Wełnianeczka alpejska[3] (Trichophorum alpinum (L.) Pers.) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek subarktyczno-subalpejski. Występuje w umiarkowanej strefie w Europie, Ameryce Północnej i Azji. W Polsce występuje głównie w północno-wschodniej części kraju. Poza tym rejonem występuje tylko na pojedynczych stanowiskach na Pomorzu Zachodnim, Równinie Opolskiej, w Sudetach (tylko w Górach Izerskich, Karkonoszach i Górach Kamiennych) oraz w Tatrach Wysokich. W Tatrach podany został z 4 stanowisk: Miedziane, nad Wielkim Stawem Polskim, Stawem Litworowym Gąsienicowym i Morskim Okiem[4].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina zielna, kępowo-rozłogowa, tworząca darnie[5].
- Łodyga
- Liczne, cienkie, trójkątne, sztywne, u góry szorstkie, wysokości 8-30 cm. Wyrastają z łożącego się kłącza[4].
- Liście
- Równowąskie, dwukrotnie krótsze od łodygi. Blaszka liściowa rynienkowata, wyrasta z otwartej pochwy liściowej. Najwyższy liść ma długość wraz z pochwą 1-3 cm. Dolne liście żółtobrunatne, górne zielonkawe[4].
- Kwiaty
- Obupłciowe, w postaci jajowatych, pojedynczych kłosów długich na 3-5 cm, wyrastających w kątach przysadek na szczycie łodygi. Okwiat w postaci gładkich, wełnistych szczecinek, w czasie owocowania wydłużających się do 25 mm. Przysadki brunatne, jajowate, ostro zakończone. Pręciki trzy, słupek jeden z trzema znamionami[5].
- Owoce
- Odwrotnie jajowata, błyszcząca niełupka o długości do 2 mm. Posiada krótki dzióbek[4].
Biologia i ekologia
Bylina, geofit. Kwitnie w maju i czerwcu[6]. Występuje głównie na torfowiskach niskich oraz przejściowych, a także źródliskach[4]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Scheuchzerio-Caricetea nigrae[7]. Somatyczna liczba chromosomów 2n = 58[6].
Zagrożenia i ochrona
Od 2014 roku roślina jest objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową[8]. W latach 2004-2014 podlegała ochronie ścisłej[9]. Według klasyfikacji IUCN (Polska Czerwona Księga Roślin) (2001) gatunek zagrożony wymarciem (kategoria EN), w roku 2014 z kategorią VU (narażony)[10]. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)[11]. W Tatrach jest zagrożony. Stanowisko nad Morskim Okiem już wyginęło, trzy pozostałe są zagrożone rozdeptaniem przez turystów, gdyż znajdują się blisko szlaku, ponadto przy Stawie Litworowym dodatkowym zagrożeniem jest silnie rozrastająca się turzyca dzióbkowata[4].
Przypisy
-
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-14].
-
↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-21].
-
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
-
↑ a b c d e f Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
-
↑ a b Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.
-
↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
-
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
-
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
-
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764)
-
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
-
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
_(19722693843).jpg)
