Multimedia w Wikimedia Commons Cyraneczka auklandzka[3] (Anas aucklandica) – gatunek średniej wielkości nielotnego ptaka z rodziny kaczkowatych. Występuje endemicznie na Wyspach Auckland na południe od Nowej Zelandii. Jest uznawana za gatunek narażony na wyginięcie.
Gatunek został opisany naukowo przez George’a R. Graya w 1844 roku[4]. Ptaki te są blisko spokrewnione z cyraneczką południową (A. nesiotis) i nieco dalej z cyraneczką rdzawą (Anas chlorotis). Te trzy taksony tworzą jeden klad[5], a w przeszłości wymienione gatunki były uznawane za podgatunki cyraneczki auklandzkiej[6]; cyraneczka auklandzka i południowa wywodzą się od cyraneczki rdzawej z głównych wysp Nowej Zelandii[7]. Pomimo zewnętrznego podobieństwa nie łączy ich bliższe pokrewieństwo z cyraneczką szarą (Anas gibberifrons)[5].
Cyraneczka auklandzka jest małą kaczką, wielkości cyraneczki zwyczajnej, mierzy od 36 do 48 cm[6]. Upierzenie u obu płci, a także u piskląt jest ciemnobrązowe. Głowa i grzbiet kaczora opalizuje na zielono, pierś jest ciemnokasztanowa, pióra na bokach ciała mają dwa kontrastujące odcienie brązu; kaczory mają też rozmazaną białą plamę u nasady kupra. Kaczki są jednolicie ciemnobrązowe. Ptaki obu płci mają wyraźną białą obwódkę dookoła ciemnobrązowego oka, ciemnoszary dziób, nogi i płetwy. Skrzydła są bardzo krótkie, lotki pierwszorzędowe sięgają tylko do połowy długości ciała. Kaczki te można odróżnić od bardzo podobnej (choć nieco mniejszej i ciemniejszej) cyraneczki południowej przede wszystkim na podstawie miejsca występowania[7]. Masa ciała dorosłego kaczora to 500–620 g, a kaczki 409–560 g[6]. W niewoli dożywają 12 lat[7]
Cyraneczka auklandzka jest aktywna głównie o zmierzchu i nocą, choć nierzadko zdarza się jej także wygrzewać w słońcu, o ile tylko w pobliżu dostępne jest schronienie lub ptak ma nieograniczone pole widzenia. Jej upierzenie pełni rolę maskującą, kiedy ptak poszukuje pożywienia wśród wyrzuconych na brzeg brunatnic. Ukrywa gniazda w gęstej roślinności porastającej wybrzeża, jest spotykana w strefie międzypływowej, wzdłuż strumieni i nad słodkowodnymi jeziorami w odległości do 200 m od wybrzeża, tam gdzie roślinność formacji tussock i turzycowate zapewniają jej schronienie[7][8]. Ptaki te są głównie mięso– i owadożerne; zjadają morskie bezkręgowce, głównie kraby i mięczaki, oraz stawonogi lądowe[7]. Jedzą także glony[2].
Cyraneczka auklandzka nie umie latać, co jest cechą bardzo rzadko spotykaną wśród kaczek. Innymi nielotnymi kaczkami są tylko cyraneczka południowa i torpedówki (rodzaj Tachyeres) z południowego krańca Ameryki Południowej[8].
Cyraneczki auklandzkie są monogamiczne i silnie terytorialne, samotne ptaki żyją pomiędzy terytoriami utrzymywanymi przez pary lub tworzą małe stada w miejscach, gdzie wiatr znosi wyrzucone na brzeg wodorosty. W lęgu znajduje się od 1 do 6 jaj (średnio 3,4) o blado płowej skorupce. Jaja mają rozmiary 65×45 mm, są składane od listopada do lutego. Inkubacja jaj trwa 30–35 dni. Tylko samica zajmuje się wysiadywaniem jaj. W naturze pisklęta osiągają niezależność po 60–70 dniach, a po roku mogą przystąpić do rozrodu[7].
Cyraneczki auklandzkie żyją w grupie Wysp Auckland. Są spotykane na siedmiu wyspach archipelagu: Adams, Enderby, Disappointment, Ewing, Rose, Dundas i Ocean. Dawniej występowały także na głównej wyspie archipelagu, Wyspie Auckland, ale wyginęły ze względu na obecność zdziczałych kotów i świń introdukowanych przez ludzi. Obecność lądowych drapieżników nie pozwala kaczkom powrócić na główną wyspę. Na Wyspy Auckland nie dotarły szczury, które na Wyspach Campbella doprowadziły pokrewną cyraneczkę południową na skraj wyginięcia, zanim je wytępiono[7][8]. Wytępienie zdziczałych kotów i świń na Wyspie Auckland jest planowane w nieokreślonej przyszłości[2].
W latach 90. XX wieku oceniano, że liczebność cyraneczki auklandzkiej to od 600 do 2000 ptaków; nie stwierdzono większych wahań liczebności populacji. Zagrożeniem dla cyraneczki auklandzkiej pozostaje możliwość rozprzestrzenienia inwazyjnych ssaków na wyspy zamieszkiwane przez te ptaki, możliwość przyniesienia chorób przez ptaki wędrowne, a także możliwość zawleczenia szczurów na Wyspy Auckland. Jako że gatunek ten zamieszkuje siedem wysp, szansa jego równoczesnego wyginięcia na wszystkich wyspach jest niewielka[2].
Cyraneczka auklandzka (Anas aucklandica) – gatunek średniej wielkości nielotnego ptaka z rodziny kaczkowatych. Występuje endemicznie na Wyspach Auckland na południe od Nowej Zelandii. Jest uznawana za gatunek narażony na wyginięcie.
