Wabnica kielichowata, tarczownica kielichowata (Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch) – gatunek grzybów należący do rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Parmelia, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1768 Noel Martin Necker nadając mu nazwę Lichen acetabulum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 1988 John Alan Elix i Helge Thorsten Lumbsch, przenosząc go do rodzaju Pleurosticta[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
Nazwy polskie według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Listkowata, rozetkowata lub nieregularnego kształtu plecha osiąga średnicę do 25 cm i ma brzegi głęboko wcinane. Jest dość gruba, skórzasta i sztywna. Jej barwa w dużym stopniu zależy od wilgotności. Podczas wilgotnej pogody jest intensywnie zielona, podczas suchej brunatnozielona, oliwkowobrunatna lub szara. Zaokrąglone lub słabo karbowane odcinki mają szerokość do 1 cm, sa pomarszczone i pofałdowane. Ich brzegi stykają się z sobą lub nieznacznie na siebie zachodzą. Plecha przylega do podłoża, tylko jej końce nieco się wznoszą. Nie posiada izydiów, ani soraliów. Dolna powierzchnia jest na obwodzie oliwkowobrunatna lub szarobrunatna, w środku czarna. Są na niej liczne chwytniki, z wyjątkiem obrzeży, na których brak chwytników. W plesze występują glony protokokkoidalne[4].
Zazwyczaj występują dość licznie owocniki. Są to duże lekanorowe apotecja o średnicy do 10, a nawet 15 mm. Mają kielichowaty kształt i tarczki o podobnej barwie jak plecha; podczas suchej pogody są oliwkowobrunatne lub szarobrunatne, podczas wilgotnej intensywnie zielone. Brzeżek gruby, pomarszczony i pofałdowany, często z brodawkami. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych, elipsoidalnych zarodników o rozmiarach 12-18 × 7-9 μm[4].
Reakcje barwne: miąższ C+ czerwony[4].
Występuje głównie w Europie i Azji, w Afryce podano występowanie tylko w Maroku[5]. W Polsce jest rozprzestrzeniony na całym obszarze[2], na zachodzie Polski występuje częściej, niż na wschodzie[4]. Wszędzie jednak jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status EN – gatunek wymierający[6]. Był gatunkiem ściśle chronionym[7], od 9 października 2014 r. podlega ochronie częściowej[8].
Rośnie na korze drzew, głównie liściastych, czasami (rzadko) również na drewnie. Preferuje drzewa rosnące w miejscach dobrze oświetlonych – rosnące samotnie lub przy drogach, na obrzeżach lasów[4].
Wabnica kielichowata, tarczownica kielichowata (Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch) – gatunek grzybów należący do rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae). Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów.
