Göyçiçək, güləvər (lat. Centaurea)[1] - mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.[2]
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Göyçiçək, güləvər (lat. Centaurea) - mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Centàurea (Centaurea) és un gènere de plantes amb flor de la família Asteraceae. Són plantes herbàcies similars als cards. Totes les espècies són originàries de l'hemisferi nord, especialment d'Euràsia. Les flors són de colors diferents segons l'espècie. Són força atractives i sovint d'aspecte delicat, la qual cosa els ha valgut el nom popular d'angelets. Els altres noms genèrics populars són "safranó" i "ullal d'ós", aquest darrer en referència a la forma de les fulles. N'hi ha entre 350 i 600 espècies.
Centaurea horrida, endemisme del nord de Sardenya
Centaurea tchihatcheffii, endemisme de Turquia
Centàurea (Centaurea) és un gènere de plantes amb flor de la família Asteraceae. Són plantes herbàcies similars als cards. Totes les espècies són originàries de l'hemisferi nord, especialment d'Euràsia. Les flors són de colors diferents segons l'espècie. Són força atractives i sovint d'aspecte delicat, la qual cosa els ha valgut el nom popular d'angelets. Els altres noms genèrics populars són "safranó" i "ullal d'ós", aquest darrer en referència a la forma de les fulles. N'hi ha entre 350 i 600 espècies.
Knopurt (Centaurea) er en slægt af stauder, som er udbredt med mere end 400 arter i Europa, Nordafrika, Mellemøsten og Asien. Det er opretvoksende, tidselagtige planter med stive, furede stængler. Bladene danner en grundstillet roset, mens de på stænglerne sidder spredt. De er mere eller mindre indskårne eller helrandede. Blomsterne er samlet i endestillede kurve med gule, hvide eller røde, rørformede kroner. Frugterne er nødder med fnok. Her omtales kun de arter, der er vildtvoksende i Danmark, eller som dyrkes her.
Beskrevne arter
Die Flockenblumen (Centaurea) bilden eine Pflanzengattung in der Unterfamilie der Carduoideae innerhalb der Familie der Korbblütler (Asteraceae). Die je nach Autor etwa 260 bis über 700 Arten sind hauptsächlich in Europa, dem Mittelmeerraum und in Vorderasien verbreitet, einige Arten sind in vielen Gebieten der Welt Neophyten.
Centaurea-Arten sind ein-, zweijährige oder meist ausdauernde krautige Pflanzen,[1] die je nach Art Wuchshöhen von 20 bis 300 Zentimetern erreichen.
Die wechselständig angeordneten Laubblätter sind manchmal ungeteilt, häufig jedoch fiederteilig.
Die körbchenförmigen Blütenstände stehen einzeln oder bis zu vielen in rispig-schirmtraubigen oder rispig-traubigen Blütenständen zusammen.[1] Das Involucrum ist kugel-, ei-, glocken- oder schüsselförmig.[1] Die dachziegelartig sich überlappenden Hüllblätter besitzen oft einen häutigen Rand und artspezifische abgesetzte gefranste oder dornige Anhängsel.[1] Die Spreublätter sind borstig zerschlitzt.
Bei den Carduoideae sind, im Gegensatz zu den anderen Unterfamilien, nur Röhrenblüten vorhanden; bei dieser Gattung je Blütenkorb wenige bis viele. Bei vielen Arten sind die randlichen Röhrenblüten leicht zygomorph sowie vergrößert und steril. Die inneren Röhrenblüten sind zwittrig. Die Kronblätter sind weiß bis gelb oder rosa- bis purpurfarben. Die zwei Griffeläste sind kurz.[1]
Die spärlich fein behaarten, verkahlenden oder kahlen Achänen besitzen einen gezähnten oder glatten oberen Rand. Die Achänen besitzen einen haltbaren oder früh abfallenden Pappus, selten fehlt dieser auch völlig. Der Pappus besteht aus zwei Typen von Elementen; die äußeren Elemente sind borstenförmig und meist in selten nur einer, meist mehreren Reihen angeordnet; die inneren Elemente sind kurz und meist schuppenförmig.[1]
Die Chromosomengrundzahlen betragen x = 8, 9, 10, 11, 12, 13 oder 15.[2]
Die Gattung Centaurea wurde 1753 durch Carl von Linné in Species Plantarum, Tomus II, Seite 909.[3] aufgestellt. Typusart war bis 2001 Centaurea centaurium L. (Großes Kentaurion, lateinisch Centaureum majus, deutsch auch Zentaurenkraut und Goldkörbchen genannt[4]). Der botanische Gattungsname Centaurea ist abgeleitet vom altgriechischen Wort kentaúreion, das auf den mythischen Zentauren (griechisch kentaur) Chiron zurückgeht, der mit der Kornblume (Centaurea cyanus) oder dem Zentaurenkraut (Centaurea centaurium) eine Wunde am Fuße des Helden Achilles geheilt haben soll.
Centaurea gehört zur Subtribus Centaureinae Dumort. (mit etwa 30 Gattungen) aus der Tribus Cardueae in der Unterfamilie Carduoideae innerhalb der Familie der Asteraceae. Der Umfang von Centaurea s. l. war deutlich größer. Viele Arten wurden beispielsweise in die Gattungen Cheirolophus Cass. (Syn.: Palaeocyanus Dostál), Cyanus Mill. (25 bis 30 Arten), Phalacrachena Iljin (2 Arten), Plectocephalus D.Don (4 Arten), Psephellus Cass. (75 bis 80 Arten) und Rhaponticoides Vaill. (30 Arten) ausgegliedert. Centaurea s. l. ist polyphyletisch.
Die Systematik der Verwandtschaftsgruppe rund um die Gattung Centaurea hat sich seit 1976 (Dostál 1976) bis (beispielsweise Susanna et al. 1995, Garcia-Jacas et al. 2000, 2001, 2006, Hilpold et al. 2014) 2020 mehrmals grundlegend verändert. Da die frühere Typusart in eine andere Gattung gestellt wurde musste sogar als neue Typusart Centaurea paniculata L. festgelegt werden.[5][6] Die Gliederung der Gattung Centaurea wurde oft verändert, beispielsweise bei Hilpold et al. 2014 gibt es drei Untergattungen in der engergefassten Gattung.[6]
In Mitteleuropa am häufigsten in der Natur zu finden ist die Wiesen-Flockenblume (Centaurea jacea). Regional unterschiedlich sind auch Skabiosen-Flockenblume (Centaurea scabiosa), Schwarze Flockenblume (Centaurea nigra), Phrygische Flockenblume (Centaurea phrygia) und weitere Arten verbreitet.
Die Flockenblumen (Centaurea) bilden eine Pflanzengattung in der Unterfamilie der Carduoideae innerhalb der Familie der Korbblütler (Asteraceae). Die je nach Autor etwa 260 bis über 700 Arten sind hauptsächlich in Europa, dem Mittelmeerraum und in Vorderasien verbreitet, einige Arten sind in vielen Gebieten der Welt Neophyten.
Arjagnu neɣ Aqlilu (Assaɣ ussnan: Centaurea) d tawsit n yimɣan isaɣuren yeṭṭafaren tawacult n tetrawt. Tawsit-a tga d yiwet gar tewsitin yettwassnen yakk deg twacult-is
Arjagnu neɣ Aqlilu d tawsit yudsen neɣ id yettilin i tɣeddiwt d
Arjagnu neɣ Aqlilu (Assaɣ ussnan: Centaurea) d tawsit n yimɣan isaɣuren yeṭṭafaren tawacult n tetrawt. Tawsit-a tga d yiwet gar tewsitin yettwassnen yakk deg twacult-is
Arjagnu neɣ Aqlilu d tawsit yudsen neɣ id yettilin i tɣeddiwt d
Centaurea (zečina) je rod sa između 350 i 600 vrsta cvjetnica u porodici Asteraceae. Pripadnici roda nalaze se samo sjeverno od ekvatora, većinom u Istočnoj hemisferi; Bliski Istok i okolne regije posebno su bogate vrstama. U zapadnom dijelu Sjedinjenih Država, žute zečine su invazivna vrsta. Oko 1850. godine, sjeme biljki stiglo je u državu Kalifornija. Vjeruje se da su te sjemenke došle iz Južne Amerike.
Zečine su robusne korovske biljke. Njihovi listovi, šiljasti kod nekih vrsta, uglavnom su duboko podijeljeni na izdužene režnjeve, barem u donjem dijelu biljaka, postajući cjeloviti prema vrhu. Cvjetovi (ustvari pseudantiji) su u cvasti različitih boja, u rasponu od intenzivnih plavih, crvenih i žutih, do bilo koje mješavine ovih i svjetlijih nijansi do bijele. Često su cvjetovi diska mnogo tamniji ili svjetliji od cvjetnog diska koji se također fenotipski i sterilnisu. Svaki pseudantij sjedi na vrhu u obliku šalica ili u obliku izbrazdanih korpica ([braktja]), odatle i naziv „košarasti“. Mnoge vrste, posebno one koje naseljavaju više suha područja, imaju dug i jak, vertikalni glavni korijen.
Određene vrste imaju tendenciju da dominiraju prostranim krajolikom, zajedno s nekolicinom drugih biljaka, tipično jednom ili dvije trave, kao i mnogim drugim velikim biljkama. Naprimjer, uobičajena rana trava („C. nigra“) obilna je u mezotrofnim travnjacima Engleske i obližnjim regijama. Najistaknutije su na pašnjacima ili livadama kojima dominira Dactylis glomerata, kao i bilo koji od „lisičijih repova“ (Cynosurus cristatus) i lažna zob (Arrhenatherum elatius). Često se nalazi i u mezotrofilnim travnjacima na rendzinama i sličnim krečnjačkim tlima, uzajednici s "Carex flacca"), Festuca ovina ili Brachypodium pinnatum) i ' 'Leontodon hispidus ili Bromus erectus. Na ovim travnjacima, Centaurea scabiosa nalazi se mnogo rjeđe, često u vezi s Festuca rubra, pored prethodno pomenutih. Zbog svoog dominirajućeg habitusa u ekosistemu pod dobrim uslovima, mnoge vrste roda „Centaurea“ mogu postati invazivni korov u regionima u kojima nisu autohtone. U dijelovima Sjeverne Amerike, Centaurea diffusa), Centaurea maculosa i žuta Centaurea solstitialis uzrokuju ozbiljne probleme u poljoprivredi zbog nekontroliranog širenja. Sjeme se obično prenosi ljudskim prometom, posebno na gumama terenskih vozila. Dvije zečine su štetna uglavnom zbog toga što su snažno alelopatske, proizvodeći snažne toksine u korijenu, koji zaustavljaju rast onih biljaka oko njih koje nisu tome prilagođene.[1] Žuta zvjezdasta zečina, nejestiva je za većinu stoke zbog svojih bodlji i očigledno otrovna za konje i druge kopitare. Međutim, razvijene su efikasne metode biološkog suzbijanja insekata koji su štetočine ovih korova; različak se također može iskoristiti za ciljanu ispašu. Kontrolirano opožarivanje također se može koristiti, mada je vremenski period važan kako bi se izbjeglo da su biljke već ostavile sjeme i da im se omogući dovoljno vremena da ponovo izrastu iz podloge.[2] Neke druge vrste roda Centaurea, uglavnom one koji se javljaju između Italije i Kavkaza su endemi jednog ostrva ili doline, a neke od njih su ugrožene, i preko ivice izumiranja. Endemi zapadnog Kavkaza, Centaurea leptophylla i Centaurea straminicephala su najmanje prorijeđenje, a Centaurea hedgei i Centaurea pecho, sa istog područja sigurno nisu u izobilju. Uočeno je da bi brana Yusufeli negativnouticala na posljednje četiri vrste, što bi zapravo moglo uništiti dovoljno staništa da bi dvije rjeđe gurnulo preko ivice izumiranja.
