Multimedia w Wikimedia Commons Pseudocrenilabrinae – klad w randze podrodziny ryb z rodziny pielęgnicowatych (Cichlidae) obejmujący gatunki występujące w Afryce i na Bliskim Wschodzie[2][3]. Jest taksonem siostrzanym dla Cichlinae, do której zaliczono pielęgnice występujące w krainie neotropikalnej[3]. Typem nomenklatorycznym podrodziny jest Pseudocrenilabrus.
Zasięg występowania Pseudocrenilabrinae obejmuje większość kontynentu afrykańskiego, z wyjątkiem terenów pustynnych i skrajnie południowych, oraz niektóre kraje Bliskiego Wschodu (Syria, Izrael i Iran).
Klasyfikacja biologiczna tej grupy ryb zmieniała się wielokrotnie przez ostatnie 100 lat.
Liczne z zaliczanych do niej rodzajów grupowano w plemiona na podstawie cech morfologicznych. Jednym z badaczy, który wniósł znaczny wkład w poznanie tej grupy ryb był Max Poll, autor jednej z kilku klasyfikacji pielęgnic. Pielęgnice z jeziora Tanganika Poll sklasyfikował w 12 plemionach (w tym 8 jest endemicznych), ale tylko u 5 z tych plemion potwierdzono monofiletyzm[4].
W jednej z ostatnich propozycji filogenetycznych obejmujących całą podrodzinę Pseudocrenilabrinae wymienione zostały m.in. plemiona Bathybatini, Chromidotilapiini, Cyprichromini, Ectodini, Eretmodini, Haplochromini, Hemichromini, Lamprologini, Limnochromini, Perissodini, Tilapiini, Tropheini i Tylochromini, jednak badania nie potwierdziły monofiletyzmu tak zdefiniowanej grupy, choć większość z tych plemion jest monofiletyczna. Pomimo wielu przeprowadzonych badań filogenetycznych relacje pokrewieństwa oraz czas pojawienia się afrykańskich pielęgnic pozostawały nieustalone. Problematycznymi taksonami były Heterochromis, kameruńska Etia nguti oraz jeden z najliczniejszych w gatunki, parafiletyczny, obejmujący panafrykańskie tilapie – „Tilapiini”.
Postęp w ustalaniu filogenezy pielęgnic przyniosły badania molekularne. Połączone analizy morfologiczne i molekularne wykazały monofiletyzm plemion:
przy czym Heterochromis został umieszczony poza tym kladem.
W dalszych badaniach ustalono, że najczęściej występująca liczba chromosomów w kariotypie ryb w obrębie Pseudocrenilabrinae to 2n = 44. Bazując na charakterystykach kariotypu ustalono, że podrodzina dzieli się wyraźnie na dwie grupy (ang.) tilapiine i haplochromine[5]. Pierwsza z nich obejmuje szeroko rozprzestrzenione ryby powszechnie zwane tilapiami, przez Ethelwynn Trewavas zaliczone do plemienia Tilapiini, i jest parafiletyczna, a druga tzw. pielęgnice wschodnioafrykańskie, przez Kullandera wyodrębniane do podrodziny Haplochrominae. Dalsze badania wykonane przez zespół Julii Schwarzer w 2009 roku z wykorzystaniem DNA wyłoniły w obrębie Haplotilapiini 3 monofiletyczne grupy, siostrzane dla Etia nguti, roboczo nazwane przez autorów: „Oreochromini”, „Boreotilapiini” i „Austrotilapiini”[1]. Nazwy tych grup nie są formalnymi nazwami taksonów i nie należy ich stosować w nomenklaturze zoologicznej zgodnej z ICZN. Badania Schwarzer i współpracowników wykazały zależność rozwoju linii ewolucyjnych pielęgnic od przyjętej strategii rozrodczej oraz rozmieszczenia geograficznego, potwierdziły parafiletyzm rodzaju Tilapia sensu stricto oraz dały podstawy do przeprowadzenia rewizji taksonomicznych w obrębie tej podrodziny.
Filogeneza ryb z rodziny pielęgnicowatych (Cichlidae)Etroplinae Ptychochrominae PseudocrenilabrinaeNa podstawie:
Ze względu na zmiany zachodzące nadal w klasyfikacji podrodziny, poniżej podano wyróżniane w niej rodzaje[6]:
Pseudocrenilabrinae – klad w randze podrodziny ryb z rodziny pielęgnicowatych (Cichlidae) obejmujący gatunki występujące w Afryce i na Bliskim Wschodzie. Jest taksonem siostrzanym dla Cichlinae, do której zaliczono pielęgnice występujące w krainie neotropikalnej. Typem nomenklatorycznym podrodziny jest Pseudocrenilabrus.
