ಬೆಳ್ಗಣ್ಣ (ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಸರು: ಮಲ್ಲಿಕಾಕ್ಷ , ಆಂಗ್ಲ-ಹೆಸರು: Indian White-eye (Formerly Oriental_White-eye), ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು: Zosterops palpebrosus) ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿ ಗಾತ್ರದ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಹಾಡಿನ-ಹಕ್ಕಿ. ಕಣ್ಣಿನ ಸುತ್ತಲು ಬಿಳಿ ಅಂಚು ಹೊಂದಿರುವ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಇದು ಭಾರತ-ಉಪಖಂಡ, ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ, ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ, ಮಲೇಷ್ಯಾದ ಕುರಚಲು ಕಾಡು ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಾರಣ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾದ ಹಕ್ಕಿ. ಚಿಕ್ಕ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಇವು, ಹೂವಿನ ಮಕರಂದ, ಚಿಕ್ಕ ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಆಹಾರವಾಗಿ ಸೇವಿಸುತ್ತವೆ. ಬಿಳಿಯ-ಕಣ್ಣಂಚು ಇವುಗಳ ಜಾತ್ಯೋಪಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣವಾದರೂ, ವಿವಿಧ ಘಾಡತೆಯಲ್ಲಿ ಹಳದಿ, ಹಸಿರುಮಿಶ್ರಿತ-ಹಳದಿ ಮೈ ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಬಣ್ಣ ಇವುಗಳ ಜಾತ್ಯೋಪಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಭಿನ್ನತೆಯ ಲಕ್ಷಣಾವಾಗಿದೆ.
ಬೆಳ್ಗಣ್ಣ ಹಕ್ಕಿ 8-9 ಸೆ.ಮೀ ಅಳತೆಯ ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿ ಗಾತ್ರದ ಚಿಕ್ಕ ಹಕ್ಕಿ. ಇದರ ಮೈ ಮೇಲಿನ ಭಾಗಗಳು, ಕೊರಳು, ಬಾಲ - ಹಳದಿ ಅಥವಾ ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಹಳದಿ, ಕಣ್ಣಿನ ಸುತ್ತಲು ಬಿಳಿ ಉಂಗುರವಿರುವ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ - ಹೆಣ್ಣು ಮತ್ತು ಗಂಡು ಹಕ್ಕಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣದ ಅಂತರವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರ ಪ್ರಜಾತಿಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿದ್ದು ಇವು ಅನೇಕ ಜಾತಿ-ಉಪಜಾತಿಗಳಾಗಿ ಹರಡಿವೆ . ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದರ ವಿಂಗಡನೆ ಇನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಕೆಲವೆಡೆ ಕಂಡುಬರುವ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪ್ರಜಾತಿ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆಯಾದರೂ ಅವುಗಳ ಉಪ-ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಭಿನ್ನತೆಗೆ ಸೂಕ್ತ ಆಧಾರಗಳಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಇಂಡೊನೇಷ್ಯಾದಲ್ಲಿನ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಅಲ್ಲಿಯ ತೆಳು-ಬೆಳಗಣ್ಣ (ಪೇಲ್-ವೈಟ್-ಐ Pale White-eye) ಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರ. ಆದರೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿಯ ಹರಟೆ-ಮಲ್ಲ ಹಕ್ಕಿಗಳೊಂದಿಗೆ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇವುಗಳ ಕುಟುಂಬದ ವಿಂಗಡನೆಯೇ ಈಗ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿದೆ. [೨]
ಸುಮಾರು 11 ಪ್ರಜಾತಿಗಳು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಒಮಾನ್, ಅರೇಬಿಯ, ಆಫ್ಗಾನಿಸ್ತಾನ್, ಭಾರತ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಚೈನಾ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಮಯನ್ಮಾರ್ ಗಳಲ್ಲಿನ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳು ಸಹಜ ಪ್ರಜಾತಿ ಎನಿಸಿದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿನ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳನ್ನು “ನೀಲಗಿರಿ ಅಥವಾ ಆಕ್ಸಿಡೆಂಟಿಸ್”-ಉಪಜಾತಿ ಎಂದೂ, ಪೂರ್ವ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿನ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳನ್ನು ‘’ಸಲಿಂ-ಆಲಿ’’ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾದರೂ ಇವುಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಹಜ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟು ಗೂಡಿಸುವುದುಂಟು. ಭಾರತದ ಪ್ರಸ್ತಭೂಮಿ, ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ, ಶ್ರೀಲಂಕಗಳಲ್ಲಿನ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳು ‘’ಇರೀಗಿಯ’’ ವರ್ಗವೆಂದು ಕೆಲವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾದರೆ, ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ‘’ಇರೀಗಿಯ’’ ವರ್ಗದ-ಹೆಸರು ಶ್ರೀಲಂಕದ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತ ಎನ್ನುವುದುಂಟು. [೩][೪] ದಕ್ಷಿಣ ಮಯನ್ಮಾರ, ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಲಾವೋಸ್ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳ ವರ್ಗವನ್ನು “ಸೈಮೆನ್ಸಿಸ್’’ ಎಂದು, ನಿಕೊಬಾರನ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳ ವರ್ಗವನ್ನು ‘‘ನಿಕೊಬರಿಕಾಸ್’’ ಎಂದರೂ ಇದೇ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಡಮಾನ್ ನಲ್ಲಿನ ವಿಭಿನ್ನ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳ ವರ್ಗವೆನಿಸಬೇಕಾದವುಗಳಿಗೂ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ. [೩] ದಕ್ಷಿಣ ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಕಾಂಬೋಡಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳನ್ನು “ವಿಲಿಯಮ್ಸನಿ“ ಎಂದೂ [೫], ಅಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯದ ಮಿಕ್ಕ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳ ವರ್ಗಗಳು “ಅರಿವೆಂಟರ್”, “ಬಕ್ಟೋನಿ”, “ಮೆಲನೂರಸ್” ಮತ್ತು “ಯುನಿಕ್ಸ್“ ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.
