Eupetomena macroura ye una especie d'ave de la familia Trochilidae, que s'atopa nel centru y oriente d'América del Sur.
Mide ente 15[3] y 19[4] cm de llargor, cuasi la metá de la so estensión correspuende a lo cabero, y pesa en promediu 9 g. Ello ye que ye la especie más grande de colibrí. Les sos ales abiertes algamen cerca de 8 cm de llargu, más que los estándares pal colibrí, anque'l so picu, negru y llixeramente curvado ye de llongura media, 21 mm, similar al de parientes más pequeños.
El so plumaxe ye verde brillosu iridiscente, cola so cabeza, parte cimeru del pechu y cola azules. El pequeñu llurdiu blancu detrás del güeyu, común ente los colibríes, de cutiu nun ye visible nesta especie, pero les guedeyes blanques sobre la base de les pates, son vultables. La remeres son de color marrón coritu. Tien un pocu curvos medianu y llargu picu negru. Dambos sexos son bien similares, pero les femes tienen un tamañu hasta un 25% más pequeñu y un plumaxe daqué más apagáu qu'el de los machos. Les aves inmadures tienen la cabeza particularmente opaca, de color marrón tiñíu.[3]
El so llamáu inclúi un psek y gorjeos más débiles. Llapada con un tik, cuando ta asustáu o escitáu.
La mayoría vive na Caatinga y el Cerrado de Brasil y nes zones vecines del norte y oriente de Bolivia y estremu norte de Paraguái y tamién, nes rexones costeres, dende la Guayana Francesa hasta los estaos de São Paulo y Santa Catarina, al sur de Brasil.[5][4]
Xeneralmente evita la selva y solamente preséntase llocalmente, nos estremos sur y este de la cuenca amazónica y n'ambiente relativamente abiertos a lo llargo de les seiciones inferiores de los ríu Amazones, incluyendo la isla de Marajó agües enriba del ríu Tapajós, y n'enclaves aisllaos de sabanes, nel suroriente del Perú (parte cimeru del ríu Urubamba y Pampes del Heath),[6] sur de Surinam (sabana Sipaliwini ),[7] centru de Brasil y norte de Bolivia.
Presentar en cuasi cualquier hábitat semiabierto, inclusive en xardinos y parques de les principales ciudaes,[8] tales como Rio de Janeiro y São Paulo. Evita l'interior del monte húmedu, pero dacuando apaez nes escamplaes o nel cantu. Ye común ente la vexetación tipo sabana. Usualmente ye una especie de tierres baxes, pero puede atopase llocalmente hasta los 1.500 m d'altitú. Nun ye un verdaderu migrante, pero delles poblaciones de movese escontra'l norte o escontra'l sur a una curtia distancia nos meses secos del iviernu.[3]
A lo llargo de la mayor parte de la so distribución, atopar ente les especies más comunes de colibríes, anque ye pocu común nes rexones perifériques y menos nes húmedes. Nel sur de Brasil la so población ye cada vegada mayor y la so área paez ampliar nes últimes décades.[9] Considerar pola UICN como una especie de "Esmolición Menor".[1] Hasta 1970, yera esportáu comercialmente, pero al igual qu'otros colibríes, anguaño'l so comerciu ta acutáu.[3] Son polo xeneral difíciles de caltener en cautividá, y anque esta especie ye xeneralmente más resistente, reparóse que los mozos pueden morrer, a pesar de tener un tratamientu óptimo.[10]
Busca alimentu más frecuentemente nos niveles medios, pero aprovecha fontes bones d'alimentu de cualquier nivel, dende mui cerca del suelu, hasta'l visu de los árboles. Aliméntase principalmente del néctar de les flores, sobremanera de Fabaceae, por casu Erythrina speciosa[11] Gesneriaceae, Malvaceae (especialmente Bombacoideae y Malvoideae), Myrtaceae, Rubiaceae y epífites Bromeliaceae. Nun ye bien especializáu y tamién se rexistró en flores d'otres families, tales como Asteraceae, como Stifftia chrysantha,[12] o Caryocaraceae, como Caryocar brasiliense.[13] Utiliza tantu flores d'especies natives, como de delles plantes ornamentales introducíes.[12] Tamién s'alimenta d'inseutos prindaos. Nel sureste de Brasil, onde ye abondosu, inclusive en parques y xardinos urbanos, ye comúnmente atraíu pola xente escontra los alimentadores de colibríes.[3]
Ye fuertemente territorial y defende agresivamente les sos fontes de néctar.[3] Por cuenta del so tamañu, ye xeneralmente dominante sobre les demás especies de colibríes, ya inclusive, ataquen aves muncho más grandes. Dan llamaes d'alvertencia cuando detecten aves o mamíferos carnívoros. Nel mediu urbanu puede tolerar el observadores humanos mientres un tiempu enllargáu, inclusive cuando añeren, si caltienen una distancia d'hasta 10 m.[10]
Nun estudiu d'un nial, na zona urbana de São Paulo, reparóse qu'una madre colibrí alloñó a palombos Columbina talpacoti qu'intentaben d'añerar cerca. Interpretóse qu'asina amenorgó la posible atracción de los palombos a los depredadores, pela redolada del so propiu nial. Sicasí, pequeños mamíferos, como'l tití común (Callithrix jacchus), puede llograr de xemes en cuando escalar los niales, a pesar de los intentos de les aves pa defendelos.[14] En delles situaciones, los canesbes de moscardu Philornis pueden infestar les aves nel nial ya inclusive los pitucos pueden morrer pola infeición d'estos parásitos.[10]
Pue tar dispuestu pa reproducise cuasi tol añu. Nel cortexu, el machu esnala frente a la fema sentada, a cualquier hora del día, sacante na más caloroses del mediudía, o la escuerre nel aire y los dos xuntos realicen un "zig-zag de vuelu, frecuentes cuando yá escureció.[15]
Fueron vistos llevando material pa construyir el nial, ente xunetu y setiembre y n'avientu. El nial ye una estructura en forma de copa, forráu con fibra vexetal nidia y revistíu nel esterior con liquenes y mofos, asitiaos xuntu con fibres de telaraña. Asitiar nuna caña horizontal de dalgún árbol, más bien pequeñu, por casu, Cochlospermum, polo xeneral a menos de 3 m sobre'l suelu, pero n'ocasiones, hasta a 15 m. La fema pon dos güevos blancos y al igual que n'otros colibríes, namái ella guara de los güevos y curia los pitucos.[16]
Los pitucos nacen dempués de 15 a 16 díes d'incubación; primeramente son desnudos, sacante dellos llixos grises sobre l'envés, y tienen escura. Empiécen-yos a crecer les plumes a los 5 díes de la eclosión, a partir de la remeres; les rectrices empiecen a surdir alredor de 3 díes dempués. Los mozos son alimentaos una a dos veces per hora. La fema pasa la metá del día criando y alimentando a los sos fíos y l'otra metá volando alredor y buscando alimentos. Dempués de 22 a 24 díes nel nial, los mozos salen a volar, pero entá tornen al nial a dormir y son independientes unes 2 a 3 selmanes dempués d'emplumar. Reproducir por primer vegada cuando tien ente 1 a 2 años d'edá.[16]
La mayoría de les autoridaes clasifiquen esta especie como monotípica, nel xéneru Eupetomena, anque dalgunos asitiar nel xéneru Campylopterus basaos nos cantares y na espesura de les exes de les primaries de los machos.[3]
Anguaño son reconocíes 5 subespecies, la postrera de les cualos describióse en 1988.[17] Estrémense principalmente pol color del so plumaxe, polos matices d'azul, que van dende l'azul verdoso ultramarín al fondu azul real; y polos matices de verde, que van dende verde doráu o morenura hasta verde botella y verde azuláu. La subespecieY. m. simoni ta llargamente distribuyida s, ente que les otres son reinales o más alcontraes:[3]
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Aves, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Eupetomena macroura ye una especie d'ave de la familia Trochilidae, que s'atopa nel centru y oriente d'América del Sur.
