Hygrophorus penarius Fr. 1836

Hygrophorus penarius is a species of fungus belonging to the family Hygrophoraceae.^[1]

It is native to Europe, Northern America, and Japan.^[1]

References

Hygrophorus penarius Fr. (1836)

L'Hygrophorus penarius volgarmente noto come lardaiolo bianco o semplicemente lardaiolo o durello, è considerato il migliore fra gli igrofori commestibili.

Descrizione della specie

Cappello

6–10 cm, o più, compatto e duro, carnoso, liscio e glabro, viscido, poi asciutto, opaco, convesso poi spianato e leggermente umbonato; biancastro o avorio, più carico sul disco, e chiazzato in giallognolo.

Lamelle

larghe, distanziate, abbastanza spesse, pallido-alutacee, non fragili, nettamente decorrenti.

Gambo

Sodo, al taglio bianco immutabile, spesso attaccato da larve.

Carne

• Odore: sfregando le lamelle o grattando leggermente il gambo si percepisce chiaramente un profumo assai simile al latte bollito.
• Sapore: Delicato dolciastro, ottimo sott'olio.

Spore

Habitat

Si trova sotto latifoglia, soprattutto sotto quercia e carpino.

Commestibilità

Ottima, il migliore nel suo genere. Le carni sode e di ottimo sapore permettono un consumo in varie modalità, soprattutto sott'olio. Ne esiste una specie affine, colorata con venature porpora (Hygrophorus russula) che ne condivide le caratteristiche gastronomiche. Il lardaiolo bianco è in ogni caso un fungo particolare, che rimane commestibile e gradevole solo da giovane. Da evitare se troppo maturo e inizia a disfarsi, il che avviene in due modi: se il terreno circostante è molto umido la carne del fungo inizia a liquefarsi, la sua consistenza diventa molliccia, e la parte esteriore lucida; se invece il terreno é secco l'aspetto esteriore rimane pressoché immutato, fintanto che non è in decomposizione, ma l'odore diventa molto forte, aggressivo e sgradevole. L'appellativo comune di "Lardaiolo" é dovuto anche all'aspetto che assume in presenza di un terreno con molta acqua, oltre che al suo colore.

Specie simili

Etimologia

-"Hygrophorus" deriva dal greco e significa "portatore d'acqua"; il termine allude al fatto che questa specie assorbe molta umidità dal terreno dove si sviluppa ed è ricco d'acqua.

-"Penarius", dal latino, termine che si traduce in "granaio" o "dispensa", fa riferimento all'odore che questo fungo emana durante e dopo la cottura, che ricorda appunto quello del grano e delle farine.

Sinonimi e binomi obsoleti

• Limacium penarium (Fr.) Wünsch, Pilze: 118 (1877)

Kietoji guotė (lot. Hygrophorus penarius) – guoteninių (Hygrophoraceae) šeimos, guočių (Hygrophorus) genties grybų rūšis, įrašyta į Lietuvos raudonąją knygą.

• Augimo vieta

Lapuočių miškai, ypač ąžuolynai su skroblo, liepos priemaiša, parkai.

• Augimo laikas

Vasara, ruduo.

• Pagrindiniai požymiai

Vaisiakūniai balsvai gelsvi, kietos konsistencijos.

Vaisiakūniai mėsingi, vidutinio dydžio. Kepurėlė 4–8 (12) cm skersmens, iškili, vėliau - išgaubta, paplokščia, su buku gūbreliu, mėsinga, balsva, sena - gelsva, dramblio kaulo spalvos. Lakšteliai reti, stori, balti, nuaugtiniai. Kotas 3–6 (8)×1–2 cm, pamatinėje dalyje nusmailėjęs, baltas, kreminis, prie lakštelių baltai plaušuotas, taškuotas. Trama balta, kieta, be ypatingo kvapo, malonaus skonio. Sporos 6–9×4–5 μm.

