Macierzanka halna (Thymus alpestris) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny jasnotowatych. Występuje w Karpatach oraz w Sudetach.
Morfologia
- Pokrój
-
Półkrzew tworzący luźne darnie o wysokości 5–15 cm.
- Łodyga
- Łodygi długo pełzające po ziemi i zakorzeniające się. Część pędów jest zakończona kwiatostanami, część jest płonna. Pędy płonne są długie, płożące się i rosną przez wiele lat. Kwitnące pędy wznoszą się do góry. Pędy kwiatostanowe wyrastają z pędów płonnych, są wyraźnie 4-kanciaste i nagie, tylko krawędzie mają owłosione krótkimi i odgiętymi w dół włoskami.
- Liście
- Jajowate, eliptyczne lub okrągłojajowate, o długości do 11 mm. Są dość cienkie i prawie nagie (nieliczne rzęski występują tylko na nerwach). Wyrastają na bardzo krótkich ogonkach – długość ogonków nie przekracza 0,25–0,5 długości blaszki liściowej. Boczne nerwy słabo widoczne i nie łączą się ze sobą w jeden okrężny nerw. Ta cecha nerwacji liści różni ten gatunek od podobnych gatunków – macierzanki karpackiej i macierzanki nadobnej. Cechą charakterystyczną jest również to, że na łodygach kwiatowych liście są w kierunku wierzchołka wybitnie coraz to większe.
- Kwiaty
- Zebrane w luźną główkę, czasami wydłużoną. Kielich kwiatów jest owłosiony tylko dołem, lub niemal nagi, jest dwuwargowy, przy czym górna warga jest dłuższa od dolnej i ma trójkątnie lancetowate ząbki. Korona o ciemno purpurowym kolorze i długości 5-8 mm. Występuje, podobne, jak u wszystkich macierzanek różnosłupkowość; część kwiatów na tym samym okazie ma dłuższe szyjki słupków i krótsze pręciki (te kwiaty są mniejsze), a część kwiatów odwrotnie, ma dłuższe pręciki i krótsze szyjki słupków (te kwiaty są większe).
- Owoc
-
Rozłupnia. Rozpada się na 4 twarde, suche rozłupki.
Biologia i ekologia
Zmienność
Tworzy mieszańce z macierzanką zwyczajną.
Przypisy
Bibliografia
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
