Saxifrage

Berbira solînan (Saxifraga aizoides)

Berbir (Saxifraga) navê çîneke riwekên famîleya berbiran (Saxifragaceae) e. Di vê çînê de bi qasî 450 heya 480 cure hene. Li ser hinekê endamên vê çînê gotûbêj hene, hin riweknas, hejmarê kêmtir nîşan didin. Berbirê herwiha navê xwe daye famîleyê jî. Navê vê çînê yê zanistiyê jî wekî yê kurdî, di wateya riweka berê, kevirê dibire de ye. Saxum = Ber, kevir, kemer û frangere = Birrîn.

Cureyên berbirê ji herêmên ji rûyê deryayê bilind û avhewaya wê sar e, hezdikin. Li Kurdistanê çend ji berbiran digihên ne diyar e, xebateke zanistî nîne. Li çiyayên Alpê dora 40 cure tên dîtin. Çend cure bo baxçevaniyê tên çandin. Herwiha hin cure jî tên xwarin, ji aliyê vîtamîna C ve dewlemend in.

Systematik

Berbira pelkuvark (Saxifraga androsacea).

Berbira pelzerzeng (Saxifraga aphylla).

Berbira cotkulîlk (Saxifraga biflora).

Berbira kefzerkî (Saxifraga bryoides.

Berbira keskeşîn (Saxifraga caesia).

Berbira zûrorepo (Saxifraga cernua).

Berbira pelmor (Saxifraga oppositifolia).

Berbira çîmenê (Saxifraga rosacea).

Saxifraga taygetea.

Saxifraga tolmiei.

Saxifraga trifurcata.

Berbira siyokî (Saxifraga umbrosa).

Saxifraga wahlenbergii.

Çîna berbiran li 12 beşan hatiye parvekirin:

• Saxifraga sect. Ciliatae Haw.: 220 cure, b.m. (bo mînak):
  • Saxifraga hirculus L.
• Saxifraga sect. Cymbalaria Griseb.: 4 cure:
  • Saxifraga cymbalaria L.
  • Saxifraga hederacea L.
  • Saxifraga hederifolia A.Rich.
  • Saxifraga sibthorpii Boiss.
• Saxifraga sect. Irregulares Haw.: Bi qasî 14 cureyan:
  • Saxifraga cortusifolia Sieb. & Zucc.
  • Saxifraga daqiaoensis F.G.Wang & F.W.Xing
  • Saxifraga epiphylla Gornall & H.Ohba
  • Saxifraga fortunei Hook.f.
  • Saxifraga imparilis Balf. f.
  • Saxifraga jingdonensis H.Chuang
  • Saxifraga kwangsiensis Chun & How in C.Z.Gao & G.Z.Li
  • Saxifraga mengtzeana Engl. & Irmsch.
  • Saxifraga nipponica Makino
  • Saxifraga rufescens Balf.f.
  • Saxifraga sendaica Maxim.
  • Saxifraga serotina Sipliv.
  • Saxifraga sichotensis Gorovoj & N.S.Pavlova
  • Saxifraga stolonifera Curt.
• Saxifraga sect. Heterisia (A.M.Johnson) Small: Tenê cureyek:
  • Saxifraga mertensiana Bong.
• Saxifraga sect. Porphyrion Tausch: Bi qasî 110 cureyan, b.m:
  • Saxifraga aizoides L.
  • Saxifraga biflora All.
  • Saxifraga burseriana L.
  • Saxifraga caesia L.
  • Saxifraga diapensioides Bellardi
  • Saxifraga mutata L.
  • Saxifraga oppositifolia L.
  • Saxifraga retusa Gouan
  • Saxifraga squarrosa Sieber
  • Saxifraga tombeanensis Boiss.
  • Saxifraga vandellii Sternb.
• Saxifraga sect. Ligulatae Haw.: 11 cure:
  • Saxifraga callosa Sm.
  • Saxifraga cartilaginea Willd.
  • Saxifraga cochlearis Rchb.
  • Saxifraga cotyledon L.
  • Saxifraga crustata Vest
  • Saxifraga hostii Tausch
  • Saxifraga khiakensis Holubec & Křivka
  • Saxifraga kolenatiana Regel
  • Saxifraga longifolia Lapeyr.
  • Saxifraga paniculata Mill.
  • Saxifraga valdensis DC.
• Saxifraga sect. Trachyphyllum (Gaudin) W.D.J.Koch: Bi qasî 27 cureyan, b.m.:
  • Saxifraga aspera L.
  • Saxifraga bryoides L.
• Saxifraga sect. Gymnopera D.Don: 4 cure:
  • Saxifraga cuneifolia L.
  • Saxifraga hirsuta L.
  • Saxifraga spathularis Brot.
  • Saxifraga umbrosa L.
• Saxifraga sect. Cotylea Tausch: 3 cure:
  • Saxifraga coriifolia Sommier & Levier
  • Saxifraga rotundifolia L.
  • Saxifraga taygetea Boiss. & Heldr.
• Saxifraga sect. Odontophyllae Gornall: Tenê cureyek:
  • Saxifraga odontophylla Wall.
• Saxifraga sect. Mesogyne Sternb.: 11 cure:
  • Saxifraga arctolitoralis Jurtsev & V.V.Petrovsky
  • Saxifraga bracteata D.Don
  • Saxifraga carpatica Sternb.
  • Saxifraga cernua L.
  • Saxifraga flexuosa Sternb.
  • Saxifraga granulifera Harry Smith
  • Saxifraga hyperborea R.Br.
  • Saxifraga radiata Small
  • Saxifraga rivularis L.
  • Saxifraga sibirica L.
  • Saxifraga yoshimurae Miyabe & Tatew.
• Saxifraga sect. Saxifraga: Bi qasî 80 cureyan, b.m.:
  • Saxifraga adscendens L.
  • Saxifraga androsacea L.
  • Saxifraga aphylla Sternb.
  • Saxifraga arachnoidea Sternb.
  • Saxifraga bulbifera L.
  • Saxifraga depressa Sternb.
  • Saxifraga exarata Vill.
  • Saxifraga facchinii W.D.J.Koch
  • Saxifraga granulata L.
  • Saxifraga pedemontana All.
  • Saxifraga petraea L.
  • Saxifraga presolanensis Engler
  • Saxifraga rosacea Moench
  • Saxifraga sedoides L.
  • Saxifraga seguieri Spreng.
  • Saxifraga tridactylites L.

