Serrate Spurge

La lechetrezna serrada, tártago de fueya serrada o figal del infiernu (Euphorbia serrata (L.) S.G.Gmel.) ye una planta yerbácea añal nativa d'Europa,^[1] onde crez de manera montesa nes praderíes y a la vera de los caminos. El so cazumbre contién un látex ricu en ésteres, que s'utilizó tradicionalmente n'España como catalizador del cuayáu de la lleche.

Carauterístiques

Euphorbia serrata ye una yerba monoica, añal, d'unos 40 cm d'altor, erecta y ensin ramificaciones. Nel so únicu tarmu distribúyense fueyes alternes, serruchaes y ovales; el carauterísticu cantu serráu de fueyes y bráctees dexa estremala fácilmente d'otros euforbios. Les flores, de color verde bien brillosu, apaecen a mediaos de la primavera; son hermafrodites. La polinización ta de normal al cargu de dípterus. El frutu ye una pequeña cápsula dehiscente. Toles partes de la planta contienen un látex blancu y bien mafosu, d'onde toma'l so nome común.

Hábitat y distribución

Euphorbia serrata ye europea. Rique suelos llixeros o medios, muncha lluz y poco mugor pa granar; apaez con frecuencia bonalmente n'araxales, llanures, en cantu de caminos y nel esterior de la orla montiega nes rexones templaes d'Europa. Tamién ye conocida en cultivos, cuantimás de vide (Vitis vinifera, onde ye considerada meruxa.

Costumes

Dizse qu'en dellos pueblos de la zona d'Andalucía, les neñes estrayíen la so lleche pa poder "pintase" llunares nes sos cares a manera de xuegu infantil. Aplicaben una pequeña cantidá d'esa sustanza nes sos cares, y la mesma producía-yos una quemadura qu'asemeyaba ser un pequeñu llunar que les enguapecer.

Ecoloxía

La camparina Oxicesta serratae pon los sos güevos nesta euforbiácea pa más tarde sirvir d'alimentu a los sos canesbes.

Paisaxismu

Anguaño la lechetrezna ta de moda. Úsase como especie d'interés mediu ambiental y d'arriquecimientu del paisaxe en xardinos d'urbanizaciones costeres. Ye una planta estimosa y bien resistente. Los matos de la planta queden perbién nes rocallas y al pie de murios. La so necesidá d'agua ye mínima.

Tosicidá

Como otres del so xéneru. ye una planta bastante tóxica. La so resina blanca o 'latex', conocíu popularmente como 'lleche', puede agafar la piel y los güeyos severamente. Tamién s'usó pa esaniciar verrugas y dureces de la piel.

Taxonomía

Euphorbia serrata describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 459. 1753.^[2]

Etimoloxía

Euphorbia: nome xenéricu que remanez del médicu griegu del rei Juba II de Mauritania (52 a 50 e. C. - 23), Euphorbus, nel so honor – o n'alusión al so gran banduyu – yá que usaba médicamente Euphorbia resinifera. En 1753 Carlos Linneo asignó'l nome a tol xéneru.^[3]

serrata: epítetu llatín que significa serrucháu, aludiendo a esta carauterística de les fueyes y bráctees de la inflorescencia nesta planta.

Sinonimia

• Tithymalus serratus (L.) Hill^[4]
• Tithymalus serratus (L.) Hill (1768).
• Galarhoeus serratus (L.) Haw. (1812).
• Chylogala serrata (L.) Fourr. (1869).
• Tithymalus denticulatus Moench (1794).
• Euphorbia truncatara (Pers.) Loudon (1832).^[5][6]

• Hábitat.

• Flores.

Nome común

• Castellanu: asmaballo, asnaballo, cañamones purgantes, catapucia menor, chirigüela, chiriguela, chirrigüela cantu, chirrihuela, esulas, granos rateros, yerba de la purga, yerba llechero, yerba topero, figal del infiernu, lleche de gatu, lleche eterno, lecheintena, lecheinterna, lleche interno, llechera, lecherina, lecheterna, lechetierna, lleche tienro, lechetrezna, lechetrezna serruchada, lechinterna, lechiterna, lechitierna, lechitrezna, llechienta, letrichernas, letricheznas, lletetresa, manzanetas, mataleche, matu llecheru, piñoncillos, recheluera, rechigüela, rechigüela cantu, rechilera cantu, rechiruela, rechiruela cantu, rechiruelas, rechitierna de sombriella, rechitiernas, reicheruela, trichezna, tártago, tártago de fueya serrada.^[4]

Ver tamién

• Terminoloxía descriptiva de les plantes
• Cronoloxía de la botánica
• Historia de la Botánica
• Taxonomía de les Euforbiacees
• Inflorescencia en forma de Ciato
• Carauterístiques de les euforbiacees

Referencies

Bibliografía

1. Gibbs Russell, G. Y., W. G. Welman, Y. Reitief, K. L. Immelman, G. Germishuizen, B. J. Pienaar, M. v. Wyk & A. Nicholas. 1987. List of species of southern African plants. Mem. Bot. Surv. S. Africa 2(1–2): 1–152(pt. 1), 1–270(pt. 2).
2. Hickman, J. C. 1993. Jepson Man.: Higher Pl. Calif. i–xvii, 1–1400. University of California Press, Berkeley.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Euphorbia serrata .

• El conteníu d'esti artículu incorpora material d'una entrada de la Enciclopedia Llibre Universal, espublizada en castellán baxo la llicencia GFDL.