Mnoge zečine su proizvođači obilnog nektara, posebno na visokokrečnjačkim tlima. Visoki prinos nektara čini ih vrlo privlačnim za insekte poput leptira, uključujući ugrožene Lycaeides melissa samuelis, koja posjećuje uvele pjegave zečine i jednodnevni moljac; tipske Zygaenidae, kao što je Zygaena loti ili [[Zygaena filipendulae . Larve nekih od vrsta Lepidoptera koriste vrste "Centaurea" kao prehrambene biljke.. Nekoliko njih se koristi u biološkoj kontroli invazivnih vrsta biljaka.
Larve nekoliko vrsta porodice Curculionidae, potporodice Lixinae također se hrane biomasom biljaka roda Centaurea . Neki rodovi, kao što je Larinus, čija se larva hrani cvjetnim glavicama. Postoje mnoge vrste, posebne prilagodbe određenim vrstam a zečine i koriste se i u biološkoj kontroli. Tu se ubrajaju L. curtus koji jede stabljike, L. minutus za difuznu glavicu i L. obtusus za pjegavu zečinu. Larve Bangasternus fausti jedu difuznu, pjegavu zečinu ( C. virgata ssp. Squarrosa ), dok one žuti ' 'B. orientalis' 'ne živi ni od čega drugog, osim žute i povremeno purpurne zečine (' 'C. calcitrapa' '). Ali možda najučinkovitija u uništavanju sjemena žutih zečina je larva vrste Eustenopus villosus ). Larve Cyphocleonus achates se rađaju u korijenu pjegavih i u manjoj mjeri difuzno rascvjetalih zečins, ponekad ubijajući čitavu biljku. U biološkoj kontroli, također akođe se koriste se Tephritidae (paunove muhe), čije se larve hrane „centaureama“. Larve vrste "Chaetorellia acrolophi" jedu pjegave zečine i neke druge vrste. Žuta "C. australis", svake godine ima početnu generaciju koja često koristi cvjetove "C. cyanus", kao hranau za larve; kasnije generacije prelaze na drugu žutu vrstu. Muhe se obično smatraju manje efikasnim u uništavanju rastućih sjemenki u odnosu na izdanke, ali mogu biti superiorne u određenim uvjetima; zdjelovanje muha, u kombinaciji sa ostalim insektima neznatno povećava njihov učinak.
Iako prilično značajan broj relativno dobro informiranih pojedinaca, ovaj rod može smatrati rodom koji sveukupno negativno utiče na ljudske, posebno poljoprivredne interese, situacija nije dovoljna ubjdljiva da se jednostavno proglasi potpunosti negativnum rodom ili, barem, najagresivnijim u širenju vrsta. Naprimjer, zbog njihove umjerene do visoke proizvodnje nektara, koja se može odvijati tokom relativno dugog perioda, mnoge vrste roda Centaurea popularni su izvori hrane za insekte koji mogu u suprotnom napasti određene usjeve. Možda bi bilo preporučljivo nekim vrstama poljoprivrednih imanja dozvoliti određene vrste iz ovog roda, kao što je C. cyanus u evropskom okruženju, da raste pored polja. Iako podržavaju i privlače mnoge korisne vrste, ova su područja poznata kao „banka buba“. Osim toga, imaju značaj kao oprašivači, za razliku od mnogih poljskih kultura kao što je kukuruz. Nadalje, ne tretirajući se pesticidima, pružajući više šanse biodiverzitetu biljaka koje rastu u divljim predjelima u blizini farmi koje privlače više insekata i podržavaju ptice koje se mogu hraniti štetočinama koje bi mogli naštetiti usjevima. Proizvodnja insekata posebno je velika u bankama buba koje imaju dovoljno biljaka u ulozi domaćina za nezrele insekte, a ne samo u ulozi hrane za odrasle i / ili za skloništa.
Neke biljke koje se u određenim područjima smatraju invazivnim ili problematičnim, mogu imati korisne osobine koje nadmašuju njihove negativne kvalitete s gledišta čovjeka, iako to ponekad zahtijeva određeno upravljanje – posebno ako nije uspostavljena odgovarajuća biološka kontrola za agresivnije vrste. Primjer je divlji pastrnjak, Pastinaca sativa, koji ima cvjetove kojima se hrane grabežljivi (i drugi korisni) insekti, kao i velika cjevasta stabljika koja je zimsko utočište domaćim pčelama, osama i drugim organizmima koji mogu biti korisni za poljoprivredu. Biljka se smatra invazivnom u nekim područjima Sjedinjenih Država, a često se smatra i nepoželjnom zbog sposobnosti izazivanja kontaktnih iritacija na koži. No, ujedno služi i kao biljka domaćin za leptira crne lastavice, pomaže unošenju hranjivih sastojaka iz tla dubokim korijenom i posjeduje zimzeleno lišće čak i u klimatskim zonama poput američke zone 6. Ovo lišće povećava toplinu i vlagu tla, što može biti korisno za određene oblike života.[3] Ova vrlo visoka proizvodnja nektara, zajedno s ranim razdobljem cvjetanja, čini biljku korisnom za uspostavljanje pčelinjih kolonija u proljeće – periodu u kojem komercijalne mješavine sjemena na travnjacima s cvjetnim livadama često nisu dobro opskrbljen,.[4] Također imaju situacijski-koristan kvalitet u proljeće, kao i jednogodišnje koje nemaju korijene koje je teško ukloniti. Biljke koje daju potrebne strukturne potpore za beskičmenjake i male kičmenjačke predatore mogu pomoći u održavanju niske ukupne populacije štetočina.
.
Kao imenjački član subtribusa Centaureinae iz tribusa Cynareae, zečine su vjerovatno najuže povezani s rodovima kao što su Carthamus , Cnicus, Crupina ili Notobasis i nešto manje bliže većini drugih čičaka. Čini se da monotipski Cnicus u stvari pravilno pripada rodu Centaure .[5] Istraživanja s kraja 20. stoljeća pokazuju da je rod Centaurea, kako je tradicionalno definirano polifiletski. Brojni napori iz 19. i 20. stoljeća na reorganizaciji sistematizacije roda nisu bili uspješni, a još nije jasno kakve će posljedice imati nedavna istraživanja za klasifikaciju ovog i drugih srodnih rodova.
Vrsta Centaurea centaurium stoji nekako odvojeno od glavne loze i zbog toga taksonomske posljedice u preuređivanju mogu biti teške, jer postoji na stotine vrsta koje trebaju biti premještene u nove rodove. Stoga je predloženo da se ova vrsta promijeni u jednu od glavnih linija da bi se izbjegao ovaj problem. Ono što se čini izvjesnim jeste da se zečine tretiraju kao sekcija Plectocephalus; bit će vraćen kao poseban rod u bliskoj budućnosti. Rod Cheirolophus, ranije obično obuhvaćen centaureama, sada se već tretira kao poseban rod.
Vrste koje su sada uključene u rod Centaurea su:
Biljne vrste koje su stavljene u rod Centaurea, u ranije vrijeme uključuju:
Centaurea është grup i luleve që klasifikohen në familjen Asteraceae.
C. bella
C. cyanus
C. dealbata
C. jacea
C. macrocephala
C. montana
C. pulcherrima
Centaurea (zečina) je rod sa između 350 i 600 vrsta cvjetnica u porodici Asteraceae. Pripadnici roda nalaze se samo sjeverno od ekvatora, većinom u Istočnoj hemisferi; Bliski Istok i okolne regije posebno su bogate vrstama. U zapadnom dijelu Sjedinjenih Država, žute zečine su invazivna vrsta. Oko 1850. godine, sjeme biljki stiglo je u državu Kalifornija. Vjeruje se da su te sjemenke došle iz Južne Amerike.
Centaurea është grup i luleve që klasifikohen në familjen Asteraceae.
Centaureo esas planto de la familio "kompozaji", di qua plura speci uzesas medicinale.
Ruiskukku (ven. василёк, lat. Centauréa) on yksi- da kaksivuodine heinykazvi, kudai kuuluu Astroin pereheh.
Ruiskukal on oigei varzi, kudai voi kazvua 50-80 sentissäh. Kukkazet voijah olla valgiet, taivahankarvazet, keldazet, rouzovoit, fiolietovoit, sinizet, ruskiet da muzavanruskiet. Net ollah suuret da yksitellen kazvajat.
Ruiskukku rubieu kukkimah keviäl da heittäy kukindan sygyzyn puolivälis.
Ruiskukkua kazvau kaikkiel Jevroupas istuteksien välis, semmite ruispeldoloil. Ruiskukku on rikkuheinänny niilöis.
Ruiskukan lehtilöi käytetäh mavustehennu konservoičendas da lihasyömizis. Niidy pannah paštietoin da kalbassuloin valmistajes, suolates. Liečetiijos käytetäh sinisty ruiskukkua. Sen kukat ollah kustu vedäjät, higeh iškijät, žuaruu alendajat da hyvät puhalduksien parandamizeh, kudamat on roittu počkien pahua ruandua. Sidä paiči ruiskukkua käytetäh kosmetiekas. Ruiskukkazii nämmii tarkoituksih ruvetah keriämäh heinykuus elokuussah da sit kuivatah.
Ruiskukku Ruiskukku (ven. василёк, lat. Centauréa) on yksi- da kaksivuodine heinykazvi, kudai kuuluu Astroin pereheh.
Бжэндэхъухэр (лат-бз. Centaurea) — лӏэужьыгъуэ куэду гуэшыжа удз лъэпкъэгъущ.
