From "Polychaetes: An interactive identification guide"
Die Aeolosomatidae sind eine Familie sehr kleiner Ringelwürmer in der Ordnung der Aeolosomatida und der Klasse der Aphanoneura, deren rund 30 Arten überwiegend im Süßwasser vorkommen.
Die großenteils im Süßwasser lebenden Aeolosomatidae sind mit Körperlängen von 0,3 bis 10 mm und Breiten von 0,04 bis 0,06 mm sehr klein und dünn. Sie besitzen weder Anhängsel am Kopf noch Parapodien. Farbige Drüsen in der Epidermis, deren Zellen Vakuolen mit roter, grüner, blaugrüner, gelber oder manchmal farbloser Flüssigkeit enthalten, geben den Aeolosomatidae oft eine helle Färbung. Das lappenförmige, mit zahlreichen bauchseitigen Cilien besetzte Prostomium ist durch eine auffällige, ebenfalls mit Cilien besetzte Rinne abgesetzt. Die Tiere sind deutlich sichtbar segmentiert, allerdings ohne Scheidewände, wobei es sich bei den durch Einschnürungen voneinander abgesetzten 13 bis 20 Segmenten um Zooide handelt, die durch Fragmentation (Paratomie) gebildet werden und der ungeschlechtlichen Vermehrung dienen. An jedem Zooid sitzen vier Borstenbündel, wobei die Borsten (Chaetae) sowohl am Rücken als auch am Bauch entweder glatt und dünn (kapillarförmig) oder S-förmige (sigmoide) Haken sind.
Ähnlich wie die Gürtelwürmer sind auch die Aeolosomatidae Zwitter. Die Spermien werden von den Hodenzellen im Coelom gebildet und durch modifizierte Nephridien in den hinteren Segmenten ins Freie entlassen. Die Eizellen werden dagegen durch eine weibliche Geschlechtsöffnung in der Mitte des fünften Segments hinausgeleitet. Je nach Art gibt es zwei bis fünf, meist aber drei Paar Receptacula seminis an den vorderen Borstenbündeln des Tieres. Über dem Segment mit den sich entwickelnden Eizellen bildet das Tier am Bauch und seitlich zur Abscheidung des Eikokons ein drüsiges Epithel („Pseudo-Clitellum“) aus einer Zellschicht, die aber nicht den Rücken überzieht. Sie wird heutzutage nicht mehr mit dem Clitellum der Gürtelwürmer homologisiert, sondern als analoge Entwicklung angesehen.
Ein Großteil der etwa 30 Arten der Aeolosomatidae lebt im Süßwasser von Seen, Flüssen und weiteren Binnengewässern. Wenige Arten leben in Brackwasser beziehungsweise Ästuaren, während nur eine marine Art (Aeolosoma maritimum) beschrieben worden ist. Die Tiere leben zwischen Wasserpflanzen oder im Sediment, insbesondere in detritusreichem Sand. Sie sind weltweit verbreitet.
Die zwittrigen Aeolosomatidae sind bisher noch nicht bei der Kopulation beobachtet worden, Eiablage und Embryonalentwicklung nur bei Aeolosoma quaternarium.
Die Tiere vermehren sich vor allem ungeschlechtlich. Erreicht ein Individuum eine bestimmte Anzahl an Segmenten (je nach Art), so lösen sich innerhalb weniger Tage nach hinten hin mehrere Zooide vom Muttertier ab und bilden so einen Klon. Jedes abgelöste Segment wächst zu einem vollständigen neuen Tier heran. Hierdurch können rasch hohe Populationsdichten erreicht werden.
Einige Arten können Trockenphasen überstehen und sich zwischen Gewässern über Land verbreiten lassen, indem sie eine schützende Cyste um ihren Körper bilden.
Die Aeolosomatidae ernähren sich mikroskopischen Algen und anderen Mikroorganismen, die auf dem Substrat leben. Die Tiere saugen die Substratpartikel ein, indem sie ihr Prostomium darüber legen und ein Vacuum erzeugen. Die Algen werden im Darm verdaut und die mineralischen Anteile unverdaut ausgeschieden.
