Multimedia w Wikimedia Commons Koronówka Taczanowskiego[6] (Basileuterus trifasciatus) – gatunek ptaka z rodziny lasówek (Parulidae). Ptak ten występuje w zachodniej Ameryce Południowej, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.
Koronówka Taczanowskiego występuje w zależności od podgatunku[7][8]:
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1880 roku polski zoolog Władysław Taczanowski na łamach Proceedings of the Zoological Society of London[4]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Taczanowski wskazał Callacate, w regionie Cajamarca w Peru[9]. Okazy typowe zebrał Jan Sztolcman w dniach 21 i 27 marca 1879 roku[9]. Podgatunek B. t. nitidior po raz pierwszy naukowo opisał w 1924 roku amerykański ornitolog Frank Michler Chapman na łamach American Museum Novitates[3]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Chapman wskazał szlak Santa Rosa-Zaruma w prowincji El Oro w płd. Ekwadorze[3]. Holotypem był samiec o numerze katalogowym AMNH 168.000, znajdujący się w zbiorach Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej; odłowiony został 25 lipca 1920 roku przez G.K. Cheerie[3].
Tworzy nadgatunek z koronówką szarogrzbietą (B. culicivorus), z którą uważany był za gatunek konspecyficzny[8]. Wyróżniono dwa podgatunki[7].
Nazwa rodzajowa: gr. βασιλευτερος basileuteros – bardziej królewski, stopień wyższy od βασιλευς basileus – król[10]. Epitet gatunkowy: nowołac. trifasciatus – trzypasmowy, od łac. tri- – trzy-, od tres – trzy; nowołac. fasciatus – pasmowy, od łac. fascia – pasmo[11]. Epitet nitidior: łac. nitidior, nitidioris – błyszczący, piękny, stopień wyższy od nitidus – świecący, od nitere – świecić[12].
Długość ciała około 12,5 cm; masa ciała 8,5–11 g[8][13]. Inne wymiary dla obydwu podgatunków podane przez Waltera Todda w 1929 roku przedstawia tabelka (wymiary w mm):
Skrzydło Ogon Dziób Skok B. t. trifasciatus[14] ♂ (n = 6) ♂ 56–60 ♂ 50–53 ♂ 10–11 ♂ 20–21 B. t. nitidior[15] ♂ 53–60;U podgatunku nominatywnego środkowy pasek ciemieniowy koloru jasnoszarego, boczny pasek ciemieniowy koloru czarnego, szeroka brew i kantarek koloru szaro-białego, wąski pasek oczny wąski koloru czarnego; pokrywy uszne ciemnoszare, z wąskim czarniawym zabarwieniem w ich tylnej części. Kark i górna część płaszcza ciemnoszare, reszta upierzenia górnych części ciała staje się oliwkowo-szara i wyraźnie oliwkowa na kuprze i ogonie. Gardło białe, pomieszane z żółtym i szarym aż do dolnej piersi, pozostała część spodu ciała blado-żółta. Tęczówki ciemne, dziób czarniawy, dolna żuchwa nieco bledsza; nogi koloru cielistego. Płci podobne do siebie[8]. Upierzenie młodych ptaków nieopisane[8]. Podgatunek nitidior jest podobny do podgatunku nominowanego, ale górne części ciała są bardziej oliwkowe, mniej szare i środkowy pasek ciemieniowy jest bardziej żółtawy, zwłaszcza w świeżym upierzeniu[8].
Koronówka Taczanowskiego jest gatunkiem osiadłym zamieszkującym podgórski i górski las deszczowy oraz krawędzie lasu, żyjąc w przystrumieniowej roślinności w suchych lasach, nadbrzeżnych gąszczach, krzaczastych polanach i w dobrze rozwiniętym gęstym runie we wtórnym lesie[8]. Występuje głównie na wysokości 500–2000 m n.p.m., a w płd-zach. Ekwadorze lokalnie spotykany prawie na 3000 m n.p.m.[8]. Śpiewa świergocącym i pulsującym trylem, nieznacznie wzrastającym w tonie; zwykle odzywa się ostrym, powtarzanym regularnie „tsit”[8]. W skład diety prawdopodobnie wchodzą głównie, jeśli nie wyłącznie, bezkręgowce[8]. W jednym z gniazd zarejestrowano różne stawonogi stanowiące jedyne źródło pożywienia[8]. Pokarm zbierany jest na niskich i średnich poziomach, głównie w podszycie; pojedyncze ptaki, pary lub grupy rodzinne czasem dołączają do innych różnogatunkowych, żerujących stad[8].
Sezon lęgowy przypada na okres styczeń–kwiecień podczas pory deszczowej, jaja składane są w okresie luty–marzec[8], niedawno opierzony, młody ptak został zaobserwowany koniec kwietnia i na początku maja[16]. Gniazdo, umieszczane na ziemi lub głazie, jest w kształcie kopuły z bocznym wejściem, zbudowane z trawy, liści, drobnych patyczków i korzonków, pokryte mchem, trawą lub drobnymi wiórami paproci drzewiastej[8]. W zniesieniu 2 różowo-białe z brązowymi cętkami jaja o wymiarach 17x68 mm na 13x39 mm[16]; nie ma żadnych informacji na temat czasu trwania inkubacji i okresu pierzenia[8]. Pisklęta karmione przez oboje rodziców, średnio 15 razy na godzinę przy jednym gnieździe[8].
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski[5]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten określa się jako „powszechny”[5]. Gatunek o ograniczonym zasięgu, występuje w Tumbesian Region EBA[8]. Zagrożeniem dla tego ptaka może być trwające niszczenie jego siedlisk przez człowieka[5].
Koronówka Taczanowskiego (Basileuterus trifasciatus) – gatunek ptaka z rodziny lasówek (Parulidae). Ptak ten występuje w zachodniej Ameryce Południowej, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.