Бжэндэхъу лӏэужьыгъуэхэм я гъагъэхэм я щытыкӏэ, я жылэхэмкӏэ, я тхьэмпэхэмрэ пкъыхэмрэ зэрыгъэпсамкӏэ, зэтохуэ. Ахэр зэрызэщхьэщыкӏ щытыкӏи теплъи яӏэщ.
Къыщокӏхэ мэкъупӏэхэм, хъупӏэхэм, дыгъафӏэ джабэхэм, мэз лъапэхэм, хуейхэм, гъурцхэм яхэту.
Хьэкъун Б. Адыгэ къэкӀыгъэцӀэхэр. ТхылътедзапӀэ «Элбрус». Налшыч 1992 гъ.
Валошка або васілёк (па-лацінску: Centauréa) — род траваў сямейства астравыя.
Большасьць відаў гэтага роду мае паўднёва-эўрапейскае паходжаньне.
Сустракаецца амаль паўсюдна ў Эўропе між пасеваў, асабліва ў жыце.
Лісьце валошак ужываецца як закраса пры кансэрваваньні і ў мясных прадуктах, мае водар мяты, гвозьдзікаў і лімону.
У мэдыцыне ўжываецца блакітная валошка, яе кветкі валодаюць мачагонным дзеяньнем, ужываюцца пры ацёках, зьвязаных з хваробамі нырак.
Выкарыстоўваюцца таксама ў касмэтыцы.
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Валошка або васілёк (па-лацінску: Centauréa) — род траваў сямейства астравыя.
Кандывуй (лат. Centaurea < лат. centaureus «кентавр») – Asteraceae кушкыл-влакын тукымыш пура, Eastern Hemisphere-ын шуко верлаште кушшо пеледыш.
Кандывуй (лат. Centaurea < лат. centaureus «кентавр») – Asteraceae кушкыл-влакын тукымыш пура, Eastern Hemisphere-ын шуко верлаште кушшо пеледыш.
Күкбаш (лат. Centaurea L., 1753[1][2]) — кашкарыйчалар гаиләлегенә караган үсемлекләр ыруы.
Сэнь пря цеця[3], лиякс: сэнь цеця[4], розьцеця[4], сэньпря[4] (лат. Centauréa, руз. Василёк) — ламо иень перть касыця тикшень буе. Вейсэндявозь цецянсетнень раськесь (Asteraceae).
Содавиксэв тикше Европассо, пек вастневи сюронь озавкссо, сехте пек розень паксява. Лопатне путыть салтамсто, эйсэст ули мятатикше, пазонь цецянь ды лимононь тансть. Путыть паштетэнь, сывельень нолдавксонь теемстэ. Мекштне саить медьярво. Сюро ютконь лемсэ сэнь пря цецянть ловить ормадо лезэв — чурамоначконь паний, тевелявонь таргомсто.
И.С. Шмелёвонь сёрмадеенть «Лето Господне» романсонзо сэнь пря цецянзо кода артыця кедьёнкс алтнень Инечистэ — алось лиси бирюзовоекс[5].
(Centauréa ruthénica)
(Centauréa cyánus)
(Centauréa cyánus)
(Centauréa phrýgia)
(Centaurea solstitialis)
Утмăл турат (лат. Centauréa) — Астра йышшисем, е Кăткăс чечеклисем çемьинчи курăк ӳсентăранĕсен ăрачĕ.
Утмăл туратăн тăван çĕрĕ — Кăнтăр Европа.
Европăра акнă ӳсентăран, уйрăмах ыраш, çумĕнче тĕл пулать .
Утмăл турат (лат. Centauréa) — Астра йышшисем, е Кăткăс чечеклисем çемьинчи курăк ӳсентăранĕсен ăрачĕ.
Centaurea (/ˌsɛntɔːˈriːə/)[1] is a genus of over 700 species of herbaceous thistle-like flowering plants in the family Asteraceae. Members of the genus are found only north of the equator, mostly in the Eastern Hemisphere; the Middle East and surrounding regions are particularly species-rich. In the western United States, yellow starthistles are an invasive species. Around the year 1850, seeds from the plant had arrived to the state of California. It is believed that those seeds came from South America.
Common names for this genus are centaury, centory, starthistles, knapweeds, centaureas and the more ambiguous "bluets"; a vernacular name used for these plants in parts of England is "loggerheads" (common knapweed). The Plectocephalus group – possibly a distinct genus – is known as basketflowers. "Cornflower" is used for a few species, but that term more often specifically means either C. cyanus (the annual cornflower) or Centaurea montana (the perennial cornflower). The common name "centaury" is sometimes used, although this also refers to the unrelated plant genus Centaurium.[2]
The name is said to be in reference to Chiron, the centaur of Greek mythology who discovered medicinal uses of a plant eventually called "centaury".[3]
Knapweeds are robust weedy plants. Their leaves, spiny in some species, are usually deeply divided into elongated lobes at least in the plants' lower part, becoming entire towards the top. The "flowers" (actually pseudanthium inflorescences) are diverse in colour, ranging from intense blues, reds and yellows to any mixture of these and lighter shades towards white. Often, the disk flowers are much darker or lighter than the ray flowers, which also differ in morphology and are sterile. Each pseudanthium sits atop a cup- or basket-like cluster of scaly bracts, hence the name "basketflowers". Many species, in particular those inhabiting more arid regions, have a long and strong taproot.
Certain knapweeds have a tendency to dominate large stretches of landscape together with a few other plants, typically one or two grasses and as many other large herbaceous plants. The common knapweed (C. nigra) for example is plentiful in the mesotrophic grasslands of England and nearby regions. It is most prominently found in pastures or meadows dominated by cock's-foot (Dactylis glomerata) as well as either of crested dog's-tail (Cynosurus cristatus) and false oat-grass (Arrhenatherum elatius). It is also often found in mesotrophic grassland on rendzinas and similar calcareous soils in association with glaucous sedge (Carex flacca), sheep's fescue (Festuca ovina), and either tor-grass (Brachypodium pinnatum) and rough hawkbit (Leontodon hispidus), or upright brome (Bromus erectus). In these grasslands, greater knapweed (C. scabiosa) is found much more rarely by comparison, often in association with red fescue (Festuca rubra) in addition to cock's-foot and false oat-grass.
Due to their habit of dominating ecosystems under good conditions, many Centaurea species can become invasive weeds in regions where they are not native. In parts of North America, diffuse knapweed (C. diffusa), spotted knapweed (C. maculosa) and yellow starthistle (C. solstitialis) cause severe problems in agriculture due to their uncontrolled spread. The seeds are typically transported by human traffic, in particular the tires of all-terrain vehicles. The two knapweeds are harmful mainly because they are strongly allelopathic, producing powerful toxins in their roots that stunt the growth of plants around them not adapted to this.[4] Yellow starthistle, meanwhile, is inedible to most livestock due to its spines and apparently outright poisonous to horses and other equines. However, efficient methods of biological control by insect pests of these weeds have been developed; the knapweeds can also exploited to their detriment by targeted grazing. Controlled burning may also be used, though the timing is important to avoid the plants having seeded already, and neither allowing sufficient time for them to regrow from the rootstock.[5]
Yet other species of Centaurea – mostly ones that occur between Italy and the Caucasus – are endemics of a single island or valley, and some of these are endangered. The Akamas Centaurea (Centaurea akamantis) of Cyprus is almost extinct, while the western Caucasus endemics C. leptophylla and C. straminicephala are at least very rare and C. hedgei and C. pecho from the same region are certainly not abundant either. The last four species would be adversely affected by the proposed Yusufeli Dam, which might actually destroy enough habitat to push the two rarer ones over the brink of extinction.
Centaurea are copious nectar producers, especially on high-lime soils. The high nectar yield of the genus makes it very attractive to insects such as butterflies – including the endangered Karner blue (Plebejus melissa samuelis) which visits introduced spotted knapweed – and day-flying moths – typically Zygaenidae, such as Zygaena loti or the six-spot burnet (Z. filipendulae). The larvae of some other Lepidoptera species use Centaurea species as food plants; see List of Lepidoptera that feed on Centaurea. Several of these are used in biological control of invasive knapweeds and starthistles.
Larvae of several true weevils (Curculionidae) of the subfamily Lixinae also feed on Centaurea. Some genera – such as Larinus whose larval food is flowerheads – have many species especially adapted to particular knapweeds or starthistle and are used in biological control too. These include the yellow starthistle flower weevil (L. curtus) for yellow starthistle, lesser knapweed flower weevil (L. minutus) for diffuse knapweed and blunt knapweed flower weevil (L. obtusus) for spotted knapweed. Broad-nosed seedhead weevil (Bangasternus fausti) larvae eat diffuse, spotted and squarrose knapweed (C. virgata ssp. squarrosa), while those of the yellow starthistle bud weevil (B. orientalis) do not seem to live on anything other than yellow starthistle and occasionally purple starthistle (C. calcitrapa). But perhaps most efficient in destroying developing yellow starthistle seedheads is the larva of the yellow starthistle hairy weevil (Eustenopus villosus). Knapweed root weevil (Cyphocleonus achates) larvae bore into the roots of spotted and to a lesser extentely diffuse knapweed, sometimes killing off the entire plant.
Also used in biological control are Tephritidae (peacock flies) whose larvae feed on Centaurea. Knapweed peacock fly (Chaetorellia acrolophi) larvae eat spotted knapweed and some other species. The yellow starthistle peacock fly (C. australis) has an initial generation each year which often uses cornflower (C. cyanus) as larval food; later generations switch to yellow starthistle. The flies are generally considered less efficient in destroying the growing seedheads than the weevils, but may be superior under certain conditions; employing flies and weevils in combination is expensive and does not noticeably increase their effect.
Although the genus may be considered by a quite significant number of relatively informed individuals to have an overall negative impact on human interests, particularly agricultural interests, the situation is not straightforward enough to simply declare the genus, or, at least, its most aggressively-spreading species, altogether negative. For instance, due to their moderate to high nectar production, which can occur over a comparatively long duration, many species of Centaurea are popular food sources for insects that may otherwise attack certain crops. It may be advisable for some types of farms to allow certain species in this genus, such as cornflower (C. cyanus) in a European setting, to grow adjacent to fields. Although they support and attract many types of beneficial life (not just beetles), these areas are known as beetle banks. When they are present, some pests may be drawn away from crops to them and predatory insects and arachnids that feed upon pest insects will be better-supported by these more naturalized areas. They additionally have the beneficial aspect of supporting pollinators, unlike many field crops such as maize. Moreover, being untreated with pesticides and providing more diversity, plants growing in more wild areas adjacent to farms produce more insects that attract and support birds which can also feed on pests that would harm crops. Insect production is especially high for beetle banks that have enough plants that serve in the role of host plant for immature insects, rather than just in the roles of adult food and/or shelter provision.
