Lepeophtheirus salmonis is een eenoogkreeftjessoort uit de familie van de Caligidae.[1] De wetenschappelijke naam van de soort is voor het eerst geldig gepubliceerd in 1837 door Krøyer. De populaire benaming is zeeluis.
In de Noorse zalmindustrie, waarbij vis wordt gekweekt in grote netten op zee, is de aanwezigheid van grote aantallen zeeluizen op gekweekte zalm vastgesteld. Zeeluizen zijn feitelijk parasieten die een centimeter lang kunnen worden en die zich voeden met huid, vlees en bloed van de levende zalmen. De zeeluizen zijn immuun geworden voor de traditionele behandeling met chemicaliën zoals Azamethifos. Zeeluizen zijn bovendien vaak drager van weer een andere parasiet die de miltziekte 'Pancreas Disease' veroorzaakt bij de zalmen. Ontsnapte kweekzalmen kunnen de besmetting ook weer overbrengen op wilde zalmen en zeeforellen.
Een andere bedreiging vormt de Diphyllobothrium nihonkaiense, een lintworm die is aangetroffen in wilde en gekweekte zalm uit de Stille Oceaan.
Bronnen, noten en/of referenties
Lakselus er en art i gruppen hoppekreps. Den lever som marin parasitt på laksefisker. Den lever av slimet, huden og blodet til fisken[1].
Hodebryststykket er bredt og skjoldformet, og brukes som sugekopp. Bakkroppen er smalere, og hos hunnen fylt med egg. Hunnens bakkropp har også to lange eggsekker. Lakselusa bruker føttene til å flytte seg rundt på verten eller svømme mellom verter[2].
Livssyklusen består av åtte stadier, med skallskifte imellom. I det frittsvømmende nauplius-stadiet har den en lengde på 0,54 til 0,85 mm[3]. I copepodit-stadiet er den ca. 0,7 mm lang og angriper fisken. I chalimus-stadiet er den 1,2 til 2,8 mm lang[4]. Man trodde før at lakselusa hadde ni larvestadier, men det har vist seg å være bare syv.[5]
Den suger næring av fisken og vokser til 5 mm lengde for hannene og 10 mm for hunnene. Hver generasjon tar ca. 6 uker ved en temperatur på 10–12 °C
Det har blitt forsket på arten i forbindelse med problemene den skaper i akvakulturen, men man vet lite om dens liv i naturen. Det har blitt vist at lakselus-infeksjoner i oppdrettsanlegg kan utløse epizootier hos ville fisk. Lakselus liker ikke ferskvann og holder seg under ferskvannslaget som vårflommen skaper i fjordene. Laksesmolt som svømmer i dette laget, er derfor beskyttet mot infeksjon[6].
Til bekjempelse av lakselus i oppdrettsanlegg brukes kjemikalier i stor grad, f.eks. midler som skal hemme syntesen av kitin hos lusa og dermed stoppe skallskiftet. Medisinen blandes i fôret eller i vannet som fisken går i. Et petroleumsekstrakt av krysantemum er ett av de stoffene som brukes[7].
Termisk avlusning brukes også. Metoden har vært utprøvd på oppdrettsanlegg siden 2013, i Norge siden 2014. Termisk avlusning tar utgangspunkt i at lus som sitter på fisk inaktiveres og faller av dersom den utsettes for moderat forhøyet vanntemperatur i en kort periode.[8]
Preventiv medisinering har blitt brukt, men dette fører til økt resistens hos lakselusa. I 2008 ble det funnet resistente lakselus i fire oppdrettsanlegg i Hordaland og Sogn og Fjordane[9]. Biologiske metoder som innsetting av leppefisker som f.eks. berggylt anbefales i stedet[10]. Lakselusas genom er også under kartlegging, da kunnskap om dette vil gjøre det lettere å utvikle nye medikamenter og vaksiner mot organismen[11].
Grunnet økt resistens mot de medikamentelle midlene har man sett en kraftig reduksjon i bruken av disse det siste året, fra 3269 behandlinger i 2015 til 1941 behandlinger i 2016. Ikke-medikamentelle metoder hadde en 6-dobbel økning fra 185 i 2015 til 1174 i 2016. Ettersom lakselusen ikke selv fører til død hos laks, men heller håndteringen og behandlingsmetodene så har denne økt det siste året ettersom ikke-medikamentell behandling er svært stressende for fisken[12].
Lakselus er en art i gruppen hoppekreps. Den lever som marin parasitt på laksefisker. Den lever av slimet, huden og blodet til fisken.
