Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO.
Thamnophilus doliatus, tamién denomináu batará rayáu, topeta-barrada (Brasil)[2] o batará barreteado (Costa Rica),[3] ye una especie d'ave paseriforme perteneciente al numberosu xéneru Thamnophilus qu'integra la familia Thamnophilidae. Ta llargamente distribuyida por casi tola rexón Neotropical. Alcuéntrase-y dende Méxicu hasta'l norte arxentín al traviés de Centroamérica y la mayor parte de Suramérica.
Mide 16,5 cm y pesa 28 g. Tien la cresta arizada y güeyos mariellos. El machu ye negru barrado de blancu penriba; corona negra, munches vegaes con blancu semioculto; nuca y llaos de la cabeza más estriaos. Pembaxo, ye blancu barrado de negru. La fema ye canela vivu penriba cola nuca y llaos de la cabeza estriaos de blancu puercu y negru; pembaxo ye pardu anaranxada.[4] Ye más pequeñu y col picu ganchudu y menos gruesu qu'el de Cymbilaimus lineatus; la mexella ye corita, el quexal ye gris azuláu, y les pates son plomices. El machu xuvenil ye barrado ante y negru tisnáu percima y per debaxo, non tan bien definíu como'l de los adultos. La fema xuvenil ye similar a les adultes pero más o menos barrada con un negru tisnáu percima y tisnáu.[3]
Alcuéntrase-y n'Arxentina; Belice; Bolivia; Brasil; Colombia; Costa Rica; Ecuador; El Salvador; Guayana francesa; Guatemala; Guyana; Hondures; Méxicu; Nicaragua; Panamá; Paraguái; Perú; Surinam; Trinidá y Tobagu y Venezuela.[1] Ver detalles en Subespecies.
Habita una diversidá d'ambientes: florestas tropicales y subtropicales húmedes de baxa altitú, sabanes seques y zarraos, montes y carbes húmedes y seques, xardinos y árees urbanes y rurales habitaes y florestas altamente degradaes.[1] Xeneralmente embaxo de los 1500 msnm.[5]
Esti vistosu páxaru acostuma a quedar ocultu na vexetación trupa y ye malo de ver, inclusive en llugares onde ye numberosu.[4]
Aliméntase d'inseutos que busca esaminando la xamasca, saltitando xuntu cola so pareya. Nun se xunta a bandaes mistes.[4] En delles ocasiones siguen a formigues guerreres en compañía d'individuos de Gymnocichla nudiceps (en Centroamérica).[3]
La so nial consiste nuna taza fonda de parés delgaes, pegada pol cantu a una horqueta horizontal. Ta construyida de bejucos finos, bilortos, rizomorfos negros de fungos y de cutiu unos pocos manizos de mofu verde per fora. Alcuéntrase un altor de 1 a 9 m. Ponen 2 güevos, en rares ocasiones 3, de color blancu con llurdies y salpicadura café purpúreo o chocolate, sobre tou la superficie o concentraos nel estremu más gruesu. Reproducir de xineru a xunu.[3]
Más oyíu de que vistu, el so cantar ye una serie sonoro y rápido de notes nasales que s'aceleren, “han han-han-hanhanhanhanhan-han”, terminando nuna nota bien distinta; recuerda a una risada. Al cantar, el machu acostuma erizar la cresta y abrir la cola, dacuando ximelgando'l cuerpu; la fema puede fae-y ecu, con un cantar más agudo y polo xeneral, más curtiu.[4]
La especie T. doliatus describióse per primer vegada pol naturalista suecu Carolus Linnaeus en 1764 sol nome científicu Lanius doliatus; ensin llocalidá tipo, correxíu pa «Surinam».[6]
Pertenez a un grupu d'especies que tamién inclúi Thamnophilus zarumae, Thamnophilus multistriatus, Thamnophilus tenuepunctatus, Thamnophilus palliatus, Thamnophilus torquatus y Thamnophilus ruficapillus. Forma uma superespecie cola primera d'aquelles con quien yera enantes tratada como conespecífica, pero difier en morfoloxía y vocalizaciones. La taxonomía de la presente especie precisa d'estudiu y posible revisión; les subespecies pueden constituyir más qu'una especie; más allá, el plumaxe varia considerablemente ente les varies subespecies, aparentemente siguiendo un patrón clinal, y precísense comparances de la morfoloxía con carauterístiques moleculares y otres pa reconfirmar la validái de munchos taxones; el tratamientu actual ye tentativo. Otres subespecies descrites son yucatanensis (sur de Méxicu, norte de Guatemala) y pacificus (oeste d'Hondures a oeste de Costa Rica), que paecen ser indixebrables de intermedius; fraterculus (este de Colombia, norte de Venezuela, Trinidá), considerada non estremable de la nominal; y subradiatus (este de Perú, oeste de Brasil), novus (Mato Grosso) y signatus (nordés de Bolivia, suroeste de Brasil), que paecen ser indixebrables de radiatus. Amás, aves del norte de Colombia, enantes consideraes una populación disyunta de nigricristatus, crucia con albicans y ye, poro, incluyida cola postrera.[6]
Según Clements Checklist 6.8[7] reconócense 12 subespecies, estremaes en 2 grupos, cola so correspondiente distribución xeográfica:[6]
Grupu politípico doliatus:
Grupu monotípicu capistratus:
El CBRO (Comité Brasileñu de Rexistros Ornitolóxicos) reconoció a la subespecie T. d. capistratus como especie plena: Thamnophilus capistratus,[8] pero entá non reconocíu por otres clasificaciones.
L'IOC[9] y Zoonomen[10] reconocen a otres 5 subespecies, totalizando 17 , cola so correspondiente distribución xeográfica:
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Aves, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu o de la SEO. Thamnophilus doliatus, tamién denomináu batará rayáu, topeta-barrada (Brasil) o batará barreteado (Costa Rica), ye una especie d'ave paseriforme perteneciente al numberosu xéneru Thamnophilus qu'integra la familia Thamnophilidae. Ta llargamente distribuyida por casi tola rexón Neotropical. Alcuéntrase-y dende Méxicu hasta'l norte arxentín al traviés de Centroamérica y la mayor parte de Suramérica.