Some plants which are considered invasive or problematic in certain areas can have beneficial qualities that outweigh their negative qualities from a human and/or human agricultural point of view, although this sometimes requires some human management – particularly if adequate biological control has not been established for the more aggressive species. An example is wild parsnip, Pastinaca sativa, which produces florets that feed predatory (and other beneficial) insects as well as large tubular stems that provide winter shelter for native bees, wasps, and other organisms that can be beneficial for agriculture. The plant is considered invasive in some areas of the United States and is also often considered undesirable due to its ability to cause contact skin irritation. However, it also serves as a host plant for the black swallowtail butterfly, helps to bring nutrients up from soils with its deep taproot, and possesses evergreen foliage even in climate zones such as US zone 6. This foliage increases soil warmth and moisture which can be beneficial for certain types of life. Perhaps the most dramatic example of a generally disliked plant's beneficial qualities being usually overlooked is the often-despised ragwort, Jacobaea vulgaris, which topped the list by a large amount for nectar production in a UK study, with a production per floral unit of (2921 ± 448μg).[6] This very high nectar production, coupled with its early blooming period, makes the plant helpful for the establishment of bee colonies in spring — a period that is often not well-served by commercial flower meadow seed mixes.[7] It also has the situationally-beneficial quality of being a spring ephemeral, as well as an annual that lacks difficult-to-combat roots. Plants that provide necessary structural supports for invertebrate and small vertebrate predators can help to keep overall pest populations low.[8]
The abundant nectar produced by C. solstitialis flowers attracts many pollinators. This is another reason for the success of the (situationally) highly invasive species. Due to genetic differences related to evolutionary adaption, not all members of Centaurea produce the same amount of nectar. Growing conditions, such as climate and soil, can have a very strong impact, even if the plants grow and flower. For instance, cornflower plants, Centaurea cyanus, produced 33% less seasonal nectar than Centaurea nigra in a UK study.[6] C. nigra also ranked higher than ragwort in another UK study, although ragwort was still in the top 10 for yearly nectar production.[7] The strong nectar production of certain members of the genus can be exploited to the farmer's advantage, possibly in combination with biological control. In particular, the yellow starthistle (C. solstitialis) as well as spotted knapweed (C. maculosa) are major honey plants for beekeepers. Monofloral honey from these plants is light and slightly tangy, and one of the finest honeys produced in the United States – due to its better availability, it is even fraudulently relabeled and sold as the scarce and expensive sourwood honey of the Appalachian Mountains. Placing beehives near stands of Centaurea will cause increased pollination. As most seedheads fail however when biocontrol pests have established themselves, the plants will bloom ever more abundantly in an attempt to replace the destroyed seedheads, to the point where they exhaust their resources in providing food for the pests (seeds), bees (pollen) and humans (honey). Output of allelopathic compounds is also liable to be reduced under such conditions – the plant has to compromise between allocating energy to reproduction and defense. This renders the weeds more likely to be suppressed by native vegetation or crops in the following years, especially if properly timed controlled burning[5] and/or targeted grazing by suitable livestock are also employed. While yellow starthistle and perhaps other species are toxic to equines, some other livestock may eat the non-spiny knapweeds with relish. In Europe, common knapweed (C. nigra) and globe knapweed (C. macrocephala) are locally important pollen sources for honeybees in mid-late summer.
8-Hydroxyquinoline has been identified as a main allelopathic compound produced by diffuse knapweed (C. diffusa); native North American plants are typically sensitive to it, while those of Eastern Europe and Asia Minor usually have coevolved with the knapweed and are little harmed if at all, aided by native microorganisms that break down or even feed on the abundantly secreted compound.[4] Thus, 8-hydroxyquinoline is potentially useful to control American plants that have become invasive weeds in the diffuse knapweed's native range.
Arctiin, found in C. imperialis, has shown anticancer activity in laboratory studies. The roots of the long-lost C. foliosa, an endemic of Hatay Province (Turkey), are used in folk medicine, and other species are presumably too. A South Italian variety of the purple starthistle (C. calcitrapa) is traditionally consumed by ethnic Albanians (Arbëreshë people) in the Vulture area (southern Italy); e.g. in the Arbëreshë communities in Lucania the young whorls of C. calcitrapa are boiled and fried in mixtures with other weedy non-cultivated greens. According to research by the Michael Heinrich group at the Centre for Pharmacognosy and Phytotherapy (School of Pharmacy, University of London) "the antioxidant activity [...] of the young whorls of Centaurea calcitrapa, both in the DPPH and in the lipid peroxidation inhibition assays, [is] very interesting and [the] species should be investigated phytochemically and biochemically focusing on these properties". Extracts from C. calcitrapa were furthermore found to have significant xanthine oxidase (XO)-inhibiting activity.[9]
Spotted knapweed as well as other species are rich in cnicin, a bitter compound found mainly in the leaves and often used to flavor the digestif amaro. In western Crete, Greece a local variety of C. calcitrapa called gourounaki (γουρουνάκι "little pig") also has its leaves eaten boiled by the locals. In the same island an endemic local species, C. idaea called katsoula (κατσούλα), tsita (τσίτα) or aspragatha (ασπραγκάθα), has its leaves eaten boiled by the locals too.[10]
Cornflower blue
#6495ED
Some species are cultivated as ornamental plants in gardens. As regards other aspects of popular culture, cornflower (C. cyanus) is the floral emblem of Östergötland province (Sweden) – where is it called blåklint, literally "blue mountain" – and of Päijänne Tavastia region in Finland, where it is known as ruiskaunokki ("rye-beaks") or ruiskukka ("rye-flower"). It is also the national flower of Estonia where its local name rukkilill means "rye-lily", Belarus where it is called vałoška (Belarusian: валошка), and one of those of Germany where it is called Kornblume ("cornflower"). The origin of the name "caltrop" for the ancient low-tech area denial weapon is probably in some way connected with C. calcitrapa and its spiny seeds. This plant is attested to by the colloquial name "caltrop" at a time when the weapons were still called by their Roman name tribulus.[11] Lastly, the color cornflower blue is named after C. cyanus. Cornflower is also used as a cut flower.
As namesake member of the subtribe Centaureinae of tribe Cardueae, the knapweeds are probably most closely related to genera such as Carthamus (distaff thistles), Cnicus (blessed thistle), Crupina (crupinas) or Notobasis (Syrian thistle), and somewhat less closely to most other thistles. The monotypic Cnicus seems in fact to properly belong in Centaurea.[12]
Research in the late 20th century shows that Centaurea as traditionally defined is polyphyletic. A number of 19th- and 20th-century efforts to reorganize the genus were not successful, and it is not yet clear what the consequences of the recent research will be for classification of this genus and other related genera. The type species C. centaurium stands somewhat apart from the main lineage of knapweeds and thus the taxonomic consequences of a rearrangement might be severe, with hundreds of species needing to be moved to new genera. It has thus been proposed to change the type species to one of the main lineages to avoid this problem. What seems certain however is that the basketflowers – presently treated as a section Plectocephalus – will be reinstated as a distinct genus in the near future. The rock-centauries (Cheirolophus), formerly usually included in Centaurea, are now already treated as separate genus.[2]
Globe knapweed (C. macrocephala
Better-known Centaurea species include:
Plant species placed in Centaurea in former times include:
Centaurea (/ˌsɛntɔːˈriːə/) is a genus of over 700 species of herbaceous thistle-like flowering plants in the family Asteraceae. Members of the genus are found only north of the equator, mostly in the Eastern Hemisphere; the Middle East and surrounding regions are particularly species-rich. In the western United States, yellow starthistles are an invasive species. Around the year 1850, seeds from the plant had arrived to the state of California. It is believed that those seeds came from South America.
Centaŭreo (Centaurea) estas multspecia genro el la planta familio de asteracoj, al kiu apartenas unu- kaj plurjaraj herboj, pluraj ĝardene kulturataj, kun tubkoloraj floroj, el kiuj tiuj de la ekstera rondo en la kapitulo plej ofte estas funelformaj, pli grandaj, okulfrapaj, sed sterilaj - tio estas sen stiluso kaj stamenoj.
Al la genro apartenas ĉ. 350-500 specioj, kiuj vivas ĉefe en la Mediteraneo kaj Okcidenta Azio, sed deko aperas eĉ en Mez-Eŭropo.
Inter la plej bone konataj specioj estas:
La skabioza centaŭreo estas multjara herba planto, kiu atingas kreskoalton de 1,20 m. Ĝi havas eĝan, aspran tigon, kiu havas starantajn branĉojn. La verdaj, ledaj kaj hirtharaj folioj estas pinataj. La pinataj folipartoj esta oblongaj aŭ mallarĝe lancetaj.
La unuopaj floroj staras kune aŭ en unuopaj apeksaj kapituloj, kiuj estas ĉ. 2 cm alta kaj 4 cm larĝa. La brakteoj (v. bildon) ne havas nervuron. La franĝitaj alpendaĵoj havas rande dentforman aŭ ciliforman orlon. La koloro de la petaloj varias de malhelpurura trans purpura aŭ helruĝa, malofte blanka. La papuso estas preskaŭ samlonge kiel la aĥenofruktoj.
La kromosomonombro estas 2n = 20, malofte 40.
La disvastigo de la aĥenoj okazas per formikoj, krome ili uzas semaĥorion kaj zooĥorion. La skabioza centaŭreo floras de junio ĝis aŭgusto. Ĝi kreskas sur sekaj kaj duonsekaj razenoj, ofte ĉe sekaj kampaj randoj. Sur ekstensive uzataj agroj kaj subalpaj ŝtonrazenoj ĝi ankaŭ troviĝas. Ĝi prefaras kalkriĉan grundon (vidu la apudn foton).
Inter la specioj en ĉi tiu genro estas:
Centaŭreo (Centaurea) estas multspecia genro el la planta familio de asteracoj, al kiu apartenas unu- kaj plurjaraj herboj, pluraj ĝardene kulturataj, kun tubkoloraj floroj, el kiuj tiuj de la ekstera rondo en la kapitulo plej ofte estas funelformaj, pli grandaj, okulfrapaj, sed sterilaj - tio estas sen stiluso kaj stamenoj.
Al la genro apartenas ĉ. 350-500 specioj, kiuj vivas ĉefe en la Mediteraneo kaj Okcidenta Azio, sed deko aperas eĉ en Mez-Eŭropo.