Van salên dawiyê, xebatên molekularbiyolojiyê Micranthes ji çînê hatie veqetandin:

• Saxifraga sect. Merkianae (Engl. & Irmsch.) Gornall: 2 cure:
  • Saxifraga merkii Fisch. & Sternb.
  • Saxifraga tolmiei Torr. & A.Gray
• Saxifraga sect. Micranthes (Haw.) D.Don: Bi qasî 70 cureyan, b.m.:
  • Saxifraga hieraciifolia Waldst. & Kit.
  • Saxifraga nivalis L.
  • Saxifraga stellaris L.

Cureyên navdar ên berbirê

• • Berbira solînan, berbira devkaniyan (Saxifraga aizoides)
  • Berbira hilhatî (Saxifraga adscendens)
  • Berbira pelkuvark (Saxifraga androsacea)
  • Berbira pelzerzeng (Saxifraga aphylla)
  • Berbira tevnepîrê, berbira konikê (Saxifraga arachnoidea)
  • Berbira kanc, berbira çols (Saxifraga aspera)
  • Berbira cotkulîlk (Saxifraga biflora)
  • Berbira kefzerkî (Saxifraga bryoides)
  • Berbira pîvazkî (Saxifraga bulbifera)
  • Berbira Burser (Saxifraga burseriana)
  • Berbira keskeşîn (Saxifraga caesia)
  • Berbira pelziman (Saxifraga callosa)
  • Berbira Karpatê (Saxifraga carpatica)
  • Berbira zûrorepo (Saxifraga cernua)
  • Berbira pelkevçî (Saxifraga cochlearis)
  • Bûka çiyê (Saxifraga cotyledon)
  • Berbira qalikdar (Saxifraga crustata)
  • Berbira pelkahûr (Saxifraga cuneifolia)
  • Saxifraga daqiaoensis
  • Berbira sêdiran (Saxifraga depressa)
  • Balgeha nijdevan, raxeya keleş (Saxifraga cespitosa)
  • Balgeha nijdevan a Alpan (Saxifraga diapensioides)
  • Berbira kevloşkî (Saxifraga exarata)
  • Berbira Facchini (Saxifraga facchinii)
  • Saxifraga foliolosa
  • Berbira bihebik (Saxifraga granulata)
  • Bazdivê, şahîndivê (Saxifraga hieraciifolia)
  • Berbira avevekê (Saxifraga hirculus)
  • Berbira pûrtçort (Saxifraga hirsuta)
  • Berbira Hohenwart (Saxifraga hohenwartii)
  • Berbira Host (Saxifraga hostii):
    • Berbira resiyan, berbira rhaetîk (Saxifraga hostii subsp. rhaetica)
  • Berbira miskane (Saxifraga moschata)
  • Berbira peldûz (Saxifraga muscoides)
  • Berbira xîçan (Saxifraga mutata)
  • Berbira berfê (Saxifraga nivalis)
  • Berbira pelmor (Saxifraga oppositifolia L.):
    • Berbira Bodensee (Saxifraga oppositifolia subsp. amphibia (Sündermann) Braun-Blanquet)
  • Berbira gûşîkî (Saxifraga paniculata)
  • Berbira kevirgûşeyî (Saxifraga paradoxa)
  • Berbira quntarê, berbira geliyê (Saxifraga pedemontana)
  • Berbira qelaçê (Saxifraga petraea)
