Multimedia w Wikimedia Commons Motaczowate (Anyphaenidae) – rodzina pająków z podrzędu Opisthothelae i infrarzędu Araneomorphae. Grupa kosmopolityczna, obejmująca ponad 500 opisanych gatunków. Odznacza się złożonym układem tchawkowym i blaszkowatymi szczecinkami przypazurkowymi. Samce szybko wibrują odwłokiem w ramach zalotów.
Pająki te osiągają od 2,5 do 17 mm długości ciała. Karapaks mają w zarysie jajowaty, zaokrąglony lub prostokątny; nie szerszy niż dłuższy. Jamki karapaksu są podłużne, a szczecinki rzadko rozmieszczone[1]. Ośmioro oczu ustawionych jest w dwa rzędy po dwie pary każdy[1][2]. Szczękoczułki są dwuosiowe[2], długie, smukłe[1], niezespolone nasadami[2], zaopatrzone w dwa rzędy ząbków i silne kły jadowe[1]. Warga dolna jest wolna[2], owalna lub wcięta na przedzie. Endyty są dłuższe niż szersze i ustawione równolegle. Dłuższe niż szersze sternum jest owalne z zaokrąglonym lub spiczastym szczytem i niekiedy z wklęsłym przednim brzegiem[1].
Owalną do wąsko podługowatej opistosomę (odwłok) porastają krótkie szczecinki jasne i długie szczecinki ciemne[1]. Układ oddechowy charakterystyczny: tchawki są większe niż u aksamitnikowatych, większe u samców niż u samic oraz przechodzą z opistosomy do prosomy (głowotułowia) i odnóży[2]. Przetchlinka tchawkowa jest szeroka i leży w około ⅔ długości opistosomy[1]. Opistosomę charakteryzują ponadto stożeczek zastąpiony włoskami, niezmodyfikowany wzgórek analny i brak siteczka przędnego. Obecnych jest sześć kądziołków przędnych[2], pozbawionych cylindrycznych czopków przędnych. Kądziołki przedniej pary są stożkowate, dwuczłonowe, przylegające do siebie nasadami, wyposażone w 1–2 czopki i liczne gruczoły gruszkowate. Pozostałe pary kądziołków mają gruczoły przędne formą przypominające kiść winogron. Środkowa para kądziołków jest jednoczłonowa, a tylna dwuczłonowa z walcowatą częścią dosiebną i stożkowatą odsiebną[1].
Wykaz par odnóży od najdłuższej do najkrótszej to 1423 lub 4123. Nadstopia i stopy zaopatrzone są w pierzaste trichobotria[1], a te pierwszej i drugiej pary także w gęste skopule[2][1]. Organy tarsalne są schowane[1]. Stopy zakończone są dwoma ząbkowanymi pazurkami. Charakterystyczną cechą są przypazurkowe kępki złożone z dwóch rzędów dużych, blaszkowatych, silnie rozszerzonych w częściach szczytowych szczecinek[2][1].
Aparat kopulacyjny na nogogłaszczkach samca może być rozmaicie wykształcony. Płytki płciowe samic również są bardzo zmienne w obrębie rodziny. Wulwa zaopatrzona jest w dwie spermateki i zbiorniki nasienne[1].
Rodzina kosmopolityczna, najbardziej zróżnicowana w krainie neotropikalnej[1]. W Polsce reprezentowana tylko przez motacza nadrzewnego[3].
Pająki te zasiedlają pnie i korony drzew, krzewy i ściółkę, a niektóre przystosowały się do życia w strefie międzypływowej. Polują aktywnie, w większości przypadków nocą. Kryjówki budują w formie rurkowatych oprzędów[1]. Samce w trakcie zalotów bardzo szybko wibrują opistosomą (odwłokiem), stąd dymorfizm płciowy w budowie tchawek – u samca są szersze i wskutek tego efektywniejsze w dostarczaniu tlenu do szybko pracujących mięśni[2].
Takson ten wyróżniony został w 1878 roku przez Philippa Bertkau[4]. Przez dłuższy czas klasyfikowany był jako podrodzina w obrębie aksamitnikowatych. W 1923 do rangi osobnej rodziny wyniósł je Aleksandr Pietrunkiewicz[5]. W 1974 Norman I. Platnick poparł stanowisko Pietrunkiewicza wskazując na trzy cechy budowy tchawek oraz budowę szczecinek przypazurkowych jako wyraźnie odróżniające motaczowate od aksamitnikowatych[2].
Dotychczas opisano ponad 500 gatunków, zaliczanych do 56 rodzajów[4][1]:
Motaczowate (Anyphaenidae) – rodzina pająków z podrzędu Opisthothelae i infrarzędu Araneomorphae. Grupa kosmopolityczna, obejmująca ponad 500 opisanych gatunków. Odznacza się złożonym układem tchawkowym i blaszkowatymi szczecinkami przypazurkowymi. Samce szybko wibrują odwłokiem w ramach zalotów.