Inter la plej bone konataj specioj estas:
cejano (Centaurea cyanus) estas konata bela trudherbo en grenkampoj kun brile ĉielbluaj, malofte blankaj aŭ riĝaj floroj kaj lancetformaj folio. Ĝi preskaŭ malaperis danke al la intensaj agrikulturaj metodoj kaj al la herbicidoj. (cejanobluo estas koloro, simila al koloro de cejanofloro) (vidu la apudan foton) kampa centaŭreo (Centaurea jacea) montras tigmonascion, tio estas, je tuŝo de insektoj, la stamenoj kuntiriĝas (je malpli 20-30%) kaj aperas el la stamena tubo la stiluso kun algluiĝintaj polenoj, kiujn la planto alpremas sur la insekton. La stamenoj reakiras siajn antaŭajn poziciojn dum unu minuto. (La stamenoj estas kunkreskintaj ĉe la anteroj, tiel formiĝas tubo.) (vidu la apudan foton) skabioza centaŭreo (Centaurea scabiosa) estas plantspecio, kiu apartenas al la familio de la Asteracoj (Asteraceae).La skabioza centaŭreo estas multjara herba planto, kiu atingas kreskoalton de 1,20 m. Ĝi havas eĝan, aspran tigon, kiu havas starantajn branĉojn. La verdaj, ledaj kaj hirtharaj folioj estas pinataj. La pinataj folipartoj esta oblongaj aŭ mallarĝe lancetaj.
La unuopaj floroj staras kune aŭ en unuopaj apeksaj kapituloj, kiuj estas ĉ. 2 cm alta kaj 4 cm larĝa. La brakteoj (v. bildon) ne havas nervuron. La franĝitaj alpendaĵoj havas rande dentforman aŭ ciliforman orlon. La koloro de la petaloj varias de malhelpurura trans purpura aŭ helruĝa, malofte blanka. La papuso estas preskaŭ samlonge kiel la aĥenofruktoj.
La kromosomonombro estas 2n = 20, malofte 40.
La disvastigo de la aĥenoj okazas per formikoj, krome ili uzas semaĥorion kaj zooĥorion. La skabioza centaŭreo floras de junio ĝis aŭgusto. Ĝi kreskas sur sekaj kaj duonsekaj razenoj, ofte ĉe sekaj kampaj randoj. Sur ekstensive uzataj agroj kaj subalpaj ŝtonrazenoj ĝi ankaŭ troviĝas. Ĝi prefaras kalkriĉan grundon (vidu la apudn foton).
Centaurea es un género de plantas herbáceas de la familia Asteraceae, uno de los más diversificados de la familia, ya que comprende unos 925 taxones específicos (735) e infra-específicos (190) aceptados —de los más de 3350-3900 descritos—.[1][2][3] Algunas de ellas son cultivadas como ornamentales en jardines como por ejemplo Centaurea scabiosa, o incluso algunas son utilizadas como medicinales como el aciano (Centaurea cyanus).
Son plantas herbáceas o subarbustivas anuales, bienales o perennes, con tallos alados o no, simples o algo ramificados aunque eventualmente pueden ser acaules. Las hojas —en roseta y más o menos pecioladas en las especies acaules— se organizan frecuentemente en roseta en la base, las caulinares inferiores pecioladas y las superiores sentadas, decurrentes o no. Son enteras, dentadas, sinuado-dentadas, pinnatífidas, pinnatipartidas o pinnatisectas, rarísima vez con margen espinosos. Los capítulos son terminales o axilares, solitarios, agrupados u organizados en inflorescencias paniculiformes o corimbiformes sésiles o pedunculadas, eventualmente rodeados de hojas involucrales. El involucro es cilíndrico, fusiforme, ovoide o globoso con 3-9 series de brácteas imbricadas, las externas y medias con un apéndice apical escarioso, coriáceo, de forma extremadamente variada, ocasionalmente una espina apical punzante de erecto-patente hasta reflexo, las internas a menudo sin apéndice o muy diferente de las anteriores y casi siempre inermes. Delimitan un receptáculo generalmente plano, ligeramente cóncavo o convexo, alveolado, con páleas setáceas a menudo caedizas. Los flósculos pueden ser todos todos hermafroditas o los centrales hermafroditas y los periféricos estériles (con o sin estaminodios) y casi siempre más grandes que los centrales. La corola es pentámera, pero también trímera o tetrámera, en los flósculos externos, eventualmente algo cigomorfa, de color rosado, blanquecino, purpúreo, violeta, de color crema, amarillo, anaranjado, amarillento o azul. Las cipselas son homomorfas, obovoides, lisos o acostillados longitudinalmente, glabras o vilosas-seríceas, truncados en el ápice por una placa apical plana, de borde entero y con un nectario persistente central. El hilo cárpico es lateral, con o sin eleosoma y puede estar rodeado de un denso penacho de pelos rígidos erectos. El vilano, casi siempre presente, es persistente, rara vez simple y más generalmente doble: el externo con varias filas de setas planas, serradas, erectas o erecto-patentes, y el interno con una sola fila de setas mucho más pequeñas, erectas y más o menos conniventes.[4][5]
La presencia de un eleosoma, frecuente en muchas especies del género, es un factor esencial —pero no determinante— para la dispersión exozoócora de las semillas por las hormigas (mirmecocoria),[6] en un buen ejemplo de mutualismo biológico. La presencia de dicho eleosoma se ha interpretado como una suplencia a la reducción del vilano, que, por su tamaño reducido, ya no tiene función anemócora.[7]
Las especies del género están, en su mayor parte, distribuidas por la región Mediterránea y el sudoeste de Asia, aunque algunas se extienden también por el resto de Europa y África. Numerosas especies (unas 40[8]) fueron introducidas en Norteamérica (donde localmente se extendieron de forma invasiva incontrolable), mientras unas pocas eran supuestamente nativas de Estados Unidos pero, con la redefinición reciente del género Centaurea, fueron transferidas o otros géneros (Plectocephalus) , aunque una (Centaurea trichocephala), ya erradicada por invasiva, parece que sí lo era, pero su presencia, actual y exclusiva, en las praderas de Ucrania y zonas limítrofes de Rusia permite plantear una duda razonable sobre su origen real.[9][10][11][12] Un puñado de especies puramente nativas parece existir en Sudamérica, en particular en Chile, (Centaurea chilensis, Centaurea atacamensis, Centaurea cachinalensis, Centaurea floccosa, Centaurea bulbosa, Centaurea gayana, Centaurea monocephala),[13][14][15] donde al igual que en Australia pueden encontrarse también especies invasoras de origen euroasiático como Centaurea diffusa, Centaurea melitensis o Centaurea calcitrapa, que causan graves perjuicios a las explotaciones agrícolas.
El género fue creado por Carlos Linneo y publicado en Genera Plantarum, Ed. 1, n.º 671, p. 263, 1737 como Centauria, cambiándolo por Centaurea en Hortus Cliffortianus, p. 420-424, 1738[4] y finalmente validándolo él mismo en Species Plantarum, vol. 2, p. 909, 1753[5] y ampliando y detallando su diagnosis en Genera Plantarum, Ed. 5, nº880, p. 389, 1754[6].[4]
Centaurea es un género taxonómicamente muy complejo debido, entre otras razones, al desmembramiento del taxón en una multitud de géneros sinónimos (unos 50) y a la cantidad inverosímil de taxones infragenéricos descritos (casi 4000, de los cuales más de 2000 son meros sinónimos y unos 700 quedan todavía sin resolver), principalmente debidos a una hibridación extremadamente frecuente, con morfótipos de transición y retrocruces hacía los parentales, que desembocó en un inextricable laberinto morfológico y, por ende, taxonómico.
Hubo numerosos intentos de subdividir el género en subgéneros, secciones, etc... pero parece que ninguno haya sido convincente y llegue a algún consenso e, incluso, parece que exista una cierta competencia entre botánicos de un mismo país, rivalidad que no ayuda a esclarecer un problema ya de por sí especialmente confuso.[4][17][20][21]
A título de mero ejemplo y recordatorio históricos, pues los estudios moleculares la han dejado totalmente desfasada, aquí se muestra la clasificación en subgéneros, con algunos ejemplos específicos, propuesta por Dostál (1976):[22][23]
A la vista de la extrema confusión que hoy día reina todavía en la taxonomía del género, y a pesar —o más bien, por causa— de los innumerables estudios moleculares de estas dos últimas décadas, es imposible sacar algo en claro de la literatura disponible y resumir de manera didáctica sus múltiples interpretaciones, sino es que las subdivisiones tradicionales basadas en los caracteres morfológicos no coinciden con ninguna de las derivadas de dichos estudios moleculares, lo que conduce inexorablemente a poner en duda el concepto mismo de especie. Todo un reto...[20]
Centaurea es un género de plantas herbáceas de la familia Asteraceae, uno de los más diversificados de la familia, ya que comprende unos 925 taxones específicos (735) e infra-específicos (190) aceptados —de los más de 3350-3900 descritos—. Algunas de ellas son cultivadas como ornamentales en jardines como por ejemplo Centaurea scabiosa, o incluso algunas son utilizadas como medicinales como el aciano (Centaurea cyanus).
Jumikas (Centaurea) on astrilaadsete seltsi korvõieliste sugukonda kuuluv taimeperekond.
Perekonda kuulub umbes 350–600 liiki. Jumika perekonna levila on põhjapoolkeral, kõige liigirikkamad alad jäävad Lähis-Idasse.
Jumika perekonda kuulub ka eesti rahvuslill rukkilill (Centaurea cyanus).
Esimesena kirjeldas jumikaid teaduslikult Linnaeus.
Jumikad on vastupidavad umbrohud.
Jumika lehed on mõnel liigil soomuselised. Tavaliselt jagunevad lehed sügavateks pikergusteks hõlmadeks, vähemalt taime alumises osas.
Jumikatel on korvõisikud. Värvilt võivad need olla väga erinevad: sinised, punased ja kollased, nende heledamad varjundid kuni valgeni välja ja nende mitmesugused kombinatsioonid. Õisik koosneb kaht sorti õitest, mis on tihti eri värvi: seesmised on mitme sümmeetriateljega ja viljakad, välised ühe sümmeetriateljega ja viljatud. Õisik asub laienenud, tassi- või korvisarnasel õiepõhjal ja sellepärast nimetataksegi seda seltsi korvõielisteks.
Paljudel jumikatel on pikk ja tugev peajuur, eriti nendel, mis kasvavad kuivades piirkondades.
Jumikaõied toodavad ohtralt nektarit. Neilt saab heledat ja intensiivse lõhnaga mett. Sellepärast paigutatakse USA-s mõnel pool mesitarusid jumikapõldude lähedusse. Euroopas on kõige tähtsamad meetaimed jumikate hulgas must ja suureõieline jumikas, USA-s kiirjas jumikas ja Centaurea maculosa.
Jumikate hulgas leidub liike, mis koos murutaimega võivad domineerida suuri maa-alasid, moodustades napi bioloogilise mitmekesisusega kooslusi. Sellised liigid on näiteks must ja põldjumikas. Samal põhjusel võivad jumikad muutuda invasiivseteks piirkondades, kus nad ei ole pärismaised.