  • Berbira Presolana (Saxifraga presolanensis)
  • Berbira kol (Saxifraga retusa)
  • Berbira çîmenê (Saxifraga rosacea)
  • Berbira pelglover (Saxifraga rotundifolia)
  • Berbira Rudolph (Saxifraga rudolphiana)
  • Berbira gola Comerê (Saxifraga sedoides)

Çavkanî

The Saxifraga Society. Li ser Saxifraga. (îngl.)

Li ser berbirê

• David Allardice Webb und R. J. Gornall: Saxifrages of Europe, with notes on African, American and some Asiatic species, London 1989
• Pan Jintang, Richard Gronall, Hideaki Ohda: Saxifraga in Flora of China, Volume 8, Seite 280. Online.

Girêdan

• Die österreichischen Arten mit Links zu Steckbriefen. (almanî)

Alitnárti

Nárttit (Saxifraga) leat nártešattuid sohka, masa gullá sullii 440 šlája.

Šlájat

• Alitnárti dahjege giđđaboallu (S. oppositifolia)
• Ájanárti (S. rivularis)
• Báktenárti (S. nivalis)
• Gollenárti (S. aizoides)
• Miektanárti (S. cespitosa (s. groenlandica))
• Nástenárti (S. stellaris)
• S. x arendsii
• S. cotyledon
• S. granulata
• S. hirculus
• S. stolonifera

Saxifraga is the lairgest genus in the faimily Saxifragaceae, conteenin aboot 440 speshies o holarctic perennial plants, kent as stane-braks.

References

Saxifraga l'è 'n zèner de piànte erbàcee che fa part de la famìa botànica de le Saxifragaceae.

Descrisiù

El zèner Saxifraga el töl dét 440 spéci de piànte perèni, anöàle e piö de rar bianöàle. Se le tróa sura de töt endèle regiù temperàde de latitüden àlta o 'ndèle zòne alpìne. El portamènt el pöl vària fés de 'na spéce con l'ótra, e de sòlet el fiùr el g'ha fùrma stelàda.

Tasonomìa

El zèner Saxifraga l'è stat discriìt del Linèo e püblicàt endèl sò Species Plantarum 1: 398–405. 1753.^[1]

La spéce tìpo l'è la: Saxifraga granulata L.

Sistemàtica

El zèner l'è spartìt en 15 sesiù:

• Saxifraga sec. Ciliatae Haw.
• Saxifraga sec. Cymbalaria Griseb.
• Saxifraga sec. Merkianae (Engl. & Irmsch.) Gornall
• Saxifraga sec. Micranthes (Haw.) D.Don
• Saxifraga sec. Irregulares Haw.
• Saxifraga sec. Heterisia (A.M.Johnson) Small
• Saxifraga sec. Porphyrion Tausch
• Saxifraga sec. Ligulatae Haw.
• Saxifraga sec. Xanthizoon Griseb.
• Saxifraga sec. Trachyphyllum (Gaudin) W.D.J.Koch
• Saxifraga sec. Gymnopera D.Don
• Saxifraga sec. Cotylea Tausch
• Saxifraga sec. Odontophyllae Gornall
• Saxifraga sec. Mesogyne Sternb.
• Saxifraga sec. Saxifraga

