Multimedia w Wikimedia Commons Lelkowiec jamajski (Siphonorhis americana) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny lelkowatych. Występował na Jamajce. W 1860 r. miała miejsce ostatnia pewna obserwacja; być może gatunek wymarł.
Po raz pierwszy naukowo gatunek opisał Karol Linneusz w Systema Naturae. Nadał mu nazwę Caprimulgus americanus[3]. Wcześniej, w 1725 r., lelkowca jamajskiego opisał Hans Sloane[4]. Opis Linneusza powstał na bazie informacji dostarczonych przez Sloana. O rękopis Sloana[5] opierała się również charakterystyka gatunku sporządzona po łacinie przez Johna Raya w 1713[6]. Obecnie (2018) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza lelkowca jamajskiego w rodzaju Siphonorhis[7]. Bywał uznawany za jeden gatunek wraz z lelkowcem mniejszym (Siphonorhis brewsteri)[8]. W 2017 r. istniały 4 spreparowane okazy. Przechowywane były w muzeach w Tring i Nowym Jorku. Znane były szczątki subfosylne, przechowywane wówczas w muzeum na Florydzie[9]. Choć wspominano w literaturze o pięciu okazach, w muzeach zlokalizowano cztery z nich[10].
Długość ciała wynosi 23–25 cm[9]. Dymorfizm płciowy u lelkowców jamajskich jest niedokładnie poznany ze względu na błędne oznaczenia na etykietach okazów muzealnych[11]. Dorosłe samce mają upierzenie rdzawo brązowe, szaro i ciemnobrązowo upstrzone i paskowane. Barkówki wyróżniają się intensywnym ciemnym nakrapianiem, a po bokach – białym paskowaniem. Pokrywy skrzydłowe przed końcem mają płową plamkę. Lotki są ciemnobrązowe, ozdobione nieregularnym rdzawym paskowaniem, jaśniejszym na chorągiewkach zewnętrznych. Sterówki rdzawe, matowe, ciemnobrązowo paskowane. Występują: ciemnobrązowy pasek przedkońcowy i biały pasek końcowy. Gardło i pierś ciemnobrązowe, gardło dodatkowo biało przepasane. W niższej części piersi dostrzec można białe plamy i paski. Brzuch płowy z brązowymi paskami. Samice, być może osobniki młode, są jaśniejsze, z bardziej matową białą plamą na gardle i płowym paskiem końcowym na ogonie[9].
Lelkowce jamajskie są endemitami Jamajki[10][11][9]. Wszystkie cztery okazy pozyskano we wschodniej części wyspy[9]. Sloane wspomina, że lelkowce jamajskie miały występować wraz z poprzednimi w chronologii książki ptakami, które zasiedlały lasy[4]. Dokładne wymagania środowiskowe tych ptaków nie są znane. Być może występowały w lasach rosnących na wapiennym podłożu, w półpustynnych zadrzewieniach lub na otwartych przestrzeniach[8]; w takim środowisku pozyskano znane okazy[9]. Według Sloane′a w żołądku jednego z lelkowców znajdowały się chrząszcze, a ogółem ptaki te żywiły się owadami[4].
IUCN uznaje lelkowca jamajskiego za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem (CR, Critically Endangered) nieprzerwanie od 1994 (stan w 2018 r.). BirdLife International określa gatunek jako prawdopodobnie wymarły[10]. Ostatni okaz pozyskano w listopadzie 1860 r. Prawdopodobnie lelkowce jamajskie zawsze były rzadkie, jako że Gosse w 1847 r. ani żaden z jego korespondentów w latach 30. XIX wieku nie byli w stanie zlokalizować tych ptaków. Najprawdopodobniej do wymarcia przyczyniły się zawleczone na wyspę szczury. Mangusty wprowadzono na Jamajkę w 1872 r., po ostatnim pewnym stwierdzeniu[9]. W drugiej dekadzie XXI wieku około ¾ pierwotnych lasów na wyspie było wyciętych. Ze względu na nieznane wymagania środowiskowe trudno jest jednak oszacować wpływ niszczenia środowiska na lelkowce[10]. Pod koniec XX wieku pojawiły się doniesienia o obserwacji nieokreślonych lelkowatych w dwóch lokacjach na wyspie. Opis nie pasował do żadnego znanego współcześnie z Jamajki lelkowatego[10][9], stąd klasyfikacja gatunku jako krytycznie zagrożonego, nie wymarłego[11].
Lelkowiec jamajski (Siphonorhis americana) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny lelkowatych. Występował na Jamajce. W 1860 r. miała miejsce ostatnia pewna obserwacja; być może gatunek wymarł.
