dcsimg

Męczennica ( Polish )

provided by wikipedia POL
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
 src=
Passiflora vitifolia
 src=
Męczennica cielista
 src=
Porównanie owoców

Męczennica (Passiflora L.) – rodzaj roślin z rodziny męczennicowatych (Passifloraceae Juss. ex Kunth in Humb.). Obejmuje co najmniej 513 gatunków[3] występujących naturalnie w strefach międzyzwrotnikowej i podzwrotnikowej obu Ameryk. Ponadto niektóre gatunki uprawiane są w ciepłych regionach całego świata. Uprawiana jest także w kolekcjach i oranżeriach. Męczennica[a] do Europy została sprowadzona w XVIII wieku[4].

Morfologia

Pokrój
Zdrewniałe lub zielne pnącza, rzadziej drzewa, krzewy lub byliny. Roślina wiecznie zielona lub zrzucająca liście. Wyposażona zazwyczaj w wąsy czepne, proste lub rozgałęzione, czasem przekształcone w ciernie[5].
Liście
Naprzemianległe, proste lub złożone. Brzegi liści mogą być od całobrzegich po ząbkowane. Posiadają ogonki liściowe i przylistki[5].
Kwiaty
Obupłciowe. Zazwyczaj pojedyncze lub zebrane w parach. Mają 3 podsadki, 5–8 działki kielicha, 5–8 płatków (rzadko są pozbawione płatków) oraz przykoronek. Na szczycie androgyneforu znajduje się 5–8 pręcików ułożonych wierzchołkowo otaczających słupek z 3–5 znamionami[5].
Owoce
Jagody lub rzadko torebki z nieregularnie rozchodzącymi się brzegami[5].

Systematyka

Synonimy[6]

Anthactinia Bory ex M. Roem., Asephananthes Bory, Baldwinia Raf., Ceratosepalum Oerst., Cieca Medik., Decaloba M. Roem., Disemma Labill., Granadilla Mill., Hollrungia K. Schum., Monactineirma Bory. Murucuja Medik., Pentaria M. Roem., Poggendorffia H. Karst., Tacsonia Juss., Tetrapathea (DC.) Rchb., Tetrastylis Barb. Rodr.

Pozycja systematyczna według APweb (2001...)

Rodzaj należy do podrodziny Passifloroideae, rodziny męczennicowatych, rzędu malpigiowców (Malpighiales), należącego do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[1].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Violanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd męczennicowce (Passiflorales Dumort.), podrząd Passiflorineae Bessey in C.K. Adams, rodzina męczennicowate (Passifloraceae Juss. ex Kunth in Humb.), podrodzina Passifloroideae Burnett, plemię Passifloreae DC., rodzaj męczennica (Passiflora L.)[7].

Gatunki (część)

Biologia i ekologia

Na tych roślinach motyle często składają jaja. W konsekwencji niektóre gatunki zaadaptowały się to tego niekorzystnego zjawiska – liście mają małe przyrosty, które imitują jaja motyli. Celem takiego przystosowania jest sprawienie wrażenia że liście są już zajęte. Inne gatunki mają liście, które przybierają kształty tych gatunków, na których motyle nie składają jaj[5].

Zastosowanie

Około 20 gatunków ma jadalne owoce, z czego 5 jest intensywnie uprawianych w różnych rejonach świata. Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne[5].

Liście wielu gatunków mają właściwości przeciwskurczowe i uspokajające. Jednak wegetatywne części licznych gatunków oraz ich młode owoce zawierają duże stężenie glikozydów cyjanogennych, które mogą powodować śmiertelne zatrucia[5].

Uprawa

  • Światło: Rośliny można uprawiać w pełnym słońcu, na południowym oknie lub balkonie.
  • Gleba: Stosuje się mieszankę ziemi liściowej, darniowej, torfu i piasku w równych ilościach.
  • Temperatura: Z reguły większość odmian jest ciepłolubna.
  • Przycinanie: Pod koniec okresu spoczynku pędy należy skrócić o około 1/3 długości.
  • Rozmnażanie z nasion jest mało efektywne, gdyż tak wyhodowane rośliny są słabsze. Najlepiej rozmnażać przez podział bryły korzeniowej. Po wykopaniu rośliny należy rozerwać roślinę mateczną na mniejsze tak by każda miała korzenie. Można też rozmnażać przez sadzonki pędowe. W tym sposobie używa się pędów półzdrewniałych, które mają minimum 3 liście. Należy takim sadzonkom obciąć wąsy. Żeby proces szybciej przebiegał sadzonki muszą być w temperaturze 25-30 °C.
  • Pielęgnacja: pędy nie mogą oplątywać się wzajemnie, gdyż to osłabia roślinę.

Etymologia

Nazwa łacińska pochodzi od słowa passio oznaczającego cierpienie i flos – kwiat. Nazwę tę nadali roślinie w początkach XVIII w. misjonarze w Ameryce Południowej. 5 pylników symbolizowało ich zdaniem nich pięć ran Chrystusa, trójdzielne znamię słupka trzy gwoździe, którymi przybito go do krzyża, a szyja słupka ramię krzyża. 5 płatków i 5 działek kielicha to 10 apostołów (bez Judasza i Piotra), zaś postrzępiony przykoronek to korona cierniowa[8].

Uwagi

  1. A dokładniej jej gatunek – męczennica błękitna (Passiflora caerulea L.)

Przypisy

  1. a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2011-04-02].
  2. a b c Passiflora (ang.). W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 8 października 2014].
  3. Passiflora (ang.). The Plant List. [dostęp 3 grudnia 2014].
  4. Męczennica - Passiflora (pol.). e-ogrody. [dostęp 3 grudnia 2014].
  5. a b c d e f g Passiflora (fr.). Plantes et botanique. [dostęp 3 grudnia 2014].
  6. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
  7. Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Passiflora według Reveala
  8. Dawid Longman: Pielęgnowanie roślin pokojowych. Warszawa: PWR i L, 1997. ISBN 83-09-01559-3.
p d e
Rośliny mięsożerne i pseudoowadożerneOgólne Pseudoowadożerne Wymarłe
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Męczennica: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Passiflora vitifolia  src= Męczennica cielista  src= Porównanie owoców

Męczennica (Passiflora L.) – rodzaj roślin z rodziny męczennicowatych (Passifloraceae Juss. ex Kunth in Humb.). Obejmuje co najmniej 513 gatunków występujących naturalnie w strefach międzyzwrotnikowej i podzwrotnikowej obu Ameryk. Ponadto niektóre gatunki uprawiane są w ciepłych regionach całego świata. Uprawiana jest także w kolekcjach i oranżeriach. Męczennica do Europy została sprowadzona w XVIII wieku.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL