dcsimg

Jarząb ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Ten artykuł dotyczy rodzaju drzew i krzewów. Zobacz też: Jarząb – wieś w województwie świętokrzyskim.
 src=
Owoce jarząbu pospolitego
 src=

Jarząb (Sorbus L.) – rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny różowatych (Rosaceae). Należy do niego około 80 gatunków diploidalnych oraz 170 taksonów pochodzenia mieszańcowego, zwykle poliploidalnych[3]. Przedstawiciele występują na obszarze Europy i Azji oraz w Ameryce Północnej (na południu sięgając do Arizony). Wiele gatunków jest wykorzystywanych jako rośliny ozdobne i jadalne[4].

Morfologia

Pokrój
Krzewy i drzewa osiągające do 20 m wysokości[4].
Liście
Skrętoległe i opadające przed zimą. Mają piłkowany brzeg, są pojedyncze (wrębne, klapowane) lub dzielne, pierzasto złożone[4].
Kwiaty
Najczęściej białe, rzadziej zaróżowione lub żółtawe. Niewielkie, zebrane zwykle są w spłaszczonych podbaldachach rozwijających się w formie pąka w roku poprzedzającym kwitnienie. Kielich z 5 działkami, zrosłymi u nasady. Płatków 5, zaokrąglonych. Pręcików 15–20. Zalążnia jest dolna lub pośrednia, powstaje ze zrośniętych 2–5 owocolistków zawierających liczne zalążki. Szyjek słupka, wolnych lub zrosłych u nasady, jest 5. Kwiaty zapylane są przez owady[4].
Owoce
Nieduże (maksymalnie do 1,5 cm średnicy), jabłkowate[4], czerwone lub pomarańczowe, brązowe, żółte, różowe, białe.

Systematyka i pochodzenie rodzaju

Rodzaj o systematyce różnie przedstawianej i podlegającej dyskusji. Różni autorzy rozmaicie grupują należące doń taksony w sekcje, podrodzaje, a nawet wyodrębniają w osobne rodzaje. Przy szerokim ujęciu wyodrębnia się w obrębie rodzaju od 3 do 5 podrodzajów. W wąskich ujęciach zaliczane tu taksony rozdzielane są do 4 rodzajów: Aria (Persoon) Hoost, Torminalis Medicus, Chamaemespilus Medicus, Cormus Spach. Za pierwotny obszar pochodzenia rodzaju uważa się południowo-wschodnią Azję, skąd jego przedstawiciele rozprzestrzeniali się i różnicowali na obszarze Europy i Ameryki Północnej. Ze względu na bardzo skromne dane kopalne historia rodzaju jest oparta na dowodach pośrednich. Uważa się, że rodzaj mógł wyodrębnić się już w kredzie, ewentualnie w eocenie[3].

Synonimy[5]

Ariosorbus Koidz., Hahnia Medik., Micromeles Decne., Torminalis Medik.

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)[1]

Rodzaj Sorbus należy do rodziny różowatych (Rosaceae), zaliczanej do obszernego rzędu różowców (Rosales) i wraz z nim do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych. W obrębie rodziny należy do podrodziny Spiraeoideae, plemienia Pyreae, podplemienia Pyrinae[5].

Gatunki dziko rosnące w Polsce[6]
Pozostałe gatunki, głównie uprawiane (wybór)[5][7]
Mieszańce międzyrodzajowe

Przedstawiciele rodzaju mieszają się z gatunkami z rodzajów: grusza (Pyrus), aronia (Aronia) i irga (Cotoneaster)[4].


 src= Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów o jarzębinie

Przypisy

  1. a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-20].
  2. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
  3. a b Leszek Bednorz: Jarząb brekinia Sorbus torminalis (L.) Crantz w Polsce. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2010. ISBN 978-83-61320-92-0.
  4. a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The botanical garden. Vol. 1 Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 262. ISBN 0-333-73003-8.
  5. a b c Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-02].
  6. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland : a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  7. Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Jarząb: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Owoce jarząbu pospolitego  src= Jarząb mączny  src= Liście (Sorbus cashmiriana)

Jarząb (Sorbus L.) – rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny różowatych (Rosaceae). Należy do niego około 80 gatunków diploidalnych oraz 170 taksonów pochodzenia mieszańcowego, zwykle poliploidalnych. Przedstawiciele występują na obszarze Europy i Azji oraz w Ameryce Północnej (na południu sięgając do Arizony). Wiele gatunków jest wykorzystywanych jako rośliny ozdobne i jadalne.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL