Cunninghamia

Stroigła, kuningamia (Cunninghamia) – rodzaj drzew klasyfikowany, zwłaszcza w dawniejszych systemach, do cypryśnikowatych^[4], współcześnie włączany do cyprysowatych jako klad bazalny tej rodziny^[2][5]. Rodzaj obejmuje dwa gatunki występujące w południowo-wschodniej części Chin, w północnym Wietnamie oraz na wyspie Tajwan^[6]. Nazwa naukowa upamiętnia Jamesa Cunninhama (zm. ok. 1709) – lekarza Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej w Chinach, który w 1702 nabył rośliny tego rodzaju do swego ogrodu i wysłał do Anglii, gdzie zostały opisane^[6].

Strobile męskie na końcu pędu stroigły chińskiej

Strobil żeński stroigły chińskiej

Morfologia

Pokrój

Drzewa o pędach rozgałęzionych okółkowo (u młodych okazów), naprzeciwlegle i dwurzędowo. Boczne gałązki z czasem zasychają i są odrzucane^[4]. Pień pokryty jest włóknistą korą. Drzewo jest jednopniowe lub u okazów odroślowych wielopniowe. Korona jest wąska, z wyraźnie rozdzielonymi okółkami poziomo rozpościerających się gałęzi bocznych^[6].

Liście

Wąsko lancetowate, sztywne, ułożone na pędach skrętolegle, gęsto, na brzegach drobno piłkowane, pośrodku zwykle nieco wygięte. Żywe przez 5 lat lub nieco dłużej, potem zasychają.

Organy generatywne

Rośliny jednopienne. Strobile męskie kotkowate, podłużne, skupione po ok. 12 na końcach gałązek. W każdym strobilu znajduje się od 30 do 100 skrętolegle wyrastających łuskowatych mikrosporofili. Łuski mają kształt trójkątno-owalny, są piłkowane i zawierają po 3 kuliste worki pyłkowe. Szyszki żeńskie owalne ze skórzastymi, sztywnymi, trójkątnymi łuskami, na brzegach piłkowanymi i kolczasto zakończonych na szczycie. Wyrastają pojedynczo lub rzadko skupione po kilka. Na szczycie często przerastają dalej rosnącym, ulistnionym pędem^[4][6].

Nasiona

Rozwijają się po 3 na łuskach nasiennych, nieco spłaszczone, po bokach z wąskimi skrzydełkami. Liścieni 2^[4].

Rośliny podobne

Z liści i pokroju rośliny tego rodzaju podobne są do niektórych araukarii, które jednak mają liście całobrzegie^[7]. Liście przypominają też torreję, od której stroigłę różni m.in. zrzucanie gałązek z zaschniętymi liśćmi, zawsze łatwo widocznych pod drzewem.

Systematyka

Rodzaj stanowi klad bazalny w obrębie rodziny cyprysowatych^[2][5]. Należą do niego dwa gatunki^[4][6][8]:

• Cunninghamia konishii Hayata
• Cunninghamia lanceolata (Lamb.) Hook. – stroigła chińska

Zastosowanie

Drzewa o lekkim, miękkim i jasnym drewnie, bardzo trwałym i wolno rozkładającym się. W obszarze naturalnego występowania są cenionymi drzewami użytkowymi. Drewno ma wiele zastosowań, w tym m.in. używane jest często do wyrobu trumien. W obszarach o odpowiednich warunkach klimatycznych stroigły bywają uprawiane, jednak ze względu na obfite zaśmiecanie powierzchni gruntu zrzucanymi pędami – raczej nie są zbyt cenione jako rośliny ozdobne^[6].

Przypisy