар китереп сығаралар.
Аскаридалар (лат. Ascarididae) - адам жана омурткалуу жаныбардын ичегисинде мителик кылуучу жумуру курттар. Киши жана чочко аскаридалары кеңири таралган. Ургаачысынын узундугу 25-40, эркегиники 15-25 см. Ургаачысы суткасына 250 миңге чейин жумуртка тууйт, ал тамак же суу аркылуу кишинин ичегисине кирип, андан личинка жетилип, ичегинин былжыр челин көзөп, вена канына өтөт да, кан агымы менен жүрөккө, андан өпкө жана кекиртек аркылуу 2-жолу оозго барып, тамак сиңирүү системасына өтөт. Личинка ичке ичегиде чоң митеге айланып, 2-2,5 айдан кийин жумуртка тууй баштайт. Ал жумурткалар ээсинин заңы менен сыртка чыгат. Аскариладар коркунучтуу оору - аскаридозду пайда кылат.
Аскаридалар (лат. Ascarididae) - адам жана омурткалуу жаныбардын ичегисинде мителик кылуучу жумуру курттар. Киши жана чочко аскаридалары кеңири таралган. Ургаачысынын узундугу 25-40, эркегиники 15-25 см. Ургаачысы суткасына 250 миңге чейин жумуртка тууйт, ал тамак же суу аркылуу кишинин ичегисине кирип, андан личинка жетилип, ичегинин былжыр челин көзөп, вена канына өтөт да, кан агымы менен жүрөккө, андан өпкө жана кекиртек аркылуу 2-жолу оозго барып, тамак сиңирүү системасына өтөт. Личинка ичке ичегиде чоң митеге айланып, 2-2,5 айдан кийин жумуртка тууй баштайт. Ал жумурткалар ээсинин заңы менен сыртка чыгат. Аскариладар коркунучтуу оору - аскаридозду пайда кылат.
Аскарида туспөлдүүлөр
