Exaceae

Exaceae là một tông thực vật có hoa trong họ Gentianaceae.^[1]

Exaceae bao gồm khoảng 145-186 loài hiện nay được xếp trong 8 chi đơn ngành,^[2] với trung tâm đặc hữu chính là châu Phi lục địa (khoảng 78 loài đặc hữu và 2 chi đặc hữu), Madagascar (55 loài đặc hữu và 4 chi đặc hữu) cũng như rìa phía nam của Ấn Độ và Sri Lanka (14 loài đặc hữu).^[3]

Các chi

• Exacum L., 1754 (đồng nghĩa Cotylanthera Blume, 1826 gồm cả bốn loài thực vật hoại sinh không diệp lục là E. loheri, E. nanum, E. paucisquamum và E. tenue ở đông Himalaya và Đông Nam Á): 68-70 loài. Phân bố: Madagascar, miền nam Ấn Độ, Sri Lanka, Socotra, đông Himalaya, Đông Nam Á, New Guinea và cực bắc Australia. Tại Việt Nam có 3 loài là Exacum tetragonum Roxb., 1820 (ngoại dấu, ngoại dẫn), Exacum paucisquamum (C.B.Clarke) Klack., 2006? (gần Sa Pa) và Exacum zygomorpha Aver. & K.S.Nguyen, 2014^[4] (Nghệ An).
• Exochaenium Griseb., 1845: 22 loài đặc hữu châu Phi^[2][5][6]. Tách ra từ Sebaea sensu lato.
• Gentianothamnus Humbert, 1937: 1 loài đặc hữu Madagascar (Gentianothamnus madagascariensis).
• Klackenbergia Kissling, 2009^[7]: 2 loài đặc hữu Madagascar (loài điển hình: K. stricta = Sebaea madagascariensis = Belmontia stricta, và K. condensata = Seabaea condensata). Tách ra từ Sebaea sensu lato.
• Lagenias E. Mey., 1837: 1 loài (Lagenias pusillus, đồng nghĩa: Sebaea pusilla). Tách ra từ Sebaea sensu lato, do không có đầu nhụy thứ cấp như ở Sebaea sensu stricto^[5].
• Ornichia Klack., 1986: 3 loài đặc hữu Madagascar.
• Tachiadenus Griseb., 1838: 11 loài đặc hữu Madagascar.
• Sebaea Sol. ex R. Br., 1810 (đồng nghĩa Belmontia E. Mey., 1837): Chi nghĩa hẹp (sensu stricto) chứa 35-75 loài.

Phát sinh chủng loài

Cây phát sinh chủng loài dưới đây vẽ theo Struwe L.^[8]

Exaceae

Ornichia

Klackenbergia

Exacum

Gentianothamnus

Tachiadenus

Exochaenium

Lagenias

Sebaea s. s.

Tham khảo