Het Laps haantje (Chrysomela lapponica) is een keversoort uit de familie bladhaantjes (Chrysomelidae). De wetenschappelijke naam van de soort werd in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus.[1][2]
Bronnen, noten en/of referenties
Chrysomela lapponica er en bille som tilhører familiegruppen bladbiller (Chrysomelidae).
Chrysomela lapponica er mellom 5-8 mm lang. Kroppen er litt langsmal eller mer oval som bladbillene ofte er. Halskjoldet er ensfarget med en metallisk glans i en mørk grønn farge. Dekkvingene er tofarget med tverrgående brokede flekker i metallskinnenede mørkt grønn og en rødlig noen ganger lysere gulrød farge. De har uregelmessig punktur, ikke ordnet i langsgående rekker. Antennens niende og tiende ledd er bredere enn de er lange.
Chrysomela lapponica finnes ofte tallrike i fjelltrakter. Både larvene og de voksne (imago) billene lever av å spise blad på næringsplanten, som er blad på trær og busker.Vanligvis på seljer (Salix).
Eggene legges i grupper på undersiden av bladet på næringsplanten. Eggene er blekt gul-hvite og er i underkant av 2 millimeter og har form som et riskorn. Larvene er klumpige, korte og tykke, de er lite kamuflert, men har en viss beskyttelse ved at de lukter vondt.
De tilhører gruppen av insekter med fullstendig forvandling (holometabole insekter), som gjennomgår en metamorfose i løpet av utviklingen. Larvene er radikalt forskjellige fra de voksne i levevis og i kroppsbygning. Mellom larvestadiet og det voksne stadiet er et puppestadie, en hvileperiode, der billens indre og ytre organer endres.
Chrysomela lapponica er en bille som tilhører familiegruppen bladbiller (Chrysomelidae).
Multimedia w Wikimedia Commons Rynnica lapońska[1] (Chrysomela lapponica) – gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych i podrodziny Chrysomelinae.
Chrząszcz o ciele długości od 5,5 do 8 mm, ubarwiony granatowo lub czarnozielono z metalicznym połyskiem. Wyjątkiem jest tu ubarwienie pokryw, które typowo jest żółtoczerwone z czarnym, metalicznie błyszczącym wzorem obejmującym wąski pas wzdłuż szwu, falistą przepaskę poprzeczną w połowie długości i parę łukowatych plam w ich częściach tylnych. Wzór ten może być jednak silniej rozlany zmniejszając obszary żółtoczerwone, a znana jest też forma barwna (opisana początkowo jako C. bulgharensis) o pokrywach w całości ubarwionych tak jak reszta wierzchu ciała[2]. Średnio większy udział barwy ciemnej w deseniu obserwuje się w północnej części zasięgu, co stanowi adaptację do aktywności w niższych temperaturach – ciemniejsze formy szybciej się rozgrzewają, a np. w temperaturze 5 °C są w stanie szybciej wędrować[3]. W przeciwieństwie do rynnicy miedzistej środek przedplecza pozbawiony jest bruzdki środkowej. Przedplecze jest u nasady wyraźnie węższe od pokryw, a jego boczne brzegi są wałeczkowato zgrubiałe i od pozostałej jego wierzchniej strony odgraniczone bruzdą, biegnącą znacznie bliżej krawędzi niż jego środka. Brzegi boczne pokryw również są wałeczkowato pogrubione. Wgłębienia w wierzchołkowych kątach przyszwowych pokryw mogą być słabo zaznaczone, a nawet całkiem zanikłe. Boczne krawędzie pokryw są z tyłu nieorzęsione, a ich epipleury z tyłu silnie zwężone. Odnóża mają zewnętrzne krawędzie goleni na całej długości rynienkowato wgłębione. Samca charakteryzuje zakrzywione pod niemal prostym kątem prącie[2].
