Xylella fastidiosa is een bacterie uit de klasse van de Gammaproteobacteria en verantwoordelijk voor ziektes bij druiven (ziekte van Pierce), olijfbomen en oleanders. Ze vormt een grote bedreiging voor de landbouw en is zeer moeilijk te bestrijden.
De ziekte van Pierce is een boomziekte die in 1892 werd ontdekt door Newton B. Pierce. De ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Xylella fastidiosa. Deze ziekte komt vooral voor in druivensoorten en komt het meeste voor in Californië. De ziekte is opgedoken rond 1880 in Californië en had ook een sterke verspreiding in de jaren dertig.[1] Nu is de ziekte ook terug te vinden in Texas en Florida. Ook is ze inmiddels buiten de Verenigde Staten gesignaleerd, , over heel Noord- en Zuid-Amerika,[2] en op Taiwan.
De bacterie Xylella fastidiosa werd oorspronkelijk verspreid door de dwergcicade Graphocephala atropunctata. Sinds de jaren negentig is de ziekte echter een veel grotere bedreiging geworden door de introductie van de Homalodisca vitripennis, voorheen gekend als H. coagulata, die een veel groter verspreidingsgebied heeft. De dwergcicade brengt de ziekte over bij het eten van de plant, waardoor het sap van de plant wordt besmet. Het blad zal langzaam afsterven en uiteindelijk zal ook de boom na enkele jaren sterven door deze ziekte. Voor de Californische wijnboer vormt deze ziekte daarom een groot gevaar, vooral doordat er geen bestrijdingsmiddelen zijn.
In Italië is er een soortgelijk probleem sinds september 2013. Daar bedreigt xylella fastidiosa de olijfbomen. De zogenaamde olijfbomenpest wordt voornamelijk verspreid door de boomkrekel, maar er zijn zeker twaalf andere insecten die de ziekte verspreiden. De ziekte komt vooral voor in Zuid-Italië en anno 2015 worden er elf miljoen olijfbomen bedreigd.[3] en zouden een miljoen bomen besmet zijn, op een totaal van 10 miljoen bomen in het gebied.ten zuiden van Puglia.[4]
Sedert 2015 werd de olijfbomenpestbacterie ook buiten Italië aangetroffen: in 2015 in Frankrijk (eerst in Corsica, later op het vasteland),[5] eind 2016 in Duitsland[6] en op de Balearen.[2] Eind juni 2017 werd de olijfbomenpestbacterie aangetroffen in een amandelboomgaard in de Spaanse provincie Alicante. Het Spaanse ministerie van Landbouw was in de hoogste staat van paraatheid.[2] In september 2018 werd een eenmalige besmetting gesignaleerd in West-Vlaanderen, waarschijnlijk als gevolg van de invoer van besmet plantgoed uit Spanje.[7]
Met satelietbeelden zijn besmette bomen op te sporen nog voor ze zichtbare tekenen van besmetting geven.[8]
De ziekte zelf valt niet te bestrijden en men concentreert zich vooral op het vernietigen van de verspreiders van de ziekte. In januari 2014 heeft het Europees voedselagentschap alarm geslagen en zijn er direct maatregelen genomen. De besmette bomen moeten gerooid worden en er moet een bufferzone geïnstalleerd worden. De maatregelen lijken echter maar weinig uit te halen en veel landen, waaronder Frankrijk, hebben reeds een importverbod uit angst voor de ziekte.
Het rooien van de eeuwenoude bomen stuitte op veel plaatselijk protest.[3] Maar ook bij wetenschappers rees twijfel of die algemene vernietiging wel noodzakelijk was.[9] Het Europese rooibevel, dat er zou gekomen zijn op basis van foute – of zelfs malefide[10] – informatie, werd uiteindelijk door het Italiaanse gerecht opgeschort.[11] Sommige wetenschappers zien anderzijds ook een verband met de klimaatverandering, omdat zelfs kleine variaties in het klimaat de bomen kwetsbaarder maakt voor infecties.[12]
In juli 2000 raakte de volledige genoomsequentie van Xylella fastidiosa bekend, na onderzoek, gefinancierd door de Braziliaanse deelstaat São Paulo.[13]
Naast druivensoorten en olijfbomen komt de ziekte ook voor bij andere bomen. Vooral onder oleanders heeft ze een vernietigende werking. Ze komt ook voor bij citrus- en andere fruitbomen, maar is daar niet echt schadelijk. De ziekte heeft ook geen invloed op de gezondheid van de mens.
Xylella fastidiosa is een bacterie uit de klasse van de Gammaproteobacteria en verantwoordelijk voor ziektes bij druiven (ziekte van Pierce), olijfbomen en oleanders. Ze vormt een grote bedreiging voor de landbouw en is zeer moeilijk te bestrijden.
