Spiderwort

Pędy trzykrotki pasiastej

Morfologia (Tradescantia spathacea)

Tradescantia virginiana

Trzykrotka (Tradescantia L.) – rodzaj roślin z klasy jednoliściennych, z rodziny komelinowatych (Commelinaceae), pochodzących z Ameryki. Należy do niego ok. 70^[1][2] gatunków występujących od południowej Kanady do północnej Argentyny^[3]. Gatunkiem typowym jest Tradescantia virginiana L.^[4]. Naukowa nazwa rodzajowa upamiętnia Johna Tradescanta starszego (ok. 1570–1638), ogrodnika Karola I Stuarta^[2].

Morfologia

Byliny, przeważnie o płożących się pędach. Ulistnienie skrętoległe, czasem naprzemianległe, liście wydłużone, całobrzegie, kształtu jajowatego, siedzące lub zwężające się u nasady. Kwiaty przeważnie dość drobne, zebrane w kwiatostany wsparte podsadkami podobnymi do liści lub od nich odmiennymi. Obupłciowe kwiaty są promieniste, trójkrotne, okwiat barwny, pręcików 6, zalążnia trójkomorowa, w każdej komorze z 1 lub 2 zalążkami. Owocem jest torebka trójkomorowa w każdej z 1 lub 2 nasionami^[2].

Systematyka

Synonimy

Rhoeo Hance, Setcreasea Schumann & Sydow, Zebrina Schnizlein^[2]

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należący do podrodziny Commelinoideae, rodziny komelinowatych (Commelinaceae R. Br., która wraz z grupą siostrzaną Hanguanaceae, tworzy klad bazalny w obrębie rzędu komelinowce Commelinales Dumort^[1]. W obrębie rodziny komelinowatych należy do plemienia Tradescantieae, podplemienia Tradescantiinae^[5].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Commelinanae Takht., rząd komelinowce (Commelinales Dumort.), podrząd Commelinineae Engl., rodzina komelinowate (Commelinaceae R. Br.), plemię Tradescantieae Meisn., rodzaj trzykrotka (Tradescantia L.)^[6].

Gatunki

Skład gatunkowy tego rodzaju zmieniał się znacząco i nadal jest dyskutowany. Współcześnie włączane są do niego gatunki z innych wcześniej wyodrębnianych rodzajów, traktowanych teraz jako synonimy trzykrotki^[7]: Campelia Rich., Cymbispatha Pichon, Mandonia Hassk., Neomandonia Hutch., Neotreleasea Rose, Rhoeo Hance, Separotheca Waterf., Setcreasea K.Schum. & Syd., Treleasea Rose, Zebrina Schnizl. Daje to łącznie ok. 70 gatunków.

Wybór gatunków:

• trzykrotka białokwiatowa (Tradescantia albiflora Kunth) – o zielonych, płożących się pędach i zielonych liściach, bez fioletowych przebarwień, kwiaty białe, większe niż u trzykrotki wężykowatej z którą jest bardzo często mylona. Roślina doniczkowa.
• trzykrotka wężykowata (Tradescantia fluminensis) – krótkie pędy, zielono-fioletowe, liście zielone, pod spodem zielono-fioletowe, kwiaty białe, mniejsze niż u trzykrotki białokwiatowej. Nazywana jest również trzykrotką z Rio de Janeiro. Roślina doniczkowa.
• trzykrotka wirginijska (Tradescantia virginiana) – kwiaty fioletowoniebieskie, liście lancetowate, pędy wzniesione. Bylina, sadzona w ogrodach.

• Tradescantia blossfeldiana
• Tradescantia bracteata
• Tradescantia brevifolia
• Tradescantia buckleyi
• Tradescantia cerinthoides
• Tradescantia crassifolia
• Tradescantia crassula
• Tradescantia edwardsiana
• Tradescantia ernestiana
• Tradescantia gigantea
• Tradescantia hirsuticaulis
• Tradescantia hirsutiflora
• Tradescantia humilis
• Tradescantia iridescens
• Tradescantia leiandra
• Tradescantia longipes
• Tradescantia micrantha
• Tradescantia navicularis
• Tradescantia occidentalis
• Tradescantia ohiensis
• Tradescantia ozarkana
• Tradescantia pallida
• Tradescantia paludosa
• Tradescantia pedicellata
• Tradescantia pinetorum
• Tradescantia roseolens
• Tradescantia reverchonii
• Tradescantia sillamontana
• reo meksykańskie^[8] (Tradescantia spathacea)
• Tradescantia subacaulis
• Tradescantia subaspera
• Tradescantia tharpii
• Tradescantia tepoxtlana
• Tradescantia wrightii
• Tradescantia zanonia
• trzykrotka pasiasta^[8] (Tradescantia zebrina (Schnizl.) D.R.Hunt lub Zebrina pendula Schnizl^[9])

Zastosowanie

Niektóre gatunki hodowane są w doniczkach jako rośliny ozdobne.

Przypisy

Bibliografia

1. Rośliny użytkowe. Tadeusz Gorczyński (red. nauk.). Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966, seria: Wydawnictwa popularno-encyklopedyczne.