Drynaria roosii

Cốt toái bổ hay còn được gọi dưới các tên Tắc kè đá, Ráng bay, Hộc quyết, Hầu khương, Hồ tôn khương, Thân khương, Tổ phượng, Tổ rồng, Tổ diều, Co tạng tó, Co in tó, (danh pháp khoa học: Drynaria fortunei) là một loài cây phụ sinh trong chi Drynaria, phân họ Drynarioideae, họ Dương xỉ (Polypodiaceae), bộ Polypodiales.^[1][2][3]

Đặc điểm sinh học

• Là loài cây lâu năm
• Thân rễ bò, dẹp, có khi phân nhánh, mọng nước, phủ lông dạng vẩy màu nâu sét hoặc vàng bóng.
• Lá: có hai loại
  • Một là lá bất thụ, hứng mùn: không cuống, màu nâu, hình trái xoan, gốc hình tim có gân nổi rõ, mép lá có răng nhọn, dài 5–8 cm, rộng 3–6 cm, phủ kín thân rễ có tác dụng thu mùn.
  • Hai là lá hữu thụ: có cuống, màu xanh, dày, dai, không lông, xẻ thùy sâu hình lông chim, mặt dưới có nhiều túi tử nang xếp thành hàng hai bên gân; bào tử hình tròn hoặc hình trái xoan màu vàng nhạt. Lá dài 10–40 cm, rộng 8–15 cm.
• Cây sống phụ sinh trên đá ở rừng núi đá vôi ẩm hoặc cây gỗ ở rừng thường xanh mưa mùa ẩm nhiệt đới, ở độ cao từ 200 – 1600 m.

Phân bổ

• Ở Việt Nam thường được tìm thấy ở các tỉnh miền Bắc: Cao Bằng (Hạ Lang, Phục Hòa, Quảng Uyên, Hà Quảng, Trùng Khánh), Lạng Sơn (Tràng Định, Bắc Sơn, Chi Lăng: Đồng Mỏ), Hòa Bình (Mai Châu, Đà Bắc), Ba Vì, Hải Hưng (Chí Linh), Thanh Hóa (Cẩm Thủy), Nghệ An (Kỳ Sơn), Hà Tĩnh.
• Cây thường mọc hoang ở vách núi đá, trên các cây to hoặc dọc suối.
• Ngoài ra cây cũng được tìm thấy tại Trung Quốc, Lào

Thu hái

Thân rễ thu hái quanh năm, cắt bỏ rễ con và phần lá còn sót lại, cạo hay đốt hết lông, rửa sạch cắt thành miếng mỏng rồi phơi hay sấy khô.

Dược tính

• Có vị đắng tính ẩm, bổ thận chỉ huyết, mạch gân cốt. Dùng chữa đau lưng, sưng đau khớp, ngã chấn thương tụ máu, bong gân, dập sương, ù tai chảy máu chân răng, thận hư. Ngày dùng 6-12g, dạng thuốc sắc ngâm rượu. Dùng ngoài giã đắp lên chỗ sưng đau không kể liều lượng. Loài Drynaria bonii Christ cũng được gọi là bổ cốt toái và có cùng công dụng.
• Tăng cường sự hấp thu calci của xương, nâng cao lượng Phốtpho và calci trong máu giúp cho chóng liền xương
• Phòng ngừa lipid huyết cao, làm giảm lipid máu cao và phòng ngừa được chứng xơ mỡ mạch, chữa bong gân tụ máu
• Chữa thận hư (suy giảm chức năng nội tiết), ỉa chảy kéo dài, ù tai. Thực nghiệm trên chuột lang, nhận thấy thuốc có tác dụng làm giảm độc của Kanamycin sulfat đối với tai trong, nhưng sau khi ngưng thuốc, tai vẫn bị điếc vẫn phát triển.

Chú thích

Tham khảo

• Dữ liệu liên quan tới Drynaria fortunei tại Wikispecies
• Tù điển bách khoa dược học, Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa. 2. Lê Xuân Cương, 1999
• Bổ cốt toái trên SVRVN
• Bổ cốt toái Drynaria fortunei tại trang Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học quốc gia Hoa Kỳ (NCBI).
• Cốt toái bổ tại Encyclopedia of Life

槲蕨（學名：Blechnum gibbum）是水龍骨科槲蕨屬下的一個種。常附生於樹幹或岩石。^[2]與常見的崖薑蕨外觀相似，但槲蕨除了和崖薑蕨一樣會環繞樹幹，還會往垂直方向延伸生長。

形態特徵

根莖肉質細長，具有黑褐色披針形鱗片。腐植質蒐集葉卵形，長約7~10公分，寬約6~8公分，初生時為綠色，隨即轉為褐色，邊緣具鋸齒。一般葉一回羽狀深裂，長約25~40公分，葉柄具翅延伸至基部。孢子囊群圓形，不具孢膜，散生於葉背。^[3]

分布

中國、越南、泰國、寮國等。台灣常見於中低海拔森林中，附生於樹幹，岩壁或磚牆上。^[4]

參考資料

• 槲蕨 Drynaria roosii Nakaike. 中国植物物种名录（CPNI）. 中国植物物种信息数据库. [2013-1-18]. （原始内容存档于2016-03-05）. 请检查|access-date=中的日期值 (帮助)