Tłustosz (Pinguicula L.) – rodzaj roślin należący do rodziny pływaczowatych. Obejmuje ok. 55[3][4]–77[5] gatunków. Najbardziej zróżnicowany jest w Ameryce Środkowej[4][6], liczne gatunki występują poza tym w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej, nieliczne w Ameryce Południowej sięgając na południu po Patagonię[4], kilka gatunków rośnie też w strefie klimatu okołobiegunowego[3]. W Europie występuje 13 gatunków[3], z czego w Polsce dwa lub trzy w zależności od ujęcia: tłustosz alpejski P. alpina, tłustosz pospolity P. vulgaris i tłustosz dwubarwny P. bicolor (uznawany też za podgatunek wcześniej wymienionego)[7].
Są to rośliny owadożerne rosnące zwykle na siedliskach bagiennych, także na wilgotnych skałach, na urwiskach[6]. Niektóre gatunki są epifitami rosnącymi na kępach torfowców (P. villosa) lub na drzewach (P. lignicola)[8]. Rośliny z tego rodzaju wyróżniają się wśród dwuliściennych tym, że kiełkując rozwijają tylko jeden liścień[8].
Na liściach tłustoszy występują dwa rodzaje gruczołów: wydzielające lepki śluz gruczoły na trzoneczkach oraz gruczoły siedzące wydzielające śluz zawierający enzymy rozkładające białka, które następnie wchłaniane są do wnętrza liścia. Drobne owady siadają na powierzchni liścia zwabione skrzącymi się kropelkami śluzu i są więzione z powodu jego dużej lepkości. Poruszając się powodują bodźcami dotykowymi zwiększenie wydzielania śluzu, tak że w końcu zostają nim całkowicie zakryte i uduszone[8]. Dodatkowo poruszanie się owada powoduje zwijanie się liścia, co utrudnia wydostanie się z pułapki i ułatwia trawienie ofiary. Wydzielany z gruczołów siedzących śluz poza enzymami zawiera także kwas benzoesowy, który zapobiega rozkładowi bakteryjnemu ofiary. W zależności od wieku liścia wydzielanie śluzów zawierających enzymy trawienne trwa jeden do trzech dni. Po tym czasie liść się prostuje, wiatr zwiewa niestrawione szczątki owada, a po kolejnych kilku dniach ponownie wydzielane są kropelki śluzu w celu zwabienia kolejnej ofiary[10].
Owady nie są jedynym źródłem pożywienia tych roślin – tłustosze przeprowadzają fotosyntezę – są autotrofami. Owadożerność umożliwia im uzupełnianie związków azotu i mikro- oraz makroelementów, których jest niedostatek na ubogich siedliskach, na których rosną[10].
Jeden z trzech rodzajów w obrębie rodziny pływaczowatych (Lentibulariaceae)[1].
Tłustosz (Pinguicula L.) – rodzaj roślin należący do rodziny pływaczowatych. Obejmuje ok. 55–77 gatunków. Najbardziej zróżnicowany jest w Ameryce Środkowej, liczne gatunki występują poza tym w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej, nieliczne w Ameryce Południowej sięgając na południu po Patagonię, kilka gatunków rośnie też w strefie klimatu okołobiegunowego. W Europie występuje 13 gatunków, z czego w Polsce dwa lub trzy w zależności od ujęcia: tłustosz alpejski P. alpina, tłustosz pospolity P. vulgaris i tłustosz dwubarwny P. bicolor (uznawany też za podgatunek wcześniej wymienionego).
Są to rośliny owadożerne rosnące zwykle na siedliskach bagiennych, także na wilgotnych skałach, na urwiskach. Niektóre gatunki są epifitami rosnącymi na kępach torfowców (P. villosa) lub na drzewach (P. lignicola). Rośliny z tego rodzaju wyróżniają się wśród dwuliściennych tym, że kiełkując rozwijają tylko jeden liścień.
.jpg)
