Ribes sardoum, commonly called Sardinian currant, is a species of plant in the gooseberry family. It is endemic to Italy, found only on the island of Sardinia.[2][3]
There is only one known population Ribes sardoum in Sardinia, occurring around 900 metres (3,000 ft) above sea level, in a small south-east facing valley. The species grows on limestone substrates.
Its natural habitats are in Mediterranean shrubby vegetation and rocky areas. It is an IUCN Red List Critically Endangered plant species and IUCN Top 50 Campaign Mediterranean Island Plants, threatened by habitat loss. The total number of individuals is about 100.[1][4][5]
Ribes sardoum, commonly called Sardinian currant, is a species of plant in the gooseberry family. It is endemic to Italy, found only on the island of Sardinia.
Ribes sardoum (Martelli, 1894), comunemente noto come ribes di Sardegna[2], è una pianta arbustiva rara appartenente alla famiglia Grossulariaceae[3], classificata come a rischio critico a causa del suo ridottissimo areale.
Si tratta di un piccolo arbusto rupicolo, alto tra 50 centimetri e 1,50 metri, con foglie caduche.
Le foglie sono piccole e trilobate, con contorno rotondo e margine dentato-lobato, con denti ottusi, ghiandolose e dotate di un piccolo picciolo.
I fiori sono piccoli, con corolla ridotta di colore giallastro e sepali revoluti, di colore verdognolo. Lo stilo è piccolo e bipartito. Fiorisce in primavera, da marzo a maggio.
Il frutto è una bacca sferica rossa che matura alla fine dell'estate.
La specie è uno dei più noti e rari paleoendemismi sardi, originati in seguito all'isolamento e alla rotazione antioraria che il blocco sardo-corso subì nel corso del Cenozoico. L'areale è ristrettissimo e si limita alla località di Pradu, in provincia di Nuoro, sui calcari dolomitici del Supramonte di Oliena, a circa 1.200 metri di altitudine sotto le vette del Corrasi.[4].
Secondo la IUCN Red List[1] questa specie è a rischio critico di estinzione in quanto il numero di esemplari adulti sarebbe ridotto ad un centinaio. Per questo motivo la IUCN l'ha inserita nell'elenco delle 50 specie botaniche più minacciate dell'area mediterranea[5].
Le cause della rarità di questa specie andrebbero attribuite, secondo lo IUCN[1], ad una ridotta vitalità del seme. Secondo fonti dell'Ente Foreste della Sardegna[4] la sporadicità andrebbe attribuita alla scarsa percentuale di allegagione dei fiori; a causa di una disfunzione delle antere, infatti, la produzione di polline è piuttosto scarsa limitando la disseminazione.
Ribes sardoum (Martelli, 1894), comunemente noto come ribes di Sardegna, è una pianta arbustiva rara appartenente alla famiglia Grossulariaceae, classificata come a rischio critico a causa del suo ridottissimo areale.
Ribes sardoum Martelli – gatunek rośliny z rodziny agrestowatych (Grossulariaceae DC.). Występuje endemicznie na włoskiej wyspie Sardynii. Gatunek ten prawdopodobnie pierwotnie był rozmieszczony w strefie borealnej i przeniósł się w cieplejsze rejony, gdy zmienił się klimat. Obecnie uznaje się tę roślinę za gatunek reliktowy, ponieważ nie występuje już nigdzie indziej. Jego najbliżsi krewni występują w Chinach, Japonii i Ameryce Północnej[3].
R. sardoum znany jest tylko z jednej subpopulacji. Została ona zarejestrowana na Sardynii, w środkowo wschodniej części wyspy, w prowincji Nuoro, w okolicach miasta Oliena, około 10 km za południowy wschód od Nuoro. Jest to klasyczne miejsce występowania gatunku (locus classicus). Występuje w małej dolinie z ekspozycją na południe. Zasie występowania wynosi zaledwie 1 km²[3][4].
niższe.
Rośnie na wapiennym podłożu. Ma bardzo niską płodność ze względu na wczesne zrzucenie zalążni[3]. Kwitnie od Kwietnia do czerwca, natomiast owoce pojawiają się od lipca do września. Preferuje świeże i wilgotne podłoże[5]. Występuje na wysokości od 1000 do 1300 m n.p.m. Rośnie w 9. strefie mrozoodporności[6].
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych został zaliczony do kategorii EN – gatunków krytycznie zagrożonych. Został wymieniony w tej kategorii, ponieważ jego populacja obejmuje tylko nieregularny obszar o powierzchni około 300 m², a Zasie występowania ogranicza się do 1 km². Liczba dojrzałych osobników wynosi około 50 i ma tendencję spadkową. Spadek ten wynika z niskiej żywotności nasion oraz z wypasu kóz i owiec. Jednak pomimo presji ze strony roślinożerców nie wydaje się, że zakres występowania są odkąd po raz pierwszy opisano R. sardoum pod koniec XVIII wieku. Brak danych historycznych utrudnia ocenę obecnej dynamiki populacji. Niemniej jednak gatunek ten jest poważnie zagrożone wyginięciem, głównie ze względu na niską żywotność nasion z przyczyny jeszcze nie zrozumiałej[3].
Roślina jest wymieniona jako gatunek priorytetowy w załączniku II dyrektywy siedliskowej oraz w załączniku I konwencji berneńskiej. Obecnie nie ma żadnej ochrony prawnej dla tego gatunku, mimo że znalazł się on w proponowanym projekcie ustawy sejmiku Sardynii w 2001 roku w sprawie ochrony gatunków roślin na wyspie. Roślina R. sardoum jest wymieniona w załączniku jako gatunek endemiczny. Jednak prawo to jest kontrowersyjne, ponieważ może zwiększyć zainteresowanie zbierania tego gatunku. Wielka Brytania włączyła ten gatunek w swoim ustawodawstwie krajowym wśród gatunków zagrożonych wyginięciem. Ochrona in situ polega na zobowiązaniu miejscowej ludności do ochrony przed pożarem i miejscem wypasu zwierząt. W ramach ochrony ex situ R. sardoum uprawiany jest w ogrodzie botanicznym we Florencji[3].
Według IUCN dla przetrwania tego gatunku w środowisku naturalnym wymagane powinno być rozwinięcie poważnych planów zarządzania w celu ochrony gatunku przed nadmiernym wypasem zwierząt, pożarami oraz zbieraniem okazów. Roślinę należy również uprawiać ex situ (jak to ma miejsce we Florencji) w celu ostatecznego wzmocnienia istniejącej populacji, a być może podjęcia wprowadzenia do podobnych siedlisk[3].
Ribes sardoum Martelli – gatunek rośliny z rodziny agrestowatych (Grossulariaceae DC.). Występuje endemicznie na włoskiej wyspie Sardynii. Gatunek ten prawdopodobnie pierwotnie był rozmieszczony w strefie borealnej i przeniósł się w cieplejsze rejony, gdy zmienił się klimat. Obecnie uznaje się tę roślinę za gatunek reliktowy, ponieważ nie występuje już nigdzie indziej. Jego najbliżsi krewni występują w Chinach, Japonii i Ameryce Północnej.
Ribes sardoum (tiếng Anh thường gọi là Sardinian Currant) là một loài thực vật thuộc họ Grossulariaceae. Đây là loài đặc hữu của Ý. Môi trường sống tự nhiên của chúng là thảm cây bụi kiểu Địa Trung Hải. Chúng hiện đang bị đe dọa vì mất môi trường sống.
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Ribes sardoum