ಪಶಿಮಘಟ್ಟದ “ಆಕ್ಸಿಡೆಂಟಿಸ್” (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಹಜ-ಬೆಳಗಣ್ಣಗಳೊಂದಿಗೆ ವರ್ಗಿಸಲ್ಪಡುವ) ಬೆಳಗಣ್ಣಗಳ ಮೈ ಮೇಲ್ಭಾಗ ಘಾಡ ಹಸಿರು ಮತ್ತು ಎರಡೂ ಪಕ್ಕೆಯ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣಿನಬಣ್ಣದ ಸುಳಿವಿರುತ್ತವೆ. “ಸಲೀಂ ಅಲಿ” ವರ್ಗದ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳ ಕೊಕ್ಕು ಮೊಟಕು ಮತ್ತು ಮೈ ಮೇಲ್ಭಾಗ ಘಾಡ ಹಳದಿ-ಹಸಿರು. [೩][೬] ಕೆಲ ತಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ ಸಿಕ್ಕಿಂ, ಭೂತಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂ ಮತ್ತು ಯುನನ್ ಗಳಲ್ಲಿನವಷ್ಟೇ ಸಹಜ-ಬೆಳಗಣ್ಣಗಳು, ಪರ್ಯಾಯದ್ವೀಪದ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳು “ಆಕ್ಸಿಡೆಂಟಿಸ್” ಕುಲದವು ಎಂದು. [೭] (ಅಥವಾ ತಜ್ಞ ವಾಳ್ಟರ-ನಾರ್ಮನ್ ರ ವಿವರದಂತೆ ಕಾತೀವಾರದ ಬಗೆಯ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳಾದರೆ “ಅಮಾಬಿಲಿಸ್”) ಎಂಬುದು ಉಚಿತ. [೮][೩] ಶ್ರೀಲಂಕದ ‘’ಇರೀಗಿಯ’’ ವರ್ಗದ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳು ಶ್ರೀಲಂಕದ ಒಳಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿನ “ಝೆಸ್ಟ್ರೋಪ್ಸ್ ಸಿಲೋನಿಸಿಸ್” ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳಿಗಿಂತ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದು.
ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳ ಆವಾಸ ಬಹಳ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿದ್ದು, ಇವು ಕುರಚಲು ಕಾಡುಗಳು, ಅಲ್ಪ ಹರಿದ್ವರ್ಣ ಕಾಡುಗಳು, ಜಲಗಾಡುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. [೯] ಭಾರತದ ಪಶ್ಛಿಮ ಒಣ ಮರುಭೂಮಿಗಳಲ್ಲಷ್ಟೇ ಇವು ವಿರಳ. [೧೦]
ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳು ಏಕಾಂಗಿಗಳಲ್ಲ, ಇವು ಹಿಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು, ಸಂತಾನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಮಯದಲ್ಲಷ್ಟೇ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಬೇರೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಇವು ನೆಲಕ್ಕಿಳಿಯುವುದು ಬಹಳ ವಿರಳ. ಮರ ಗಿಡಗಳ ಮೇಲೆ ಎಲೆಮರೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಲಕಳೆಯುತ್ತವೆ. ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ - ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ತಿಂಗಳುಗಳ ನಡುವೆ ಸಂತಾನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರೂ, ಏಪ್ರಿಲ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಸಂತಾನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ತೀವ್ರವಾಗುತ್ತದೆ. [೧೧] ಜೇಡರ ಬಲೆ, ಕಲ್ಲು ಹೂಗಳು ಮತ್ತು ಮೆತ್ತನೆಯ ಸಸ್ಯ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಚಿಕ್ಕ ಬಟ್ಟಲಾಕಾರದ ಗೂಡನ್ನು ಟೊಂಗೆಗಳ ಮೂಲದಲ್ಲಿ 4 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿ, ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ 2 ಮಂದ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು 2-3 ದಿನಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಇಡುತ್ತವೆ.[೧೧]. ಮೊಟ್ಟೆಗಳು 10 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮರಿಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ತಾಯಿ ಮತ್ತು ತಂದೆ ಹಕ್ಕಿಗಳೆರಡೂ ಸಂತಾನ ಪಾಲನೆಯಲ್ಲಿ ಸಮ ಶ್ರಮಿಗಳು. ಮರಿಗಳು 10 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಬಿಡಲು ತಯಾರಾಗುತ್ತವೆ. [೧೨] ಕೀಟಗಳೇ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳ ಮುಖ್ಯ ಆಹಾರವಾದರೂ, ಇವು ಹಣ್ಣು, ಮಕರಂದಗಳನ್ನೂ ಸೇವಿಸುತ್ತವೆ. [೧೩]