Hodebryststykket er bredt og skjoldformet, og brukes som sugekopp. Bakkroppen er smalere, og hos hunnen fylt med egg. Hunnens bakkropp har også to lange eggsekker. Lakselusa bruker føttene til å flytte seg rundt på verten eller svømme mellom verter.
Livssyklusen består av åtte stadier, med skallskifte imellom. I det frittsvømmende nauplius-stadiet har den en lengde på 0,54 til 0,85 mm. I copepodit-stadiet er den ca. 0,7 mm lang og angriper fisken. I chalimus-stadiet er den 1,2 til 2,8 mm lang. Man trodde før at lakselusa hadde ni larvestadier, men det har vist seg å være bare syv.
Den suger næring av fisken og vokser til 5 mm lengde for hannene og 10 mm for hunnene. Hver generasjon tar ca. 6 uker ved en temperatur på 10–12 °C
Det har blitt forsket på arten i forbindelse med problemene den skaper i akvakulturen, men man vet lite om dens liv i naturen. Det har blitt vist at lakselus-infeksjoner i oppdrettsanlegg kan utløse epizootier hos ville fisk. Lakselus liker ikke ferskvann og holder seg under ferskvannslaget som vårflommen skaper i fjordene. Laksesmolt som svømmer i dette laget, er derfor beskyttet mot infeksjon.
Til bekjempelse av lakselus i oppdrettsanlegg brukes kjemikalier i stor grad, f.eks. midler som skal hemme syntesen av kitin hos lusa og dermed stoppe skallskiftet. Medisinen blandes i fôret eller i vannet som fisken går i. Et petroleumsekstrakt av krysantemum er ett av de stoffene som brukes.
Termisk avlusning brukes også. Metoden har vært utprøvd på oppdrettsanlegg siden 2013, i Norge siden 2014. Termisk avlusning tar utgangspunkt i at lus som sitter på fisk inaktiveres og faller av dersom den utsettes for moderat forhøyet vanntemperatur i en kort periode.
Preventiv medisinering har blitt brukt, men dette fører til økt resistens hos lakselusa. I 2008 ble det funnet resistente lakselus i fire oppdrettsanlegg i Hordaland og Sogn og Fjordane. Biologiske metoder som innsetting av leppefisker som f.eks. berggylt anbefales i stedet. Lakselusas genom er også under kartlegging, da kunnskap om dette vil gjøre det lettere å utvikle nye medikamenter og vaksiner mot organismen.
Grunnet økt resistens mot de medikamentelle midlene har man sett en kraftig reduksjon i bruken av disse det siste året, fra 3269 behandlinger i 2015 til 1941 behandlinger i 2016. Ikke-medikamentelle metoder hadde en 6-dobbel økning fra 185 i 2015 til 1174 i 2016. Ettersom lakselusen ikke selv fører til død hos laks, men heller håndteringen og behandlingsmetodene så har denne økt det siste året ettersom ikke-medikamentell behandling er svært stressende for fisken.
Wesz łososiowa, łac. Lepeophtheirus salmonis, ang. Salmon louse – pasożytniczy gatunek widłonogów, skorupiaków z rodziny Caligidae. Takson po raz pierwszy został opisany przez Henrika Nikolaia Krøyera w 1837 roku.
Widłonogi są to skorupiaki przeważnie drobne. Cechuje je różnorodność morfologiczna. Narządy zewnętrzne są przystosowane do pasożytnictwa. Ciało form wodnych jest wyraźnie zróżnicowane na jednolitą głowę i segmentowane tagmy: tułów oraz odwłok[1].
Wesz łososiowa żeruje na niektórych rodzajach ryb łososiowatych.
Wesz łososiowa była znana ludzkości od stuleci. W 1753 biskup i naturalista Erik Pontoppidan uznał ją za dar Boga dla człowieka, bowiem jego zdaniem to dzięki niej łososie miały wędrować z mórz w górę rzek, gdzie łatwiej je było złowić[2]. Jako pierwszy opisał te pasożyty duński badacz fauny morskiej Henrik Nikolai Krøyer[3].
Mimo wczesnego odkrycia, wesz łososiowa pozostawała praktycznie niezbadana aż do lat 70. XX wieku, gdy zaobserwowano jej znaczenie dla przemysłowej hodowli łososia i innych ryb łososiowatych[2]. Początkowo zaobserwowano jej występowanie jako patogenu u łososi szlachetnych hodowanych w klatkach, pod koniec lat 80. zaobserwowano je także u dzikich troci brązowych, które pod ich wpływem przedwcześnie powracały na tarło[2]. Wtedy też zaczęto wiązać występowanie tych widłonogów z notowanymi już w XIX wieku fluktuacjami w liczebności dziko żyjących łososi[2].
