Multimedia w Wikimedia Commons Goździkowate (Caryophyllaceae Juss.) – rodzina roślin okrytonasiennych należąca do rzędu goździkowców. Liczy w zależności od ujęcia systematycznego od ok. 2200[1] do ok. 3000[2] gatunków występujących na wszystkich kontynentach, przede wszystkim jednak w krajach o klimacie umiarkowanym na półkuli północnej[3]. Centrum zróżnicowania jest obszar śródziemnomorski i południowo-zachodnia Azja[2]. Bardzo nieliczni przedstawiciele występują w Afryce na południe od Sahary, w Ameryce Południowej oraz na wyspach Oceanii[4]. W obrębie rodziny wyróżniana jest zmienna liczba rodzajów, zwykle wynosząca ok. 88[2]. W przypadku włączenia kilku rodzajów w jeden zbiorowy, monofiletyczny rodzaj Silene, wówczas liczba rodzajów spada do 82. Z kolei jeśli podzieli się wszystkie rodzaje parafiletyczne i polifiletyczne wówczas liczba rodzajów rośnie do 120[2]. W Polsce występuje w stanie dzikim ok. 100 gatunków z 28 rodzajów. Do rodziny należą niemal wyłącznie rośliny zielne o liściach naprzeciwległych. Szereg gatunków o dużych kwiatach, zwłaszcza z rodzaju goździk, uprawianych jest jako rośliny ozdobne[5].
Rodzina siostrzana dla szarłatowatych (Amaranthaceae) i Achatocarpaceae w obrębie rzędu goździkowców należącego do dwuliściennych właściwych:
caryophylloidsSimmondsiaceae – simondsjowate
Caryophyllaceae – goździkowate
Amaranthaceae – szarłatowate
Limeaceae – libawowate
Aizoaceae – pryszczyrnicowate
Phytolaccaceae – szkarłatkowate
Nyctaginaceae – nocnicowate
Molluginaceae – ugłastowate
Montiaceae – zdrojkowate
Basellaceae – wyćwiklinkowate
Talinaceae – porwinkowate
Portulacaceae – portulakowate
Cactaceae – kaktusowate
Rodzina tradycyjnie dzielona jest ze względu na kryteria morfologiczne na trzy podrodziny: mokrzycowe (Alsinoideae Burnett [Minuartioideae DC.]), lepnicowe (Silenoideae [Caryophylloideae] Arn.), i paznokciowe (Paronychioideae A. St. Hil. ex Fenzl [Illecebroideae Arn.])[2]. Kryteria służące do klasyfikacji roślin do tych trzech podrodzin to obecność lub brak przylistków oraz stopień zrośnięcia działek kielicha i płatków korony. U paznokciowych liście mają wyraźne przylistki, a listki okwiatu pozostają wolne lub są słabo zrośnięte. U mokrzycowych liście pozbawione są przylistków, płatki korony są wolne, działki też są wolne lub rzadziej zrośnięte. U lepnicowych liście są bez przylistków, działki są zrośnięte w rurkę, między okółkiem kielicha i koroną występuje odcinek łodygi zwany antoforem[3]. Po zastosowaniu metod molekularnych okazało się, że z tradycyjnych podrodzin tylko lepnicowe stanowią takson monofiletyczny. Dla przedstawienia systematyki rodziny odzwierciedlającą powiązania filogenetyczne wyróżnia się 11 plemion[1][2]:
goździkowateCorrigolieae
Paronychieae
Polycarpeae
Sperguleae
Sclerantheae
Sagineae
Arenarieae
Alsineae
Sileneae
Caryophylleae
Eremogeneae
Nazwy polskie rodzajów według[6][7][8]
Rodzaje o niejasnej pozycji filogenetycznej w obrębie rodziny:
Nazwa naukowa rodziny wywodzi się od dawnej nazwy łacińskiej czapetki pachnącej (obecnie Syzygium aromaticum, dawniej Caryophyllus aromaticus). Powodem nawiązania do tego gatunku jest jego zapach przypominający woń przedstawicieli goździkowatych[3].
Współcześnie wielu przedstawicieli tej rodziny uprawianych jest jako rośliny ozdobne, zwłaszcza z rodzaju goździk (Dianthus) i łyszczec (=gipsówka Gypsophila). Niektóre gatunki z rodzaju łyszczec i mydlnica (Saponaria) o dużej zawartości saponin wykorzystywane były jako środki piorące[3].
Goździkowate (Caryophyllaceae Juss.) – rodzina roślin okrytonasiennych należąca do rzędu goździkowców. Liczy w zależności od ujęcia systematycznego od ok. 2200 do ok. 3000 gatunków występujących na wszystkich kontynentach, przede wszystkim jednak w krajach o klimacie umiarkowanym na półkuli północnej. Centrum zróżnicowania jest obszar śródziemnomorski i południowo-zachodnia Azja. Bardzo nieliczni przedstawiciele występują w Afryce na południe od Sahary, w Ameryce Południowej oraz na wyspach Oceanii. W obrębie rodziny wyróżniana jest zmienna liczba rodzajów, zwykle wynosząca ok. 88. W przypadku włączenia kilku rodzajów w jeden zbiorowy, monofiletyczny rodzaj Silene, wówczas liczba rodzajów spada do 82. Z kolei jeśli podzieli się wszystkie rodzaje parafiletyczne i polifiletyczne wówczas liczba rodzajów rośnie do 120. W Polsce występuje w stanie dzikim ok. 100 gatunków z 28 rodzajów. Do rodziny należą niemal wyłącznie rośliny zielne o liściach naprzeciwległych. Szereg gatunków o dużych kwiatach, zwłaszcza z rodzaju goździk, uprawianych jest jako rośliny ozdobne.