Owad ten zasiedla torfowiska oraz skraje wilgotnych lasów i łąk[4]. Roślinami żywicielskimi larw i owadów dorosłych są wierzby[2][4], brzozy[3], topole i olchy. Żerują na liściach (foliofagi)[2][4]. Larwy mają na ciele 9 par gruczołów obronnych. Do wytwarzania wydzieliny obronnej wykorzystują substancje pozyskane z roślin pokarmowych, np. u larw żerujących na wierzbach są to glukozydy salicylowe, które wykorzystują do produkcji aldehydu salicylowego[5][6]. W badaniach z 1994 w ich wydzielinie wykryto 69 składników, z których największy udział miały: kwas izomasłowy i kwas 2-metylomasłowy oraz ich estry[5]. Badania z 2018 roku wskazują na obecność substancji toksycznych nie tylko w wydzielinie, ale również w tkankach ich ciała[7]. W północnej Rosji do istotnych parazytoidów larw i poczwarek tej rynnicy należą muchówki Megaselia opacicornis i Cleonice nitidiuscula[6].
Gatunek północnopalearktyczny[4], ale ze względu na występowanie na Nizinie Środkowoeuropejskiej nie uznawany za borealno-górski[2]. W Europie stwierdzony został we Francji, Holandii, Niemczech, Włoszech, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Łotwie, Polsce[8], Czechach[3] i Rosji[8]. Na północ kontynentu sięga aż po skraje Fennoskandii[4] i Nową Ziemię[8]. Na wschód sięga przez Syberię i chińską Mandżurię po Sachalin i Japonię (Hokkaido)[2]. W Polsce jest rzadko spotykany, podawany jest z nielicznych lokalizacji[4], m.in. z Sudetów, Tatr, Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Kielc, Mazowsza, Pomorza Gdańskiego, Suwalszczyzny i Podlasia[9][2].
Rynnica lapońska (Chrysomela lapponica) – gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych i podrodziny Chrysomelinae.
Chrząszcz o ciele długości od 5,5 do 8 mm, ubarwiony granatowo lub czarnozielono z metalicznym połyskiem. Wyjątkiem jest tu ubarwienie pokryw, które typowo jest żółtoczerwone z czarnym, metalicznie błyszczącym wzorem obejmującym wąski pas wzdłuż szwu, falistą przepaskę poprzeczną w połowie długości i parę łukowatych plam w ich częściach tylnych. Wzór ten może być jednak silniej rozlany zmniejszając obszary żółtoczerwone, a znana jest też forma barwna (opisana początkowo jako C. bulgharensis) o pokrywach w całości ubarwionych tak jak reszta wierzchu ciała. Średnio większy udział barwy ciemnej w deseniu obserwuje się w północnej części zasięgu, co stanowi adaptację do aktywności w niższych temperaturach – ciemniejsze formy szybciej się rozgrzewają, a np. w temperaturze 5 °C są w stanie szybciej wędrować. W przeciwieństwie do rynnicy miedzistej środek przedplecza pozbawiony jest bruzdki środkowej. Przedplecze jest u nasady wyraźnie węższe od pokryw, a jego boczne brzegi są wałeczkowato zgrubiałe i od pozostałej jego wierzchniej strony odgraniczone bruzdą, biegnącą znacznie bliżej krawędzi niż jego środka. Brzegi boczne pokryw również są wałeczkowato pogrubione. Wgłębienia w wierzchołkowych kątach przyszwowych pokryw mogą być słabo zaznaczone, a nawet całkiem zanikłe. Boczne krawędzie pokryw są z tyłu nieorzęsione, a ich epipleury z tyłu silnie zwężone. Odnóża mają zewnętrzne krawędzie goleni na całej długości rynienkowato wgłębione. Samca charakteryzuje zakrzywione pod niemal prostym kątem prącie.
Owad ten zasiedla torfowiska oraz skraje wilgotnych lasów i łąk. Roślinami żywicielskimi larw i owadów dorosłych są wierzby, brzozy, topole i olchy. Żerują na liściach (foliofagi). Larwy mają na ciele 9 par gruczołów obronnych. Do wytwarzania wydzieliny obronnej wykorzystują substancje pozyskane z roślin pokarmowych, np. u larw żerujących na wierzbach są to glukozydy salicylowe, które wykorzystują do produkcji aldehydu salicylowego. W badaniach z 1994 w ich wydzielinie wykryto 69 składników, z których największy udział miały: kwas izomasłowy i kwas 2-metylomasłowy oraz ich estry. Badania z 2018 roku wskazują na obecność substancji toksycznych nie tylko w wydzielinie, ale również w tkankach ich ciała. W północnej Rosji do istotnych parazytoidów larw i poczwarek tej rynnicy należą muchówki Megaselia opacicornis i Cleonice nitidiuscula.
Gatunek północnopalearktyczny, ale ze względu na występowanie na Nizinie Środkowoeuropejskiej nie uznawany za borealno-górski. W Europie stwierdzony został we Francji, Holandii, Niemczech, Włoszech, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Łotwie, Polsce, Czechach i Rosji. Na północ kontynentu sięga aż po skraje Fennoskandii i Nową Ziemię. Na wschód sięga przez Syberię i chińską Mandżurię po Sachalin i Japonię (Hokkaido). W Polsce jest rzadko spotykany, podawany jest z nielicznych lokalizacji, m.in. z Sudetów, Tatr, Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Kielc, Mazowsza, Pomorza Gdańskiego, Suwalszczyzny i Podlasia.
{{Taxobox | name = Chrysomela lapponica | image = Female C. lapponica ovipositing.jpg | image caption = Chrysomela lapponica (eierleggend wijfje) | regnum = Animalia | phylum = Arthropoda | classis = Insecta | ordo = Coleoptera | familia = Chrysomelidae | genus = Chrysomela | species = C. lapponica | binomial = Chrysomela lapponica | binomial_authority = Linnaeus, 1758[1] Chrysomela lapponica là một loài bọ cánh cứng trong họ Chrysomelidae. Loài này được Linnaeus miêu tả khoa học năm 1758.[2]
Bài viết về phân họ côn trùng Chrysomelinae này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. {{Taxobox | name = Chrysomela lapponica | image = Female C. lapponica ovipositing.jpg | image caption = Chrysomela lapponica (eierleggend wijfje) | regnum = Animalia | phylum = Arthropoda | classis = Insecta | ordo = Coleoptera | familia = Chrysomelidae | genus = Chrysomela | species = C. lapponica | binomial = Chrysomela lapponica | binomial_authority = Linnaeus, 1758 Chrysomela lapponica là một loài bọ cánh cứng trong họ Chrysomelidae. Loài này được Linnaeus miêu tả khoa học năm 1758.
Chrysomela lapponica Linnaeus, 1758
Синонимы
Листоед лапландский (лат. Chrysomela lapponica) — вид жуков-листоедов из подсемейства хризомелин. Распространён в Центральной, Северной и Восточной Европе, в Сибири, на Алтае, в Туве, в киргизском Тянь-Шане, в Монголии, Дальнем Востоке России, северо-восточном Китае и Японии[2]. Кормовыми растениями являются представители ивовых и берёзовых.
Длина тела взрослых насекомых 5—8,9 мм[2]. Тело тёмно-синее, синевато-зелёное или черновато-зелёное[2], металлически блестящее[4]. Надкрылья рыжие с синевато-зелёным рисунком — шовными линиями, основным пятном или поперечной полосой, срединной поперечной полосой и крюковидной вершинной отметиной, либо сплошь окрашен в синевато-зелёный цвет (последний вариант это аберрация Ch. l. ab. bulgharensis); хотя рисунок на надкрыльях очень разнообразен[2]. Переднеспинка без продольного срединного желобка[2].
Представители питаются на иве (ива северная, ива пятитычинковая[5], ива мирзинолистная, ива козья, ива сизая, ива филиколистная, ива ломкая, ива ушастая, ива пепельная[6]), берёзе (берёза пушистая), тополе (осина, Populus x euramericana) и вязе[2][4].
Личинки лапландского листоеда, питающиеся на иве накапливают в оборонительных железах химические соединения — салицин, и некоторые другие гликозиды, которые помогают личинкам защищаться от хищников и бактериальных инфекций[7]. Из полученного салицина получается салициловый альдегид в результате реакции β-глюкуронидаза и оксидаза спирта салицила (SAO). Другие лиственные глюкозидовые спирты не оксидизируются, но деглюколизуются и этерифицируются изомасляной и 2-метилмасляной кислотами[7]. Как и некоторые другие представители рода Chrysomela определённые популяции лапландского листоеда после питания на ивах перебираются на не вырабатывающие салицин берёзы[7].
Листоед лапландский (лат. Chrysomela lapponica) — вид жуков-листоедов из подсемейства хризомелин. Распространён в Центральной, Северной и Восточной Европе, в Сибири, на Алтае, в Туве, в киргизском Тянь-Шане, в Монголии, Дальнем Востоке России, северо-восточном Китае и Японии. Кормовыми растениями являются представители ивовых и берёзовых.