Die Schwestergruppe der Aeolosomatidae ist die Familie der Potamodrilidae, mit der zusammen sie die Ordnung der Aeolosomatida und gleichzeitig die Klasse der Aphanoneura innerhalb des Stammes der Ringelwürmer bildet.
Die etwa 30 Arten der Aeolosomatidae werden auf drei Gattungen verteilt:
Als erste Art der Aeolosomatidae beschrieb Christian Gottfried Ehrenberg 1828 Aeolosoma hemprichi, das er nach dem kurz zuvor mit 29 Jahren verstorbenen schlesischen Zoologen Friedrich Wilhelm Hemprich benannte. Der Gattungsname bedeutet „flinker Körper“ (altgriechisch αἰόλος aiólos „flink“, σῶμα sō̂ma „Leib“). Der englische Zoologe Frank Evers Beddard beschrieb 1895 die Familie Aeolosomatidae mit der damals einzigen Gattung Aeolosoma als kleine „Süßwasser-Oligochaeten“, deren Segmente nicht durch regelmäßige Scheidewände gekennzeichnet sind und deren Prostomium ventral mit Wimpern besetzt ist.
Die Aeolosomatidae sind eine Familie sehr kleiner Ringelwürmer in der Ordnung der Aeolosomatida und der Klasse der Aphanoneura, deren rund 30 Arten überwiegend im Süßwasser vorkommen.
The Aeolosomatidae is a family of very small, aquatic annelid worms, between 0.3 and 10 mm in length and 0.04-0.06 mm in diameter. About 30 species have been described in three genera.[2] These worms are known as suction-feeding worms and occupy freshwater, brackish, and saltwater habitats. They are bottom and sediment dwellers, inhabiting spaces around aquatic plants and the detritus-rich sands and sediments of freshwater habitats (microfauna)[3]
Aeolosomatids feed on microalgae, microorganisms, and detritus.[3] They place their prostomia over the substrate and create a vacuum, swallowing small particles and their attached algae. They are able to reproduce sexually, but most reproduction is asexual. This is done by paratomy/fission (fragmentation) as posterior segments break away or detach from the parent worm. This begins when the worm reaches a determined number of millimeters (depending on the species), which gives rise to the clonal production of a chain of filial zooids that detach themselves from the parental zooid in a few days.[2]
The Aeolosomatidae is a family of very small, aquatic annelid worms, between 0.3 and 10 mm in length and 0.04-0.06 mm in diameter. About 30 species have been described in three genera. These worms are known as suction-feeding worms and occupy freshwater, brackish, and saltwater habitats. They are bottom and sediment dwellers, inhabiting spaces around aquatic plants and the detritus-rich sands and sediments of freshwater habitats (microfauna)
Aeolosomatidae – kosmopolityczna, niewielka rodzina małych, głównie wodnych pierścienic (Annelida) o prostej organizacji ciała. Są to zwierzęta o prawie wyłącznie bezpłciowym rozmnażaniu. Ich pozycja filogenetyczna nie została wyjaśniona. Wspólnie z jej taksonem siostrzanym – rodziną Potamodrilidae[2] – są zaliczane do Aphanoneura.
Występują w stojących i płynących wodach słodkich, w wilgotnym piasku wybrzeży morskich, gdzie wchodzą w skład psammonu, nieliczne zasiedlają wilgotne środowiska lądowe, cieplarnie i zbiorniki z podgrzaną wodą[3]. Ich przezroczyste ciało z barwnymi gruczołami rozrzuconymi w epidermie jest złożone z dużego prostomium, kilku do kilkunastu słabo zaznaczonych segmentów i pygidium[4]. Osiągają długość od 0,1 do około 5 mm, wyjątkowo do 10 mm. Żywią się glonami, bakteriami i drobinami materii organicznej. Rozmnażają się głównie przez paratomię[3], rzadziej na drodze płciowej[4].
Rodzina obejmuje około 30 gatunków grupowanych w rodzajach[3]:
Typem nomenklatorycznym rodziny jest Aeolosoma – rodzaj skupiający większość jej gatunków.
W faunie Polski występuje 12 gatunków z tej rodziny[3].
Aeolosomatidae – kosmopolityczna, niewielka rodzina małych, głównie wodnych pierścienic (Annelida) o prostej organizacji ciała. Są to zwierzęta o prawie wyłącznie bezpłciowym rozmnażaniu. Ich pozycja filogenetyczna nie została wyjaśniona. Wspólnie z jej taksonem siostrzanym – rodziną Potamodrilidae – są zaliczane do Aphanoneura.
Występują w stojących i płynących wodach słodkich, w wilgotnym piasku wybrzeży morskich, gdzie wchodzą w skład psammonu, nieliczne zasiedlają wilgotne środowiska lądowe, cieplarnie i zbiorniki z podgrzaną wodą. Ich przezroczyste ciało z barwnymi gruczołami rozrzuconymi w epidermie jest złożone z dużego prostomium, kilku do kilkunastu słabo zaznaczonych segmentów i pygidium. Osiągają długość od 0,1 do około 5 mm, wyjątkowo do 10 mm. Żywią się glonami, bakteriami i drobinami materii organicznej. Rozmnażają się głównie przez paratomię, rzadziej na drodze płciowej.
Rodzina obejmuje około 30 gatunków grupowanych w rodzajach:
Aeolosoma, Hystricosoma, Rheomorpha.Typem nomenklatorycznym rodziny jest Aeolosoma – rodzaj skupiający większość jej gatunków.
W faunie Polski występuje 12 gatunków z tej rodziny.
アブラミミズ（油蚯蚓、脂蚯蚓）は、淡水に住むごく小型のミミズ類である。剛毛がはっきりしており、一見ではミミズとは思えない。
アブラミミズは、貧毛綱アブラミミズ科に属する動物の総称である。体長はせいぜい数mm、肉眼で見えなくはないが、細くて透明なため、ガラス容器にいれて壁を這っているのが糸屑状に見えるのがやっとである。
顕微鏡下で見ると、今度はやや大きすぎ、あっと言う間に視野の外へ這い出してしまう。全身がほぼ透明で、体節はあまりはっきり区別できない上、剛毛の束が体の幅ほどに左右に突き出しているため、一般的なミミズの印象とはかなり異なる動物である。しかし、体節制があり、疣足がなく、剛毛束が並ぶのは、ミミズの基本的特徴と一致するものである。
体の先端はやや幅が広がり、偏平になっている。この部分は口前葉にあたり、他の貧毛類ではもっと退化している。アブラミミズの場合はこの部分は幅広く平たくなり、その縁や裏面に繊毛を持っており、これで周りを探り回ったり、全身の移動にもこれが使われている。その他に触角や眼点など目立った感覚器などもなく、頭らしい特徴はあまりない。
体は細長く、体節は明らかには判別できないが、せいぜい10節程度をもつ。表皮には丸い粒状の油滴がまばらに含まれているものが多い。その色によって種の判別ができるものもある。胴部には左右の対に剛毛の束がある。これらは体の幅ほどの長さのものとその半分以下の短いものがそれぞれ数本ずつ集まった束になっており、扇型に広げることができる。剛毛束は各体節に4つ、背面に一対と腹面に一対があるが、それらはほぼ同じである。剛毛束を構成する剛毛はすべて毛状のもので、他のミミズ類に見られる鉤状のものはない。また、これらは体内に引き入れることができる。
分裂によって無性生殖をすることができる。時には、分裂したものがつながって移動する連鎖体が見られる。
富栄養の浅い水域、池や水田などでもよく見かける。水草や藻類、あるいは沈殿物の間などで見かけることが多い。水中に遊泳することはない。
ほとんどが Aelosoma に属する。日本からは4種が知られ、最もよく見られるのは前2種である。