Būdingi požymiai: masyvūs, baltos, kreminės spalvos vaisiakūniai, dygsta tik lapuočių miškuose, mėgsta kalkingus ąžuolynus.

Auga pavieniui ar po kelis vaisiakūnius, mėgsta atviresnes, nepavėsingas vietas. Šilumamėgė. Reta. Valgoma. Saugoma.

Literatūra

Lietuvos grybų atlasas, Vincentas Urbonas, Kaunas, LUTUTĖ, 2007, ISBN 978-9955-692-59-1, 95 psl.

Vikiteka

Vos an lenga piemontèisa Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Capel fin a 15 cm, carnos, da bianch a bes ciàir, da pòch sech a feltrà. Lamele arcà, crema. Gamba àuta fin a 10 cm e larga fin a 1,5 cm, carnosa, atenuà, bianca, sëcca. Carn bianca.

Ambient

A chërs sota le latifeuje.

Comestibilità

A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
A ven dàit për mangiativ.

Arferiment bibliogràfich për chi a veul fé dj'arserche pì ancreuse

• Hygrophorus penarius Fries

Aiuto per
la lettura Ayuda para
la lectura Help for
Reading Rintré ant
la Piòla Contaté
j'Aministrator Lìber për
Amprende Coression
ortogràfica Tastadura
piemontèisa Portaj
e Proget Agiut pr'ij
Contributor Travajòt
sempi

Wodnicha gładka (Hygrophorus penarius Fr.) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hygrophorus, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy^[2]:

• Limacium penarium (Fr.) Wünsche 1877

Nazwę polską nadała w 1997 r. Barbara Gumińska, Stanisław Domański w 1955 r. opisywał ten gatunek pod nazwą oślaz suchy^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 6–13 cm, za młodu półkulisty z podwiniętym brzegiem, później łukowaty, w końcu rozpostarty z tępym i szerokim garbem. Początkowo mają powierzchnię białą lub z odcieniem kości słoniowej, potem kremową z ochrowo-pomarańczowym odcieniem, na starość znów stają się białe lub śmietankowe^[4].

Blaszki

Zbiegające, rzadkie, grube, początkowo białe, potem kremowożółte^[4].

Trzon

Gruby, pełny, walcowaty, pod kapeluszem nieco grubszy, podstawa zaostrzona, powierzchnia gładka, sucha, o barwie od białej do kremowej^[4].

Miąższ

Gruby, zwarty, o niewyraźnym zapachu i przyjemnym smaku^[4].

Cechy mikroskopijne

Wysyp zarodników biały. Zarodniki owalne, eliptyczne lub jajowate 6–9 × 4–5,5 μm z jedną gutulą i dużym dzióbkiem. Podstawki 40–55 × 7–9 μm, półmaczugowate, 4-zarodnikowe, czasami 2- zarodnikowe, o rozmiarach 40–100 × 2–5 μm^[5].

Występowanie i siedlisko

Wodnicha gładka występuje głównie w Europie, poza nią znana jest tylko w Kolumbii Brytyjskiej (Kanada) i jednym miejscu w Australii^[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. notowana na pięciu stanowiskach. Jej rozprzestrzenienie i stopień zagrożenia w Polsce nie są znane. Wymieniona jest na liście gatunków zagrożonych w Anglii, Estonii i Norwegii^[3].

Siedlisko: w lasach liściastych, w cieplejszych buczynach i grądach na nizinach i terenach pagórkowatych. Owocniki pojawiają się wiosną i jesienią^[4].

Gatunki podobne

Najbardziej podobna jest wodnicha biała (Hygrophorus eburneus). Jest cała biała lub w kolorze kości słoniowej, bez kremowych i ochrowych odcieni, ponadto ma śluzowaty trzon. Gąska gołębia (Tricholoma columbetta) odróżnia się białymi i niezbiegającymi blaszkami, oraz jedwabiście włóknistym kapeluszem^[7].

Przypisy