Ferula glabrifolia M. Panahi, Piwczynski, Puchalka & Spalik

Çılpaq dorema (lat. Dorema glabrum Fisch. et C.A. Mey.)^{[1] [2]}— dorema cinsinə aid bitki növüdür.^[3]

IUCN Qırmızı Siyahısna göre növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar '' kateqoriyasına aiddir – EN A2c+cd(i)b. Qafqazın nadir, endemik növüdür. ^[4]

Regional IUCN Statusu - VU B1ab (I,ii, iii,iv,v)+2ab (i,ii,iii,iv,v). ^[5]

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir, qalın gövdəli, 6 sm diametrli kökə malikdir. Yarpaqları üçər bölünmüş lələklidir, 6 sm uzunluğunda seqmentləri uzunsov-lansetvaridir, demək olar ki, bütövdür, oturaq və ya ucu aşağı istiqamətlənmişdir. Çətirləri kiçik və sadədir, ayaqcığı 1 sm uzunluğundadır. Ləçəkləri ağımtıl-sarıdır. Meyvələri ellipsvaridir, uzunluğu 5-8 mm-dir. ^[6]

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə iyun, meyvəvermə iyul-avqust aylarında müşahidə edilmişdir. Toxumla çoxalır. Kserofitdir. Aşağı dağ qurşağına kimi quru dərələrdə rats gəlinir. Tərəvəz və dərman bitkisi kimi, əhali tərəfindən istifadə edilir. ^[6][7]

Yayılması

Naxçıvan düzənliyi (Duzdağın cənub yamacında çox kiçik bir sahədə bitir) və Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Vəlidağ, Dəhnədağ, Dərəşam və Darıdağ ətrafı). ^{[8][7][9][10][11]}

Sayı və tendensiyası

Populyasiyanın təbii bərpası azalır.Keçən 10 il ərzində 70% azalma müşahidə edilmişdir. Antropogen təsirlər növün itmə təhlükəsini yaradır. ^[12][13]

Məhdudlaşdırıcı amillər

Tərəvəz və dərman bitkisi kimi intensiv istifadəsidir.

Mühafizə tədbirləri

Öncədən yayıldığı Darıdağ ərazisində yasaqlıq yaradılması təklif edilmişdir. Brəpası üçün uyğun ərazilərdə introduksiya edilmişdir. ^[12]

Mənbə