Soczeniczek gwiazdkowaty (Aloina rigida (Hedw.) Limpr.) – gatunek mchu należący do rodziny płoniwowatych (Pottiaceae Schimp.). Jeden z najmniejszych przedstawicieli rodzaju soczeniczek.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w Europie, Azji (Chiny, Indie, Mongolia, Rosja – Syberia), Ameryce Północnej i Południowej oraz na północy Afryki[3]. W Polsce podawany np. z województwa śląskiego[4] i pasma Gorców[5]. Na Wyspach Brytyjskich gatunek rzadki[6].
Morfologia
- Gametofit
- Rośliny małe, rosnące w skupiskach lib rozproszeniu. Łodyżki pojedyncze, wysokości 1–2 mm[6], do 2,5 mm[3]. Listki formują rozetę[6], szeroko jajowate do języczkowatych, o rozmiarach 1,5–2,5 mm na 0,3–0,8 mm i zaokrąglonym wierzchołku. Żebro bardzo szerokie, kończące się w szczycie listka lub tuż przed nim[3].
- Sporofit
-
Seta rudobrązowa, długości 10–20 mm. Puszka zarodni wyprostowana, czerwona, jajowato cylindryczna, długości 0,9–3 mm. Perystom o czerwonych zębach, silnie skręconych w lewo. Zarodniki żółtawozielone, kuliste[3].
- Gatunki podobne
-
Soczeniczek krótkodzióbkowy Aloina brevirostris jest równie mały i trudno rozróżnić te gatunki na stanowisku. Aloina aloides i Aloina ambigua są większe, dorastają do 2–5 mm wysokości, i mają znacznie dłuższe, węższe listki, zwykle zaostrzone[6].
Biologia i ekologia
Puszki zarodni pojawiają się od jesieni do wiosny[6].
Rośnie na glebie i skałach. Preferuje cienką warstwę gleby na podłożu wapiennym, brzegi i klify, zagłębienia i kamieniołomy[6].
Systematyka i nazewnictwo
Synonimy[2]: Aloina anthropophila (Müll. Hal.) Broth., Aloina longirostris Torka, Barbula anthropophila Müll. Hal., Barbula macrorrhyncha Kindb., Barbula rigida Hedw., Tortula calceolifolia Spruce ex Mitt.
Odmiany[2]:
-
Aloina rigida var. obliquifolia (Müll. Hal.) Delgad.
Zagrożenia
Gatunek został wpisany w 2011 r. na czerwoną listę mchów województwa śląskiego z kategorią zagrożenia „NT” (bliski zagrożenia). W Czechach w 2005 r. nadano mu kategorię „LC” (najmniejszej troski)[4].
Przypisy
-
↑ B. Goffinet, W.R. Buck, A.J. Shaw: Classification: mosses (ang.). University of Connecticut, 2008–. [dostęp 2017-03-25].
-
↑ a b c Aloina rigida (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-25].
-
↑ a b c d Aloina rigida (ang.). W: Moss Flora of China V. 2 [on-line]. [dostęp 2017-03-25].
-
↑ a b Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 427-9142 (pol.). [dostęp 2017-03-26].
-
↑ Adam Stebel, Paweł Czarnota. Wykaz mchów pasma Gorców w polskich Karpatach Zachodnich. List of mosses of the Gorce range in the Polish Western Carpathians. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 4, s. 7–25, 2012.
-
↑ a b c d e f Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-26]. (ang.)