Põhja-Ameerikas peetakse invasiivseteks kiirjat ja laiuvat jumikat ning Centaurea maculosa 't. Kontrollimatu levikuga on nad tekitanud sealses põllumajanduses probleeme. Levivad nad põhiliselt inimeste kaasabil, kes nende seemneid tahtmatult levitavad, eriti põllumajandusmasinate rehvide kantuna. Mõnele jumikale on omane koguni allelopaatia ehk teisisõnu toodavad nende juured keemilisi aineid, mis takistavad nende taimede kasvu, kes pole nendega kohastunud. Kariloomad kiirjat jumikat ei söö ja hobuslastele tundub see koguni mürgine olevat[viide?].
Jumikate tõrjumisel on kõige tõhusamateks on osutunud kahjurputukad, kuid kasutatud on ka karjatamist, kui tegu on sellise liigiga, mida loomad söövad, ja isegi maapinna põletamist – viimasel juhul on ajastamine väga tähtis, seda tuleb nimelt teha enne seemnete valmimist.
Jumikate hulgas on ka endeemseid liike, mis kasvavad kõigest mõnel saarel või mõnes orus ja on sellepärast ohustatud. Eriti leidub niisugusi liike piirkonnast Itaaliast kuni Kaukaasiani.
Eraldi võetuna ei ole enamik jumikaliike invasiivsed. Tavaliselt näevad nad kenad välja. Paljud jumikad on putukatele tähtsad toidutaimed. Sellepärast soovitatakse väikepõllumajanduses lubada jumikatel, näiteks rukkilillel, kasvada põlluservas või isegi põllul, sest on ilmnenud, et kahjurputukad söövad pigem rukkililli kui nende läheduses kasvavaid teravilju. Kui põlluservas on riba maad eraldatud jumikatele, elab selles hulk selgrootuid ja väikesi selgroogseid kiskjaid, kes söövad kahjurputukaid.
Jumikas (Centaurea) on astrilaadsete seltsi korvõieliste sugukonda kuuluv taimeperekond.
Perekonda kuulub umbes 350–600 liiki. Jumika perekonna levila on põhjapoolkeral, kõige liigirikkamad alad jäävad Lähis-Idasse.
Jumika perekonda kuulub ka eesti rahvuslill rukkilill (Centaurea cyanus).
Esimesena kirjeldas jumikaid teaduslikult Linnaeus.
Centaurea Asteraceaearen familiako genero handi bat da. Banaketa: Ipar hemisferioan.
Centaurea Asteraceaearen familiako genero handi bat da. Banaketa: Ipar hemisferioan.
Kaunokit (Centaurea) on asterikasvien heimoon kuuluva kasvisuku. Sukuun kuuluu 450 lajia, joista osa on yksivuotisia ja osa monivuotisia. Luonnonvaraisena kasvava ruiskaunokki on monesti pelloilla rikkaruohona, mutta laji tunnetaan myös koristekasvina puutarhoissa. Vaikka luonnonvaraisen ruiskaunokin kukat ovat siniset, lajista on jalostettu lajikkeita, joiden kukkien väri vaihtelee, kuten myös niiden kerrannaisuus.
Ruiskaunokki on 20–80 cm korkea ja isokaunokki jopa 1–2 metriä korkea. Kukkien värisävyjä ovat punaisen, keltaisen, sinisen ja violetin sävyt. Lisäksi on myös valkoisia kukkia.
Isokaunokki (Centaurea americana) on kotoisin Pohjois-Amerikasta, kun taas ruiskaunokki (Centaurea cyanus) on lähtöisin Etelä- ja Kaakkois-Eroopasta, mistä se on levinnyt kaikkialle Eurooppaan.
Kaunokit viihtyvät aurinkoisella paikalla kosteahkossa maassa.
Ruiskaunokin lisäksi koristekasveina käytetään iso-, tuoksu- ja harmaakaunokkia. Ruis- ja tuoksukaunokkia voidaan käyttää myös leikkokukkana.[1] Edellä mainitut ovat yksivuotisia. Monivuotisia ovat muun muassa kelta- ja vuorikaunokki.[2]
Kaunokkeihin on aiemmin luokiteltu lisäksi tuoksukaunokki (Amberboa moschata, syn. Centaurea moschata).
Kaunokit (Centaurea) on asterikasvien heimoon kuuluva kasvisuku. Sukuun kuuluu 450 lajia, joista osa on yksivuotisia ja osa monivuotisia. Luonnonvaraisena kasvava ruiskaunokki on monesti pelloilla rikkaruohona, mutta laji tunnetaan myös koristekasvina puutarhoissa. Vaikka luonnonvaraisen ruiskaunokin kukat ovat siniset, lajista on jalostettu lajikkeita, joiden kukkien väri vaihtelee, kuten myös niiden kerrannaisuus.
Le genre botanique Centaurea, désignées centaurées en nom vernaculaire, regroupe de nombreuses plantes de la famille des Astéracées (ou Composées), assez proches des chardons et des cirses, mais qui s'en distinguent notamment par leurs feuilles non épineuses.
Centaurea est un nom dédié au centaure Chiron qui, selon Ovide, aurait utilisé les propriétés médicinales d'une centaurée pour tenter de se soigner alors qu'il était blessé par une flèche empoisonnée d'Héraclès[1].
Les centaurées sont des plantes herbacées annuelles, bisannuelles ou vivaces, à feuilles alternes.
Comme pour toutes les composées, les fleurs, ou fleurons, sont disposées en capitule, entourées d'un involucre de bractées. Dans le cas des centaurées, les fleurs sont toutes tubulées, celles de la périphérie (souvent stériles) s'ouvrant largement en cinq lobes. Leur couleur varie le plus souvent entre le rose, le pourpre et le violet, mais il existe aussi quelques espèces à fleurs jaunes.
L'involucre est composé de bractées inégales sur plusieurs rangs, à la manière des artichauts. Ces bractées peuvent être ciliées (cas le plus fréquent) ou épineuses. Leur observation est essentielle pour déterminer les espèces.
Les fruits sont des akènes à élaïosome portant une aigrette assez courte, notamment pour les fruits du centre.
Selon Catalogue of Life (17 juin 2013)[3] :
Liste complète des espèces euro-méditerranéennes in [2]
Les centaurées sont la plante hôte des chenilles de nombreux papillons :
Dans le langage des fleurs, la centaurée symbolise un message d'amour[5].
Centaurée alpestre Centaurea alpestris
Centaurée rude - Centaurea aspera
Centaurée des champs ou Bleuet - Centaurea cyanus
Centaurée jacée - Centaurea jacea
Centaurée à grosse tête - Centaurea macrocephala
Centaurée des montagnes - Centaurea montana
Centaurée noirâtre - Centaurea nigrescens
Centaurée scabieuse - Centaurea scabiosa
Centaurée blanchâtre - Centaurea dealbata
Centaurée de Malte - Cheirolophus crassifolius
Le genre botanique Centaurea, désignées centaurées en nom vernaculaire, regroupe de nombreuses plantes de la famille des Astéracées (ou Composées), assez proches des chardons et des cirses, mais qui s'en distinguent notamment par leurs feuilles non épineuses.
Zečina (različak, modrulja, tartorina, lat. Centaurea), veliki biljni rod jednogodišnjeg i dvogodišnjeg raslinja i trajnica te polugrmova iz porodice Compositae. Latinsko ime roda dolazi po kentauru Hironu, liječniku i začetniku botanike u grčkoj mitologiji.
Neke biljke ovog roda su ljekovite ili jestive, kao mladi listovi velike zečine (C. scabiosa). Na području Hrvatske raste osamdesetak vrsta i podvrsta, među kojima i endem biokovska zečina.
Zečina (različak, modrulja, tartorina, lat. Centaurea), veliki biljni rod jednogodišnjeg i dvogodišnjeg raslinja i trajnica te polugrmova iz porodice Compositae. Latinsko ime roda dolazi po kentauru Hironu, liječniku i začetniku botanike u grčkoj mitologiji.
Neke biljke ovog roda su ljekovite ili jestive, kao mladi listovi velike zečine (C. scabiosa). Na području Hrvatske raste osamdesetak vrsta i podvrsta, među kojima i endem biokovska zečina.
Stróžawka[1][2] (Centaurea) je ród ze swójby zestajenkow (Asteraceae).
Za Centaurea L. su někotre synonymy: Acosta Adanson, Cnicus L., Grossheimia Sosnowsky & Takhtajan, Jacea Miller, Leucacantha Nieuwland & Lunell.
K rodej stróžawkow (Centaurea) słuša 350 hač 500 družinow (wuběrk):
W srjedźnej Europje so hodźa najčasćišo w přirodźe namakać kostrjanc (Centaurea cyanus) a łučna stróžawka (Centaurea jacea), regionalnje rozdźělne su tež rupačowa stróžawka (Centaurea scabiosa), čorna stróžawka (Centaurea nigra), frygiska stróžawka (Centaurea phrygia) a dalše družiny rozšěrjene.
Stróžawka (Centaurea) je ród ze swójby zestajenkow (Asteraceae).
Centaurea L. è un genere di piante angiosperme dicotiledoni appartenenti alla famiglia delle Compositae o Asteraceae, che comprende oltre 700 specie di piante annuali, biennali o perenni. Centaurea è anche l'unico genere del gruppo tassonomico informale Centaurea Group.[1][2]
Secondo la leggenda dell'Orto del centauro, toponimo del Pizzo Deta di San Vincenzo Valle Roveto (AQ), il nome del genere sarebbe ispirato al mitologico centauro Chirone, che al contrario degli altri centauri aveva un'indole mite e saggia. A lui gli antichi attribuivano le più grandi virtù nella profezia e nella medicina e lo considerarono maestro di Esculapio, Ercole, Giasone, Castore e Polluce. Questa sua fama si ritrova anche in altri nomi di piante ritenute in gran conto, quali Erythraea centaurium e Opopanax chironium (forse la panacea degli antichi).[3]
Le specie di questo genere sono piante annuali, biennali o perenni con portamenti erbacei oppure arbustivi. Queste piante normalmente sono prive di spine e a volte si presentano irsute-scabrose o tomentose-aracnose con peli ghiandolari sessili (raramente sono glabre).[4][5][6][7][8][2][9]
In genere sono presenti sia foglie basali che cauline. Le foglie lungo il caule normalmente sono a disposizione alternata. Quelle basali spesso possono formano delle rosette. La forma della lamina (semplice o segmentata) è più o meno lanceolato; i bordi possono essere continui o dentati. Le stipole sono assenti. Talvolta quelle basali sono decorrenti lungo gli steli.
