'''Pteroptochos tarnii llocalmente tamién llamáu hued-hued del sur, hued-hued común, gallereta, tuta, o huez-huez (en mapuche wëd-wëd), ye una especie d'ave de la familia Formicariidae, anque yera tratáu tradicionalmente como integrante de la familia Rhinocryptidae, na cual los sos integrantes son conocíos popularmente como tapaculos. Habita nel sur de Chile; amás nuna franxa fronteriza de l'Arxentina.
Esta ave ye carauterística del monte valdiviano, formaciones arbóreas con predominiu d'anxospermes siempreverdes, de fueyes anches y brilloses (laurifolias), y montes con diverses especies de fayes del sur tanto perennes como caducifolies. El sotobosque ta compuestu por distintes especies de parrotales, a los que suel acompañar la caña colihue.[3][4][5][6][7]
El color ablondu del so plumaxe alcuéntrase nes supracaudales, na frente, corona, y banduyu. L'ablondu del abdome ye más claru, y amuesa pequeñes y fines rayes tresversales negres. La parte alta del pechu, el pescuezu, el gargüelu, el restu de la cabeza, y la mayor parte de les sos rexones dorsales tienen tonos que van del apizarrado al negru afumáu. Tamién destaquen una notable zona auricular abuxada. Les sos grandes pates son corites al igual qu'el so picu.[8]
El nial construyir nuna corte de terrén bien vegetado, siempres cerca a un cursu d'agua; nesa paré natural esta ave cava una fonda cueva. Si nun llogra dar con dalguna fuécara fayadiza, allugar entós en dalgún sector trupu monte, debaxo d'un tueru cayíu, o so un gran raigañu. Nun refalga tampoco l'asitialo dientro de tueros buecos de dalgún árbol, inclusive a bastante altor del suelu. La cámara ye tapizada namái con camperes seques; deposita ellí dos güevos (raramente trés) de color blancu puru, con midíes promediu de 38 mm x 28.
El so alimentu constitúyenlo pequeños animales que prinda nel pisu del monte, revolviendo la foyarasca; al faelo, suel llevar la cola arguta.
El hued-hued del sur emite tres tipos de cantares. El más conocíu ye'l compuestu por tonos baxos, que dio-y el so nome vulgar. Tien una segunda vocalización, na cual les notes van baxando una a una; finalmente'l terceru ye un estridente y potente berru.
El hued-hued del sur ye bien similar en nidificación, comportamientu, y vocalizaciones al hued-hued castañu del cual dixebrar fácilmente por tener ésti últimu'l gargüelu y pechu de color ablondu. Magar la castañal foi postuláu namái como una subespecie del hued-hued del sur el discutiniu sobre la so situación específica foi resuelta per aciu l'analís de les sos vocalizaciones,[9] y la secuenciación de xenes del so ADN mitocondrial.[10]
Nel so geonemia de Chile, dambos hued-hued dixebrar pol calce del ríu Bíu-Bíu. Curiosamente, el llau chilenu del Pasu Pichachén, llamáu'l triángulu del Llábanu Bíu-Bíu, ye grebu, estepario, y ensin montes, esto ye, esti hábitat ye-yos desfavorable a los dos especies de hued-hued, formando asina una barrera natural que redunda en que dambes distribuciones sían alopátricas. Dambes especies son alopátricas tamién nel llau arxentín, alloñaos por un hiatu de 209 km de pacionales esteparios con parches de montes de distinta composición arbórea, non aptos pa nenguna de los dos especies.[11]
La UICN clasifica a esti hued-hued como de preocupación menor.[12]
El hued-hued del sur, xuntu colos otros tapaculos fueron asitiaos tradicionalmente nuna familia propia: Rhinocryptidae, pero investigaciones recién[13][14][15] indiquen que según l'analís de secuencies d'ADN, ye meyor tratales namái como tribu Rhinocryptini de los Formicariidae, o una subfamilia de Formicariinae sensu stricto, que se llamaría Rhinocryptinae.
'''Pteroptochos tarnii llocalmente tamién llamáu hued-hued del sur, hued-hued común, gallereta, tuta, o huez-huez (en mapuche wëd-wëd), ye una especie d'ave de la familia Formicariidae, anque yera tratáu tradicionalmente como integrante de la familia Rhinocryptidae, na cual los sos integrantes son conocíos popularmente como tapaculos. Habita nel sur de Chile; amás nuna franxa fronteriza de l'Arxentina.