Zomeralsem (Artemisia annua), zoete alsem of qing hao is een plant die wereldwijd voorkomt. Ze heeft varenachtige bladeren en felgele bloemen met een kamferachtige geur. In China wordt de plant al heel lang gebruikt, maar sinds kort wordt ze ook in de moderne geneeskunde gebruikt als bron van Artemisinine, een anti-malariamiddel. Zomeralsem komt in het wild niet in Nederland voor.
De Wageningen Universiteit is bezig om het Artemisinine-gen uit Artemisia annua te isoleren en in te planten in Cichorei. Hierdoor verachtvoudigt de productie van Artemisinine van 7 naar 56 kg/ha. De prijs zal zakken van 4-10 dollar per medicatie naar 50 dollarcent.
De hoogte van de plant is gemiddeld 2 meter en de plant heeft een steel en elkaar afwisselende takken en bladeren die in lengte kunnen variëren van 2,5 tot 5 cm. De kruisbestuiving vindt plaats door wind of insecten. Het is een diploïde plant met chromosomennummer 2n=18..[1][2]
Zomeralsem werd door Chinese kruidenartsen vroeger gebruikt om koorts te behandelen, maar was in onbruik geraakt om in de 70'er jaren van de vorige eeuw herontdekt te worden toen “het Chinese handboek van recepten voor behandelingen van spoed eisende situaties ”(340 AD) werd gevonden. Deze pharmacopeia bevatte recepten voor een thee van gedroogde bladeren die voorgeschreven werden bij koorts (niet specifiek malaria).
In 1971 toonden wetenschappers aan dat de extracten van de plant anti-malaria eigenschappen bij primaten had en in 1972 werd de actieve ingrediënt artemisinine geïsoleerd en zijn chemische structuur beschreven. Artemisinine kan geëxtraheerd worden door gebruik te maken van een vloeistof met een laag kookpunt, zoals di-ethylether en wordt gevonden in de klierachtige trichomen van de bladeren, stengels en bloemgroep, en is geconcentreerd in de bovenste delen van de plant.[3]
Gewoonlijk wordt zomeralsem ter behandeling van parasieten gebruikt in tropische landen die het zich kunnen veroorloven, bij voorkeur als onderdeel van een combinatie-cocktail met andere anti-malaria middelen met als doel de ontwikkeling van parasitaire resistentie te voorkomen.
Zomeralsem is lang gebruikt als anti-malaria kruid in China. Artemisinine zelf is een sesquiterpeenlacton met een endoperoxide verbinding en wordt semi-synthetisch vervaardigd als een anti-malaria medicijn. De werkzaamheid van thee gemaakt van zomeralsem bij de behandeling van malaria wordt betwist. Volgens sommige auteurs is Artemisia annua niet oplosbaar in water en de concentraties in deze vloeistoffen worden onvoldoende geacht om malaria te behandelen.[4][5][6] Andere wetenschappers hebben beweerd dat zomeralsem een cocktail van anti-malaria substanties bevat en beweren dat klinische testen zijn uitgevoerd die wetenschappelijk aantonen dat zomeralsem thee effectief is bij de behandeling van malaria..[7] Deze voordelige oplossing zou veel kunnen betekenen voor de zelf redzaamheid van armere landen .[7] In 2004 veranderde het Ministerie van Volksgezondheid in Ethiopië de eerstelijns medicatie bij malaria van Fansidar, een Sulfadoxine middel met een gemiddelde mislukkingskans van 36%, ondanks een wereldwijd tekort van hiervan, naar Coartem (van Novartis) een medicijn gebaseerd op zomeralsem met een 100% werking wanneer het correct wordt gebruikt.[8]
De plant heeft ook anti-kanker eigenschappen laten zien, Uit onderzoek bij o.a. ratten blijkt dat het selectief giftig is voor sommige borstkankercellen[9] en bepaalde vormen van prostaatkanker; er zijn veelbelovende preklinische resultaten gevonden bij leukemie,[10] en andere kankercellen.
Zomeralsem heeft kalmerende effecten bij muizen. Waarschijnlijk door de invloed op de benzodiazepine receptoren.[11] Zomeralsem verhoogt in het algemeen de weerstand tegen bacteriën, schimmels en parasieten in de darmen, en kan dankzij deze eigenschap een belangrijke bijdrage leveren aan het versterken van de darmflora en het behoud van een goede conditie van het maag-darmkanaal.
Het veronderstelde werkingsmechanisme van artemisinine houdt een splitsing in van de endoperoxide verbindingen door ijzer die vrije radicalen voortbrengen , die de macromoleculen beschadigen door oxidatieve stress te veroorzaken in de cellen van de parasiet. Malaria wordt veroorzaakt door Apicomplexa, voornamelijk Plasmodium falciparum die zich vooral ophoudt in de rode bloedcellen en zelf ijzerrijke heemgroepen bevat.[12]
In het hedendaagse China, vooral de provincie Hubei, worden de stelen van deze alsem gebruikt als voedsel in de vorm van een salade. Het eindproduct, letterlijk genoemd ”koud gemixte alsem” is licht bitter van smaak met sterk zure tonen van de kruidige rijst azijn die gebruikt wordt als marinade. Het wordt als een ware delicatesse beschouwd en is dan ook duurder dan vlees.
Artemisia annua habitus
Artemisia annua: detail of a inflorescense
Seeds
Artemisia annua
Zomeralsem (Artemisia annua), zoete alsem of qing hao is een plant die wereldwijd voorkomt. Ze heeft varenachtige bladeren en felgele bloemen met een kamferachtige geur. In China wordt de plant al heel lang gebruikt, maar sinds kort wordt ze ook in de moderne geneeskunde gebruikt als bron van Artemisinine, een anti-malariamiddel. Zomeralsem komt in het wild niet in Nederland voor.
De Wageningen Universiteit is bezig om het Artemisinine-gen uit Artemisia annua te isoleren en in te planten in Cichorei. Hierdoor verachtvoudigt de productie van Artemisinine van 7 naar 56 kg/ha. De prijs zal zakken van 4-10 dollar per medicatie naar 50 dollarcent.
