Mleczaj lepki (Lactarius uvidus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi [1].
Gatunek ten został zdiagnozowany taksonomicznie po raz pierwszy przez Eliasa Friesa w drugim tomie "Observationes mycologicae" z 1815 r. (jako Agaricus uvidus). Do rodzaju Lactarius został przeniesiony przez tego samego autora w "Epicrisis systematis mycologici" z 1838 r. Niektóre synonimy naukowe[2]:
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1898 r.[3]
Średnicy 2–8 cm, zabarwiony cielistobrązowawo lub szarobrązowawo, niestrefowany, po ugnieceniu fioletowiejący, u dojrzałych owocników blaknący. Pokryty śluzowatą podczas deszczu skórką[4]. Za młodu jest wypukły, później płaski, na koniec wklęsły. Zawsze występują liliowe odcienie[5].
Cienkie, nieco zbiegające lub przyrośnięte przy trzonie. Kolor białawy, po skaleczeniu wybarwiają się fioletowo[5].
Wysokość 5–8 cm, grubość 0,5-1,5 cm, w środku gąbczasty, a u starszych okazów pusty[5]. Białawy, częściowo ochrowo-plamisty, przy dużej wilgotności powietrza nieco lepki[4].
Zbudowany jest z kulistawych komórek powodujących ich specyficzną kruchość i nieregularny przełam. Smak łagodny, po chwili gorzki. Wydziela białe mleczko, szybko wybarwiające się ametystowo na powietrzu[4].
Biały. Zarodniki elipsoidalne, o wymiarach 9–11×7,5–9 μm, bez pory rostkowej, pokryte drobnymi brodawkami połączonymi listewkami tworzącymi siateczkowaty wzór, amyloidalne[4].
Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie, Azji i Ameryce Północnej[6]. W Polsce nie jest rzadki; w piśmiennictwie mykologicznym opisano liczne jego stanowiska[3].
Rozwija się w glebie w lasach iglastych i liściastych, często pod brzozami, bukami, dębami, lipami. Wytwarza owocniki od sierpnia do października[3]. Zazwyczaj występuje gromadnie. Preferuje miejsca wilgotne[7].
Organizm mikoryzowy[3]. Grzyb niejadalny[5][8]. W Rosji i na Ukrainie uważany jest jednak za grzyb jadalny[9].
Charakterystycznymi cechami mleczaja lepkiego są: występowanie w wilgotnych miejscach, lepki i mięsistoliliowy kapelusz z brązowawym odcieniem, niemal zupełny brak prążków na kapeluszu oraz przebarwiające się na ametystowo mleczko blaszek[7]. Podobne są:
Mleczaj lepki (Lactarius uvidus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae).