Le infiorescenze sono composte da capolini terminali o ascellanti, scaposi-solitari, o raccolti in formazioni corimbose o di altro tipo. I capolini, più o meno disciformi o radiati e eterogami (raramente sono omogami), sono formati da un involucro a forma cilindrica, emisferica o ovoide subglobosa composto da brattee (o squame) all'interno delle quali un ricettacolo fa da base ai fiori di due tipi: tubulosi (centrali) e ligulati (periferici). Le brattee disposte in più serie in modo embricato e scalato sono di varie forme e tipi, soprattutto scariose (raramente a consistenza fogliacea) con appendici membranose, variamente dentate o fimbriate o lacerate; gli apici sono spinosi oppure no. Il ricettacolo, a forma piatta o più o meno conica, è ricoperto da pagliette oppure, più raramente, è nudo.
I fiori sia quelli tubulosi che ligulati sono tetra-ciclici (ossia sono presenti 4 verticilli: calice – corolla – androceo – gineceo) e pentameri (ogni verticillo ha 5 elementi). I fiori centrali in genere sono tubulosi (actinomorfi); quelli periferici sono di tipo ligulato (zigomorfi). In genere i fiori sono ermafroditi (bisessuali) e feritili. Quelli periferici sono sterili (neutri) e talvolta con staminoidi.
, [C (5), A (5)], G 2 (infero), achenio[10]
I frutti sono degli acheni con pappo. La forma dell'achenio in genere è oblunga e compressa (raramente è obconica); è colorato di marrone-nero. Il pericarpo può essere di tipo parenchimatico, altrimenti è indurito (lignificato) radialmente; la superficie è liscia o a coste. Il carpoforo (o carpopodium - il ricettacolo alla base del gineceo) è anulare. I pappi, formati da due serie di setole (quelle esterne sono pennate o piumose; quelle interne sono più piccole e lacerate), sono direttamente inseriti nel pericarpo o connati in un anello parenchimatico posto sulla parte apicale dell'achenio. Raramente il pappo può essere nullo. L'ilo è laterale.
Queste piante presentano una particolare sensibilità al tatto nei filamenti delle antere. Questi si irritano allorquando avviene uno stimolo tattile qualsiasi, come lo strofinio di un pronubo; contemporaneamente dalle antere esce del polline e lo stillo si raddrizza per riceverlo prontamente. Avviene così una auto-impollinazione.[3]
La distribuzione delle specie di questo genere è soprattutto Mediterranea, ma anche Asiatica e in particolare Irano-Turanica.[7]
La famiglia di appartenenza di questa voce (Asteraceae o Compositae, nomen conservandum) probabilmente originaria del Sud America, è la più numerosa del mondo vegetale, comprende oltre 23.000 specie distribuite su 1.535 generi[11], oppure 22.750 specie e 1.530 generi secondo altre fonti[12] (una delle checklist più aggiornata elenca fino a 1.679 generi)[13]. La famiglia attualmente (2021) è divisa in 16 sottofamiglie.[1]
La tribù Cardueae (della sottofamiglia Carduoideae) a sua volta è suddivisa in 12 sottotribù (la sottotribù Centaureinae è una di queste).[14][15][16][17]
La classificazione della sottotribù rimane ancora problematica e piena di incertezze. Il genere di questa voce è inserito nel gruppo tassonomico informale Centaurea Group formato dal solo genere Centaurea. La posizione filogenetica di questo gruppo nell'ambito della sottotribù è definita come il "core" della sottotribù; ossia è stato l'ultimo gruppo a divergere intorno ai 10 milioni di anni fa.[16][17][18][19]
Il genere Centaurea è di difficile trattazione essendo altamente polimorfo. Forse è un complesso polifiletico ancora poco conosciuto. Frequenti sono i fenomeni di ibridazione; sono presenti fusti pesanti e con pappo nullo o inefficiente, e quindi poco adatto alla disseminazione a distanza: si generano così una moltitudine di taxa locali segregati, che non sono separati da barriere sessuali, ma da ristrette separazioni geografiche.[4]
Di seguito sono elencate alcune suddivisioni del genere (l'elenco non è esaustivo) in maggioranza derivate dalle analisi di sequenze del DNA:
In particolare Centaurea e Cyanus risultano essere in relazione di “gruppo fratello”, mentre la connessione di questi due sottogeneri con Acrocentron non è ancora ben chiara.[8]
I sottogeneri sono a loro volta divisi in sezioni. Qui di seguito sono elencate alcune:[7]
Altre sezioni appartengono al gruppo Centaurea-Jacea:[21]
La sect. Cyanus (Mill.) DC., 1838 è suddivisa (in base al ciclo biologico delle piante) in due sottosezioni:[20]
I numeri cromosomici delle specie di questo gruppo è: 2n = 14 - 24.
Sono elencati alcuni sinonimi per questa entità:[2]
Da alcuni anni in Sicilia si sta assistendo ad un incremento della diffusione di Centaurea napifolia e altre congeneri che, da ruderali, divengono infestanti delle colture di cereali vernini. L'invasione dei seminativi di tutta l'Isola comporta ingenti danni sulla redditività del frumento[22].
Come molte altre specie di piante infestanti, la Centaurea maculosa si diffonde con successo nelle aree degradate degli Stati Uniti. Una volta stabilitasi, continua a diffondere anche negli habitat circostanti. Questa specie si impone su quelle originarie attraverso almeno tre strategie: 1) un sistema radicale che assorbe acqua più rapidamente rispetto alle piante vicine 2) diffusione rapida attraverso la alta produzione di semi, e 3) basso apprezzamento da parte degli erbivori, cosicché è meno probabile che siano scelte come cibo.[23]
Centaurea L. è un genere di piante angiosperme dicotiledoni appartenenti alla famiglia delle Compositae o Asteraceae, che comprende oltre 700 specie di piante annuali, biennali o perenni. Centaurea è anche l'unico genere del gruppo tassonomico informale Centaurea Group.
Bajorė (lot. Centaurea, angl. Star thistle, vok. Flockenblumen) – astrinių (Asteraceae) šeimos augalų gentis.
Augalo vardas jau minimas Hipokrato raštuose. Tai žolės su stačiais, kylančiais arba gulsčiais stiebais. Graižai įvairaus dydžio, pavieniai viršūniniai arba susitelkę po kelis į skėtiškas kekes ar šluoteles. Žiedynsostis apaugęs supleišėjusiais šereliais.
Gentyje yra iki 550 rūšių. Lietuvoje auga:
Centaurie (Centaurea) is een groot geslacht van planten uit de composietenfamilie (Asteraceae). Het geslacht telt 350 tot 500 soorten, die van nature voorkomen in Europa en Azië.
Kenmerken zijn onder meer een stevige, behaarde stengel, met hieraan verspreide bladeren. De hoofdjes hebben geen straalbloemen, maar in plaats hiervan een krans van vergrote, diep ingesneden buitenste bloempjes die steriel zijn maar wel op straalbloemen lijken. De soorten hybridiseren gemakkelijk.
In België en Nederland voorkomende soorten zijn:
Adventief en verwilderd kunnen aangetroffen worden:
Andere soorten:
Centaurea eller knoppurtslekta er ei planteslekt med eitt- eller fleirårige urter i korgplantefamilien. Slekta har mellom 350 og 600 artar og er utbreidd på den nordlege halvkula, i Sør-Amerika og Australia.
Dei fleste artane finst i Middelhavsområdet, og på steppene i Aust-Europa og Asia. I Europa er det ca. 200 artar. Plantane liknar på tistlar. Dei viltveksande artane i Noreg har raude blomstrar, og har ikkje stikkande blad. Mange artar i denne slekta blir dyrka som hageplantar.
Nyare forsking har synt at denne slekta bør delast i fleire mindre, men det er enno (2012) ikkje komme fram til ein ny taksonomi.
Parykk-knoppurt og skjeggknoppurt, Centaurea phrygia, er freda etter Naturvernloven.
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Knoppurtslekta Centaurea eller knoppurtslekta er ei planteslekt med eitt- eller fleirårige urter i korgplantefamilien. Slekta har mellom 350 og 600 artar og er utbreidd på den nordlege halvkula, i Sør-Amerika og Australia.
Dei fleste artane finst i Middelhavsområdet, og på steppene i Aust-Europa og Asia. I Europa er det ca. 200 artar. Plantane liknar på tistlar. Dei viltveksande artane i Noreg har raude blomstrar, og har ikkje stikkande blad. Mange artar i denne slekta blir dyrka som hageplantar.
Nyare forsking har synt at denne slekta bør delast i fleire mindre, men det er enno (2012) ikkje komme fram til ein ny taksonomi.
Knoppurt (Centaurea) er en slekt med ett- eller flerårige urter i kurvplantefamilien. Slekta har mellom 350 og 500 arter og er utbredt på den nordlige halvkule, i Sør-Amerika og Australia.
De fleste artene finnes i middelhavsområdet, og på steppene i Øst-Europa og Asia. I Europa er det ca. 200 arter. Av utseende ligner plantene på tistler. De viltvoksende artene i norsk natur har røde blomster, og har ikke stikkende blader. Mange arter i slekten dyrkes som hageplanter.
Parykk-knoppurt og skjeggknoppurt er fredet etter naturvernloven.
Knoppurt (Centaurea) er en slekt med ett- eller flerårige urter i kurvplantefamilien. Slekta har mellom 350 og 500 arter og er utbredt på den nordlige halvkule, i Sør-Amerika og Australia.
De fleste artene finnes i middelhavsområdet, og på steppene i Øst-Europa og Asia. I Europa er det ca. 200 arter. Av utseende ligner plantene på tistler. De viltvoksende artene i norsk natur har røde blomster, og har ikke stikkende blader. Mange arter i slekten dyrkes som hageplanter.
Hasło w Wikisłowniku Chaber (Centaurea L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae Dum.), liczący 450-550 gatunków, rosnących głównie w Europie i na obszarze śródziemnomorskim, kilka gatunków pochodzi z Azji, Australii i Ameryki Północnej. Nazwa rodzaju pochodzi od Hipokratesa, który twierdził, że roślinę (Centaurea cyanus) wskazał Grekom centaur Chiron, wychowawca wielu herosów mitologii greckiej.
Rośliny z tego rodzaju to przeważnie byliny, rzadziej rośliny roczne lub dwuletnie. Liście: proste, równowąskie, pierzastosieczne lub pierzastowrębne. Kwiaty zebrane w kuliste lub półkuliste koszyczki, osłonięte suchymi łuskami okrywy. Zewnętrzne niebieskie, białe, różowe lub purpurowe z rurkowatą, obupłciową, płodną i powcinaną koroną. Owoce z puchem kielichowym.
Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[3], z późniejszymi uzupełnieniami[4]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj Centaurea L. należy do plemienia Cardueae, podrodziny Carduoideae (Sweet) Cass. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[1].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astrowe (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), podrodzina Centaureoideae (Cass.) Lindl. in Loud., plemię Centaureeae Cass., podplemię Centaureinae (Cass.) Dumort., rodzaj chaber (Centaurea L.)[5].
Niektóre gatunki mają własności lecznicze (np. chaber bławatek), niektóre są uprawiane jako rośliny ozdobne.
Chaber (Centaurea L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae Dum.), liczący 450-550 gatunków, rosnących głównie w Europie i na obszarze śródziemnomorskim, kilka gatunków pochodzi z Azji, Australii i Ameryki Północnej. Nazwa rodzaju pochodzi od Hipokratesa, który twierdził, że roślinę (Centaurea cyanus) wskazał Grekom centaur Chiron, wychowawca wielu herosów mitologii greckiej.
Centaurea é um género de plantas herbáceas, cardos ou semelhantes a cardos, com cerca de 350 a 500 espécies[1] pertencente à família Asteraceae. São nativas essencialmente do Velho mundo. São conhecidas de forma geral por centáureas e algumas das espécies são utilizadas como ornamentais em jardins.
Pesquisas no final do século XX demonstraram que o género, como é tradicionalmente definido, é polifilético. Um conjunto de esforços durante os séculos XIX e XX para a reorganização do género foram infrutíferos, e ainda não é totalmente claro quais os resultados que se obterão da pesquisa actual na classificação deste género e de outros taxa relacionados.[1]
As espécies neste género incluem (listagem não completa):
As Centaurea são produtoras prolíficas de néctar, especialmente em solos calcários, e são plantas muitos importantes na produção de mel.
O grande volume de néctar tornam-nas muito atractivas para insectos como as borboletas ou traças diurnas. As larvas de algumas espécies de lepidópteros utilizam estas plantas como alimento.
Centaurea é um género de plantas herbáceas, cardos ou semelhantes a cardos, com cerca de 350 a 500 espécies pertencente à família Asteraceae. São nativas essencialmente do Velho mundo. São conhecidas de forma geral por centáureas e algumas das espécies são utilizadas como ornamentais em jardins.
Centaurea este un gen de plante din familia Asteraceae, ordinul Asterales.
Klintsläktet (Centaurea)[1][2] är ett släkte i familjen korgblommiga växter med ca 450 arter från Eurasien och norra Afrika. Flera arter är numera naturaliserade över hela världen.
Nyare genetisk forskning visar att släktet bör delas in i flera mindre, se även blåklintssläktet, doftklintssläktet, rosenklintssläktet och jätteklintssläktet.
De är ett- till fleråriga örter med upprätt, grenig stjälk, sällan enkel. Bladen är strödda, hela eller parflikiga. Blomkorgarna är toppställda och vanligen ensamma. Holkfjällen är tegellagda med en hinnartad fransig kant. Mellan de egentliga blommorna sitter fjäll eller hår. Blommorna är rör- eller trattlika, vita, gula, rödvioletta till blå. De yttre blommorna ofta sterila skyltblommor och större än de inre. Frukten är slät och har vanligen en hårpensel.
Redan Hippokrates (400 f. Kr.) använde släktnamnet Centaurea om en läkeört, som sedan Linné tog över och använde för klintarna.
Centaurea kan härledas från Centaur (på svenska stavat Kentaur), hästmänniskan i grekisk mytologi. En av kentaurerna, Keiron, lärde mänskligheten om växters helande verkan.[3]
Wikimedia Commons har media som rör Klintsläktet.
Klintsläktet (Centaurea) är ett släkte i familjen korgblommiga växter med ca 450 arter från Eurasien och norra Afrika. Flera arter är numera naturaliserade över hela världen.
Nyare genetisk forskning visar att släktet bör delas in i flera mindre, se även blåklintssläktet, doftklintssläktet, rosenklintssläktet och jätteklintssläktet.
De är ett- till fleråriga örter med upprätt, grenig stjälk, sällan enkel. Bladen är strödda, hela eller parflikiga. Blomkorgarna är toppställda och vanligen ensamma. Holkfjällen är tegellagda med en hinnartad fransig kant. Mellan de egentliga blommorna sitter fjäll eller hår. Blommorna är rör- eller trattlika, vita, gula, rödvioletta till blå. De yttre blommorna ofta sterila skyltblommor och större än de inre. Frukten är slät och har vanligen en hårpensel.
Redan Hippokrates (400 f. Kr.) använde släktnamnet Centaurea om en läkeört, som sedan Linné tog över och använde för klintarna.
Різні джерела надають різну кількість видів, які включає цей рід. Червона книга Донецької області оцінює кількість видів волошки приблизно у 550, з них в Україні — 65 видів[1]. База даних The Plant List наводить список із 687 прийнятих назв видів Centaurea[2]. Глобальна база даних Складноцвітих (англ. Global Compositae Checklist) подає перелік із 734 прийнятих назв видів[3].
Докладніше див. Список видів роду Волошка.
Centaurea ornata в Іспанії
Це незавершена стаття про Айстрові.Centaurea là một chi thực vật có hoa trong họ Cúc (Asteraceae).[1] Chi này có từ 350 đến 600 loài thực vật có hoa giống cây kế thân thảo. Các thành viên của chi chỉ được tìm thấy ở phía bắc của đường xích đạo, chủ yếu là ở bán cầu Đông; Trung Đông và các vùng xung quanh đặc biệt là loài phong phú.
Chi Centaurea gồm các loài:
Centaurea là một chi thực vật có hoa trong họ Cúc (Asteraceae). Chi này có từ 350 đến 600 loài thực vật có hoa giống cây kế thân thảo. Các thành viên của chi chỉ được tìm thấy ở phía bắc của đường xích đạo, chủ yếu là ở bán cầu Đông; Trung Đông và các vùng xung quanh đặc biệt là loài phong phú.
Venetsianov Peasant Girl with Cornflowers.jpg А. Венецианов. Крестьянка с васильками. 1820-е
Olga Orlova-Davydova by Hau.jpg В.И.Гау. Ольга Орлова-Давыдова, дочь князя И.И.Барятинского, 1837
Jean-Marc Nattier, Madame Sophie de France (1748) - 02.jpg Жан-Марк Натье. Мадам София Французская, 1748
Jean-Marc Nattier - Portrait of a Lady.jpg Жан-Марк Натье. Портрет дамы,1738
Carle Vanloo, La Marquise de Pompadour en jardinière (vers 1754–1755).jpg Шарль Андре Ван Лоо. Маркиза де Помпадур в виде садовницы (1722-1764), около 1754-1755 гг.
Emilia Musina-Pushkina by Hau.jpg В.И.Гау.Графиня Эмилия Карловна Мусина-Пушкина. 1845
Group portrait with cornflowers by Igor Grabar, 1914.jpg И. Грабарь. Групповой портрет с васильками. 1914
Левитан Васильки.jpg Исаак Левитан. Васильки
Osipov-Cornflowers-7oci10bw.jpg С.И.Осипов. Васильки, 1976
Васильки.jpg Е.Багута. Васильки. 2014
Иван Яковлевич Билибин (1876-1942).Орнаментальная заставка к сказке "Василиса Прекрасная", 1899-1900, 1902
.jpg)
Герб Вырицкого городского поселения, Гатчинский район Ленинградской области, Россия. 2006
Герб Смилтенского края, Латвия
Герб города Кейла, Эстония
Герб провинции и деревни Бларикюм, Нидерланды
Герб Новосильского района, Орловская область, Россия
Герб автономной области Западная Босния
С 1968 года василёк синий является национальным цветком Эстонии. Символ австрийской партии свободы Василёк является неофициальным символом Беларуси. C 1994 года является символом БЕЛКАРТ (платёжной системы Республики Беларусь на основе банковских платёжных карточек), кроме того цветок василька использует в ливреях авиакомпания "Belavia".
矢車菊屬（Centaurea），屬於菊科，是大約350至500種草本植物和薊的開花植物之屬，大多都生長在舊大陸中。同是矢車菊屬，另外種類包括星薊、矢車菊、黑矢車菊屬等等。一些種類培養作裝飾植物，栽種在庭院裡。
矢車菊屬的種類有：
矢車菊屬生產豐富的花蜜，特別是在高石灰土壤中，主要得益者是收採蜂蜜的蜂農。星薊種類蜂蜜味淡而有濃郁的香味。美國是生產豐富最純正星薊蜂蜜的生產地，但一些奸商以欺騙手法，將之當作銷售作阿巴拉契亞山脈缺乏，珍貴的酸模樹蜂蜜。
高花蜜出產量使得對昆蟲，如蝴蝶、飛蛾、六點榆蟲而言非常有吸引力，其化昆蟲也以矢車菊屬植物為食物。
黃星薊 Centaurea solstitialis
Centaurea cyanus
紫星薊
矢車菊屬（Centaurea），屬於菊科，是大約350至500種草本植物和薊的開花植物之屬，大多都生長在舊大陸中。同是矢車菊屬，另外種類包括星薊、矢車菊、黑矢車菊屬等等。一些種類培養作裝飾植物，栽種在庭院裡。
ヤグルマギク属（ヤグルマギクぞく、矢車菊属、学名：Centaurea）は、キク科の属の1つである。
ギリシャ神話に出てくる半人半馬の怪物ケンタウロスが由来。英語読みにしてセントーレアまたはセントレアと呼ぶこともある。
旧世界の温帯地方が主な分布域であるが、北米に自生するものも5種ほどある。草丈30-120cmの一年草または多年草で、寒さには強いものが多い。葉は細長く、前縁のものもあるが、1回または2回の羽状複葉のものが多い。花は管状花からなる頭状花で、アザミに似た姿のものが多いが、頭状花の組成が粗く、マツムシソウの花のように見えるものもある。一部の種は花に棘を持ち、農業においては有害雑草として嫌われている。
花色は大きく、青・紫・藤色などのブルー系と、黄花のイエロー系に分かれるが、園芸種には白・ピンク・紅色などの品種もある。
日本では、19世紀末に渡来したヤグルマギクが、花壇や切り花用の草花として流通しており、ほかにもいくつかの種が栽培されている。それに伴い、ヤグルマギクやクロアザミなど数種が帰化している。
約350–600種が属する。
かつてヤグルマギクの仲間とされていたニオイヤグルマギク（スイート・サルタン）Amberboa moschataは、現在は独立したニオイヤグルマ属 Amberboa に含まれている。
この項目は、植物に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（プロジェクト:植物／Portal:植物）。 ヤグルマギク属（ヤグルマギクぞく、矢車菊属、学名：Centaurea）は、キク科の属の1つである。
.jpg)
.jpg)
Karte mit allen verlinkten Seiten: 
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
a.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_-_02.jpg)
.jpg)
.png)
