dcsimg

Topola ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Ten artykuł dotyczy drzewa. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.
 src=
Morfologia organów topoli osiki
 src=
Szpaler topoli włoskich

Topola (Populus L.) – rodzaj drzew z rodziny wierzbowatych (Salicaceae Mirb.). Zalicza się do niego 35 gatunków[2], spośród których typowym jest Populus alba L.[3]. W Polsce występują trzy rodzime gatunki topoli: topola czarna, topola biała i topola osika. Topole czarna, biała i szara występują głównie w lasach łęgowych dużych dolin rzecznych, osika natomiast jest rozpowszechniona w lasach liściastych i mieszanych na terenie praktycznie całego kraju. Popularnym drzewem ozdobnym, ze względu na swój kolumnowy pokrój sadzonym zwłaszcza wzdłuż dróg jest topola włoska stanowiąca odmianę uprawną topoli czarnej. W uprawie często spotykane są także mieszańce topoli czarnej z gatunkami amerykańskimi, określane wspólnie mianem topoli kanadyjskiej. Inne topole sadzone często w Polsce należą do sekcji Tacamahaca. Pochodzą one z Ameryki Północnej oraz Azji i charakteryzują się wydzielaniem silnego, balsamicznego zapachu przez rozwijające się pąki i młode liście.

Morfologia

Pokrój
Wysokie i okazałe, często potężnie zbudowane drzewa liściaste o klasycznej, regularnej sylwetce. Posiadają zwykle prosty pień rozgałęziający się na grube i mocne, ukośnie lub łukowato wznoszące się konary. Gałęzie proste i długie, w części wierzchołkowej strzeliste. Niektóre gatunki (np. topola czarna, biała) osiągają ponad 35 m wysokości, a średnica ich pnia może przekraczać 2,5 m.
Pąki
Bardzo ostre, pokryte łuskami, często długie[2].
Liście
Pojedyncze, o bardzo zmiennej formie zależnej od gatunku. Przykładowo liście (długopędowe) topoli białej są wyraźnie klapowane i pokryte od spodu gęstym, białym kutnerem, osika posiada liście okrągławe o karbowanym brzegu; są one cienkie i delikatne oraz obustronnie nagie, z kolei liście topoli czarnej są romboidalne do trójkątnych, także stosunkowo cienkie i nagie. Jeszcze innego typu liście posiadają topole balsamiczne; są one przeważnie duże, eliptyczne lub jajowate, grube i skórzaste, od spodu często zielonawobiałe. Rozmiar liści topoli wielkolistnych może przekraczać 25cm. Zmienność formy liści topoli nie dotyczy tylko różnych gatunków. Nawet w obrębie tego samego gatunku, ba nawet na tym samym osobniku może występować kilka ich rodzajów. Dla przykładu długopędowe liście topoli białej są ostro klapowane i trwale, gęsto owłosione od spodu, podczas gdy liście na któtkopędach są zazwyczaj bezklapowe (lub o wyraźnie łagodniejszych klapach) oraz owłosione rzadko i nietrwale. Podobnie u topoli czarnej liście długo- i krótkopędowe różnią się kształtem i wielkością; te pierwsze (tzw. liście późne) są duże i mają prawie trójkątny kształt, natomiast liście krótkopędowe są mniejsze i bardziej romboidalne niż trójkątne.
Kwiaty
Rozdzielnopłciowe, dwupienne, zebrane w kwiatostany zwane kotkami, które są wiatropylne. Zaczynają kiełkować, gdy znajdą się na mokrym podłożu[2].

Biologia

Topole (wraz z wierzbami) są najszybciej rosnącymi drzewami w klimacie umiarkowanym. Występują na półkuli północnej. Można je spotkać w środowisku wilgotnym, w lasach nadrzecznych; głównie w lasach łęgowych oraz jako domieszkę w innych lasach liściastych. Preferują żyzną glebę[2]. Są to równocześnie drzewa stosunkowo krótko żyjące. Długość życia większości gatunków zawiera się w przedziale 100-200 lat. Wyjątkowo notowane są ponad 300-letnie okazy topoli białej i czarnej. Zdecydowanie poniżej 100 lat żyje topola włoska. Nasiona bardzo szybko kiełkują, posiadają puch ułatwiający rozsiewanie. Dzięki nasionom topole są drzewami pionierskimi.

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (2001...)

Rodzaj siostrzany dla wierzby (Salix) w obrębie plemienia Saliceae w rodzinie wierzbowate (Salicaceae), wchodzącej w skład obszernego rzędu malpigiowców (Malpighiales), reprezentującego klad różowych w obrębie okrytonasiennych[1].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt., nadrząd Violanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd wierzbowce (Salicales Lindl.), rodzina wierzbowate (Salicaceae Mirb.), rodzaj topola (Populus L.)[4].

Gatunki flory Polski[5]
Niektóre inne gatunki
Mieszańce międzygatunkowe

Zastosowanie

  • Dostarczają miękkiego drewna używanego do produkcji celulozy, papieru, zapałek, lecz także korpusów gitar elektrycznych i bębnów.
  • Rośliny ozdobne: Sadzone są w nasadzeniach miejskich (głównie te nie owocujące – męskie). Do celów ozdobnych są używane topole amerykańskie.

Największe topole w Polsce

  • Najwyższą topolą w Polsce jest topola czarna rosnąca na warszawskich Bielanach ma 45 m wysokości[6].
  • Zdecydowanie najgrubszą topolą w Polsce jest topola biała rosnąca w Lesznie k. Warszawy. Obwód pnia tego drzewa mierzony na wysokości 1,3 m wynosi 10,53 m (średnica 3,35 m – prawdopodobnie jest to więc drugie najgrubsze drzewo w Polsce, po platanie w Chojnie) zaś mierzony przy samej ziemi – aż 14 m (pod tym względem jest to najgrubsze drzewo w Polsce).
 src= Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów o topoli  src= Zobacz hasło topola w Wikisłowniku

Przypisy

  1. a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-12-10].
  2. a b c d Johnson O., More D.: Drzewa. Warszawa: Multico, 2009, s. 150. ISBN 978-83-7073-643-9.
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
  4. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Populus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-22].
  5. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  6. Pomniki przyrody na Bielanach. W: bielany.waw.pl [on-line]. [dostęp 2012-04-16].
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Topola: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Morfologia organów topoli osiki  src= Szpaler topoli włoskich

Topola (Populus L.) – rodzaj drzew z rodziny wierzbowatych (Salicaceae Mirb.). Zalicza się do niego 35 gatunków, spośród których typowym jest Populus alba L.. W Polsce występują trzy rodzime gatunki topoli: topola czarna, topola biała i topola osika. Topole czarna, biała i szara występują głównie w lasach łęgowych dużych dolin rzecznych, osika natomiast jest rozpowszechniona w lasach liściastych i mieszanych na terenie praktycznie całego kraju. Popularnym drzewem ozdobnym, ze względu na swój kolumnowy pokrój sadzonym zwłaszcza wzdłuż dróg jest topola włoska stanowiąca odmianę uprawną topoli czarnej. W uprawie często spotykane są także mieszańce topoli czarnej z gatunkami amerykańskimi, określane wspólnie mianem topoli kanadyjskiej. Inne topole sadzone często w Polsce należą do sekcji Tacamahaca. Pochodzą one z Ameryki Północnej oraz Azji i charakteryzują się wydzielaniem silnego, balsamicznego zapachu przez rozwijające się pąki i młode liście.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL