North Caucasian Longbarbel Gudgeon

Uzunbığlı qumlaqçı (lat. Romanogobio ciscaucasicus) — Romanogobio cinsinin yarımnövüdür. Az saylı, yerli (aborigen) növdür. Az saylıdır.

Xarakterik morfoloji əlamətləri

Bədəni nisbətən hündürdür. Boğazında 8-10 ədəd dağınıq yerləşən tünd ləkələr olur. Bığları uzundur və bədən uzunluğunun orta hesabla 10%-ni, başın uzunluğunun 50%-ni təşkil edir. Xarici görünüşünə görə Kür qumlaqçısına oxşayır, lakin ondan başının qısa olması ilə fərqlənir. Azərbaycan sularında yaşayan fərdlərinin uzunluğu 13.7 sm-ə qədər olur^[1].

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Şirin su balığı olub, dibi qumlu, daşlı, axar sularda yaşayır. Ömrün uzunluğu orta hesabla 2-3 il olur. Əksər fərdləri 2 yaşında, tək-tək fərdləri isə 1 yaşında cinsi yetkinliyə çatır. Fərdi inkişaf forması kürü şəklində olur. Həyat sikli kürü-sürfə-körpə-yetkin fərd şəklində olur.

Yayılması

Azərbaycanda bir növü (Romanogobio ciscaucasicus) yayılmışdır. Yarımnövləri yoxdur. Azərbaycanın Şimal-Şərq hissəsindən axan çaylarda (Ağ çay, Qara çay, Vəlvələçay, Vələmirçay, Xurayçay, Telçay və s.) yayılmışdır^[2].

Sayı və limit faktorları

Su hövzələrinin çirklənməsi, çay yataqlarının qazılması, təbii kürüləmə yerlərinin sıradan çıxması və digər antropogen faktorlar.

Cinsi statusu və çoxalma xüsusiyyətləri

Çoxalma kürüləmə yolu ilə olur. Kürülərini hissə-hissə üç dəfəyə tökür. Kürüləməsi iyunun ortalarından başlayır avqustun sonlarına qədər davam edir. Reproduktivliyin forması kürü şəkilində olur. Kürüsünü üç dəfəyə 1.3 minlə 8.8 min ədəd arasında olmaqla tökür. Reproduktivliyin periodu ildə bir dəfə. Generasiyaların sayı ömrün orta uzunluğundan asılı olaraq 1-2 dəfə olur.

Rasionu

Su cücülərinin sürfələri, xironomid sürfələri, su bitkiləri və detritlə qidalanır.

İnsan həyatına təsiri

Vətəgə və təsərrüfat əhəmiyyəti yoxdur. Vətəgə əhəmiyyətli balıqların qida şəriki olmaqla və digər balıqların kürülərini yeməklə müəyyən qədər ziyan verir^[3].

Qəbul edilmiş və qəbul edilməsi vacib olan mühafizə tədbirləri

Balıqçılıq haqqında qanun qəbul edilmişdir. Su hövzələrinin çirkləndirilməsinin, çay yataqlarının qazılmasının, dəyişdirilməsinin qarşısı alınmalıdır. Azsaylı olduğundan qorunma tədbirləri həyata keçirilməlidir.

Ədəbiyyat

1. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s. 620.
2. Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, 224 s.
3. Mustafayev N.C. Azərbaycanın daxili su hövzələrində yaşayan balıqların bioekoloji xüsusiyyətləri və vətəgə balıqlarının ehtiyatlarının müasir vəziyyəti // Zoologiya İnstitutunun əsərləri, 33-cü cild, № 1. Bakı, 2015, s. 103-124.
4. Казанчеев Е.Н. Рыбы Каспийского моря. М.: Легкая и пищевая промышленность, 1981, 168 с.

Həmçinin bax

• Qızılağac siyənəyi
• Ağ qızılbalıq
• Adi durnabalıq
• Xəzər külməsi
• Qızılüzgəc
• Qırmızıdodaq həşəm
• Üstüzən
• Terek altağızı
• Kür altağızı

İstinadlar