La Psoralea glandulosa, tamién llamada wallwa, culén o yerba de San Agustín, ye una planta perenne perteneciente a la familia de les fabacees. Ye orixinaria de Mauriciu, Estaos Xuníos y de la mariña oeste de Suramérica, en Chile y Perú.[1]
Ye una planta yerbácea con raigañu soterrañu perennifolia, semileñosa. Tien un tarmu argutu, ramificáu, semileñoso, qu'algama hasta más de 7 m d'altor, con una corteza estriada de color café. Les fueyes caulinares son peciolaes, opuestes, peninervias, enteres y llanceolaes. Les sos fueyes son caduques y compuestes; con trés foliolos.
Una carauterística peculiar de les fueyes d'esta planta ye que son puntiaes, esto ye, que presenten puntos, depresiones y fuexos tresllúcidos o coloriaos a los que suma la presencia de glándules. D'ellí la segunda parte del so nome científicu: glandulosa. Les fueyes son altamente arumoses. La inflorescencia ye en forma de recímanu de 10 a 15 cm de llargu. El frutu ye una llegume o vaina seca y monocarpelar que miden de 6 a 7 mm y contién granes dicotiledónees.[2]
Desenvolver de manera montesa o cultivada na sierra peruana. Ye una planta perenne y tien resines, taninos, gomes y aceites esenciales.
Puede utilizase'l so fervinchu como un antihelmíntico y tamién pa la indixestión. La cocción de los cogollos puede ser útil pa tratar la diabetes.
En Chile utilízase la corteza del culén, entemecida con clavu de golor, canela, azucre y aguardiente pa preparar un tragu típicu carauterísticu de los años 1960.
La decocción del cogollu y les fueyes usar pa regular el ciclo menstrual y los sos dolores.
Les sos propiedaes terapéutiques confiéren-y eventualmente de munchos usos posibles.
Psoralea glandulosa describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum, Editio Secunda 2: 1075. 1763. [3]
Psoralea: nome xenéricu que remanez del griegu y que significa "más o menos amenorgáu" onde se refier a los puntos glandulares nes fueyes.[4]
glandulosa: epítetu llatín que significa "glandular".[5]
Kalisaya (aimara), gualgua, hualhua, huasha; culén (Chile), yerba de San Agustín.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. La Psoralea glandulosa, tamién llamada wallwa, culén o yerba de San Agustín, ye una planta perenne perteneciente a la familia de les fabacees. Ye orixinaria de Mauriciu, Estaos Xuníos y de la mariña oeste de Suramérica, en Chile y Perú.
.jpg)