Spéci principàle

• Saxifraga adscendens L.
• Saxifraga aizoides L.
• Saxifraga aleutica Hultén
• Saxifraga apetala Piper
• Saxifraga aprica Greene
• Saxifraga babiana T.E.Díaz & Fern.Prieto
• Saxifraga bronchialis L.
• Saxifraga bryophora A.Gray
• Saxifraga californica Greene
• Saxifraga calycina Sternb.
• Saxifraga careyana Gray
• Saxifraga caroliniana Gray
• Saxifraga carpetana Boiss. & Reut.
• Saxifraga cebennensis Rouy & E.G.Camus
• Saxifraga cernua L.
• Saxifraga cespitosa L.
• Saxifraga chrysantha Gray
• Saxifraga davurica Willd.
• Saxifraga dichotoma Sternb. subesp. albarracinensis
• Saxifraga eriophora S.Wats.
• Saxifraga eschscholtzii Sternb.
• Saxifraga ferruginea Graham
• Saxifraga flagellaris Willd. ex Sternb.
• Saxifraga foliolosa R.Br.
• Saxifraga fragosoi Sennen
• Saxifraga gaspensis Fern.
• Saxifraga gormanii Suksd.
• Saxifraga granulata L.
• Saxifraga hieraciifolia Waldst. & Kit. ex Willd.
• Saxifraga hirculus L.
• Saxifraga hirsuta L.
• Saxifraga hitchcockiana Elvander
• Saxifraga howellii Greene
• Saxifraga hyperborea R.Br.
• Saxifraga idahoensis Piper
• Saxifraga integrifolia Hook.
• Saxifraga longifolia Auct. ex Nyman
• Saxifraga lyallii Engl.
• Saxifraga marshallii Greene
• Saxifraga mertensiana Bong.
• Saxifraga michauxii Britt.
• Saxifraga micranthidifolia (Haw.) Steud.

• Saxifraga nathorstii (Dusen) Hayek
• Saxifraga nelsoniana D.Don
• Saxifraga nidifica Greene
• Saxifraga nivalis L.
• Saxifraga nudicaulis D.Don
• Saxifraga nuttallii Small
• Saxifraga occidentalis S.Wats.
• Saxifraga odontoloma Piper
• Saxifraga oppositifolia L.
• Saxifraga oregana Howell
• Saxifraga palmeri Bush
• Saxifraga paniculata Mill.
• Saxifraga pensylvanica L.
• Saxifraga pentadactylis Lapeyr.
• Saxifraga pentadactylis subsp. almanzorii P. Vargas
• Saxifraga platysepala (Trautv.) Tolm.
• Saxifraga razshivinii Zhmylev
• Saxifraga redofskyi Adams
• Saxifraga reflexa Hook.
• Saxifraga rhomboidea Greene
• Saxifraga rivularis L.
• Saxifraga rosacea Moench
• Saxifraga rufidula (Small) Macoun
• Saxifraga rufopilosa (Hultén) Porsild
• Saxifraga serpyllifolia Pursh
• Saxifraga sibirica L.
• Saxifraga sibthorpii Boiss.
• Saxifraga spathularis Brot.
• Saxifraga spicata D.Don
• Saxifraga stellaris L.
• Saxifraga stolonifera Meerb.
• Saxifraga subapetala E.E.Nelson
• Saxifraga taylorii Calder & Savile
• Saxifraga tempestiva Elvander & Denton
• Saxifraga tenella Wulfen
• Saxifraga tenuis (Wahlenb.) Harry Sm. ex Lindm.
• Saxifraga texana Buckley
• Saxifraga tischii Skelly
• Saxifraga tolmiei Torr. & A.Gray
• Saxifraga tricuspidata Rottb.
• Saxifraga tridactylites L.
• Saxifraga umbrosa L.
• Saxifraga virginiensis Michx.

Riferimèncc

1. ↑ Missouri Botanical Garden

Дурсæт^[1] кæнæ дурсæттаг^[1], дурпырх^[1] (лат. Saxifraga, уырыс. Камнеломка) у кæрдæг зайæгойты мыггаг.

Иуæй-иу хуызтæ

• Æхсæлыхуыз дурсæт (Saxifraga juniperifolia)

Фиппаинæгтæ