Stawonogi to najliczniejsze i najbardziej zróżnicowany typ bezkręgowców, który opanował prawie wszystkie środowiska. Posiadają członowane i połączone stawowo odnóża, które w zależności od warunków środowiska oraz trybu życia mogą spełniać odmienne funkcje. Mogą one służyć do kroczenia, grzebania, skakania, chwytania i czepiania. Ich ciało pokryte jest twardym chitynowym pancerzem[4].
Spełnia on zadanie szkieletu zewnętrznego, który chroni ciało przed działaniem czynników mechanicznych, przed wysychaniem, a także stanowi przyczep dla mięśni[4]. Podzielone jest na segmenty, które są zróżnicowane. Budowa taka nosi nazwę metamerii heteronomicznej. Oskórek tworzy pancerz, który jest okresowo przez zwierzę zmieniany, najczęściej w czasie wzrostu, a proces taki, regulowany hormonalnie, zwie się linieniem[5].
Widłonogi zasiedlają wody słodkie i morza[1]. Są także przydenne i pelagiczne. Występują ponadto w wilgotnym mchu, pod korą dolnych części pni drzew tropikalnych i w wilgotnym piasku plaż morskich. Wiele widłonogów słodkowodnych zagrzebuje się w mule, wchodzi w stan anabiozy i może przetrwać niekorzystne warunki[6].
Zamieszkują wody słodkie i morskie na całym świecie. Występują w różnych środowiskach i siedliskach wodnych. Między innymi są to wody podziemne, drobne zbiorniki, stawy, jeziora, cieki, zalewy morskie, w litoralu i pelagialu mórz i oceanów. Można je również spotkać w fitotelmach. Są to „mikroakwaria roślinne”, które są wypełnione wodą w zagłębieniach w ciele roślin lądowych. Stanowią one ważny składnik pokarmu dla wielu organizmów planktonożernych. Istnieją również liczne pasożyty, osiedlające się na rozmaitych organizmach wodnych, przede wszystkim na rybach[1].
Jako pasożyty wszy łososiowe żerują wyłącznie na rybach z rodzajów Salmo, Salvelinus i Onchorhynchus[2].
Widłonogi stanowią ważny gospodarczo składnik planktonu morskiego i słodkowodnego[5].
Od kilku lat zaobserwowano zmniejszenie populacji dzikich łososi. Podejrzaną okazała się pchła rybia, czyli Lepeophtheirus salmonis. Według Martin Krkosek z Uniwersytetu Alberty, śmiertelność narybku z tego powodu u dzikich łososi może sięgać powyżej 80-95%. Dla całej populacji jest to bardzo poważne zagrożenie. Główną przyczyną inwazji są hodowlane fermy ryb łososiowatych. Dla dzikich populacji potwierdziły to badania na podstawie populacji łososia z Achipelagu Broughton w Kolumbii Brytyjskiej[7].
Wesz łososiowa, łac. Lepeophtheirus salmonis, ang. Salmon louse – pasożytniczy gatunek widłonogów, skorupiaków z rodziny Caligidae. Takson po raz pierwszy został opisany przez Henrika Nikolaia Krøyera w 1837 roku.
Widłonogi są to skorupiaki przeważnie drobne. Cechuje je różnorodność morfologiczna. Narządy zewnętrzne są przystosowane do pasożytnictwa. Ciało form wodnych jest wyraźnie zróżnicowane na jednolitą głowę i segmentowane tagmy: tułów oraz odwłok.
Wesz łososiowa żeruje na niektórych rodzajach ryb łososiowatych.
Lepeophtheirus salmonis[1][2], "laxlus"[3], är en kräftdjursart som först beskrevs av Henrik Nikolai Krøyer 1837.
Lepeophtheirus salmonis ingår i släktet Lepeophtheirus och familjen Caligidae.[4][5][6] Arten är reproducerande i Sverige.[6] Inga underarter finns listade i Catalogue of Life.[4]
L. salmonis lever som parasit på laxfiskar.[7] Den har skapat stora problem vid laxodlingar i Chile och Norge.[8] För att bekämpa L. salmonis i laxodlingar används i stor utsträckning kemikalier. Preventiv medicinering har också använts, men detta leder till uppkomsten av resistens hos L. salmonis.
Wikimedia Commons har media som rör Lepeophtheirus salmonis.
Lepeophtheirus salmonis, "laxlus", är en kräftdjursart som först beskrevs av Henrik Nikolai Krøyer 1837.