ಆಹಾರ ಸೇವನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲೂ ಇವು ಹಗುರ ಚಿಲಿಪಿಲಿ ಕರೆಗಳ ಮೂಲಕ ಗುಂಪಿನೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ.[೩]. ಹೂಗಳಲ್ಲಿನ ಕೀಟ ಹಾಗೂ ಮಕರಂದ ಸೇವನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇವು ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ.[೧೪] ಇಂತಹ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ತಲೆ, ಹಣೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಕೇಸರದ ಕಣಗಳಿಂದ ಇವುಗಳನ್ನು ಬಣ್ಣದ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟತೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿ, ವಿಗಂಡಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿವೆ. [೧೫] ಎಲೆಗಳಲ್ಲಿ .[೧೬]
ಗೂಡು ಹೂಡಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳು ಗುಂಪುಗಟ್ಟಿ ಅಳಿಲುಗಳನ್ನು ದೂರ ಅಟ್ಟುವುದುಂಟು, ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದ್ದಾದ್ದರಿಂದ ಇವು ಆಕ್ರಮಿಗಳಲ್ಲ, ರಕ್ಷಣಾರ್ಥಿಗಳು. ಇವುಗಳಿಗೆ ಬಾವುಲಿಗಳು (esp. Megaderma lyra) [೧೭] ಮತ್ತು ಗದ್ದೆ-ಮಿಂಚುಳ್ಳಿಗಳಿಂದ (White-throated Kingfisher).[೧೮] ಆಪತ್ತು. ಇವುಗಳ ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಪರಾವಲಂಬಿ ಜೀವಿಗಳಾದ ಹೀಮೋಸ್ಪೊರೀಡಿಯಗಳು (Haemoproteus) ಕಂಡು ಬಂದರೂ ಇವುಗಳಿಂದ ಸಾವನ್ನನುಭವಿಸುವುದು ವಿರಳ. [೧೯][೨೦]
ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳು ಪರ ಪಕ್ಷಿಗಳ ಗೂಡಿನಿಂದ ಗೂಡುಕಟ್ಟುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕದಿಯುವುದುಂಟು. [೨೧] [೨೨] ಬೆಳ್ಗಣ್ಣಗಳು, ಪರಪಕ್ಷಿಗಳ ಮರಿಗಳಿಗೂ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಾಲದಂಡೆ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಮರಿಗಳಿಗೂ ಆಹಾರ ಉಣಿಸುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. [೨೩][೨೪] ಇವು ದೃಢ ಹಾರಾಟ ನಡೆಸಲಾರವು, ಆದರೂ ಗಾಳಿ - ಬಿರುಗಾಳಿಗಳಿಗೆ ಸಿಲುಕಿ ದೂರದ ನೆಲ ಮುಟ್ಟಿ ಅಲ್ಲಿ ನೆಲೆಯೂರಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳಿವೆ. [೨೫]
|unused_data=
ignored (help) ಬೆಳ್ಗಣ್ಣ (ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಸರು: ಮಲ್ಲಿಕಾಕ್ಷ , ಆಂಗ್ಲ-ಹೆಸರು: Indian White-eye (Formerly Oriental_White-eye), ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು: Zosterops palpebrosus) ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿ ಗಾತ್ರದ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಹಾಡಿನ-ಹಕ್ಕಿ. ಕಣ್ಣಿನ ಸುತ್ತಲು ಬಿಳಿ ಅಂಚು ಹೊಂದಿರುವ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಇದು ಭಾರತ-ಉಪಖಂಡ, ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ, ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ, ಮಲೇಷ್ಯಾದ ಕುರಚಲು ಕಾಡು ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಾರಣ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾದ ಹಕ್ಕಿ. ಚಿಕ್ಕ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಇವು, ಹೂವಿನ ಮಕರಂದ, ಚಿಕ್ಕ ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಆಹಾರವಾಗಿ ಸೇವಿಸುತ್ತವೆ. ಬಿಳಿಯ-ಕಣ್ಣಂಚು ಇವುಗಳ ಜಾತ್ಯೋಪಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣವಾದರೂ, ವಿವಿಧ ಘಾಡತೆಯಲ್ಲಿ ಹಳದಿ, ಹಸಿರುಮಿಶ್ರಿತ-ಹಳದಿ ಮೈ ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಬಣ್ಣ ಇವುಗಳ ಜಾತ್ಯೋಪಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಭಿನ್ನತೆಯ ಲಕ್ಷಣಾವಾಗಿದೆ.