Polyporus brumalis

Duże i kanciaste pory żagwi zimowej

Rośnie również zimą

Żagiew zimowa (Lentinus brumalis (Pers.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lentinus, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Persoon nadając mu nazwę Boletus brumalis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2010 r. Ivan Zmitrovich, przenosząc go do rodzaju Lentinus^[1].

Synonimów naukowych ma ok. 50. Niektóre z nich^[2]:

Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1889 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też przez tegoż autora pod nazwą huba trzoneczkowa^[3]. Po przeniesieniu gatunku do rodzaju Lentinus nazwa polska jest niespójna z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2-8 cm, kształt okrągły i płasko rozpostarty, u starszych okazów nieco lejkowaty. Powierzchnia naga, delikatnie filcowata, lub łuskowata, brzeg kapelusza czasami owłosiony. Kolor od ciemnobrązowego do niemal czarnego^[4].

Rurki

Zbiegające, o długości do 1 mm. Pory białe lub kremowe, kanciaste, o przekątnej 2-3 mm^[4].

Trzon

Wysokość 3-6 cm, grubość ok. 0,5 cm. Jest centryczny lub niemal centryczny. Powierzchnia naga, kolor od jasnobrązowego do szarobrązowego^[4].

Miąższ

Biały, elastyczny, cienki o słabym kwaskowym zapachu^[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki cylindryczne, gładkie, o rozmiarach 5-7 × 1,5-2,5 μm^[5].

Występowanie i siedlisko

Gatunek na świecie szeroko rozprzestrzeniony^[5]. W Polsce jest pospolity^[3].

Owocniki pojawiają się dopiero późną jesienią i w zimie (stąd nazwa gatunkowa). Rośnie na obumarłych gałęziach i pniach drzew liściastych^[4]. Owocniki rosną również podczas łagodnej zimy, gdy zima jest surowa powtórnie pojawiają się wiosną^[6]. Stwierdzono występowanie na następujących drzewach: olsza szara, brzoza brodawkowata, brzoza omszona, grab, buk, dąb^[3].

Znaczenie

Saprotrof, grzyb niejadalny^[6]. W Nepalu jednak jest uważany za grzyb jadalny^[7]. Gatunek ten był używany jako modelowy obiekt w badaniach nad wzrostem grzybów w stanie nieważkości. W badaniach laboratoryjnych stwierdzono antynowotworowe działanie ekstraktu z grzybni żagwi zimowej; u myszy może on w 90% przypadków hamować wzrost mięsaka^[8]

Gatunki podobne

• tzw. żagiew orzęsiona (Lentinus substrictus), ale jej owocniki pojawiają się tylko od wiosny do lata. Ma drobne pory, zygzakowaty trzon, a kapelusz kosmaty lub owlosiony^[4],
• żagiew włosistobrzega (Lentinus arcularius) ma również duże pory, ale kapelusz jaśniejszy i na brzegu z wyraźnie widocznymi szczecinkami.

Przypisy