Multimedia w Wikimedia Commons 
Hasło w Wikisłowniku Czernica, kaczka czernica, kaczka czubata, kaczka czarnoczuba[5] (Aythya fuligula) – gatunek średniego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae).
Występowanie
Ptak ten zamieszkuje północną Eurazję w pasie od Islandii i Wielkiej Brytanii po Kamczatkę. Na południu osiąga Europę Środkową, północną Mongolię i Hokkaido – zasadniczo jest to pas pomiędzy 70°N a 48°N.
Populacje zachodnioeuropejskie są koczujące lub osiadłe, a północne wędrowne, przeloty w marcu–maju i sierpniu–grudniu. Zimują w północno-zachodniej Europie (dołączając do populacji osiadłej), basenie Morza Śródziemnego, na Bliskim Wschodzie, w subsaharyjskiej Afryce, Azji Środkowej, subkontynencie indyjskim, południowo-wschodniej Azji oraz w Japonii i na Filipinach. Sporadycznie pojawiają się na Alasce i zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej.
W Polsce nieliczny ptak lęgowy, gnieździ się na całym niżu, miejscami dość licznie[6]. Zimuje na wybrzeżu Bałtyku i nad większymi rzekami na zachód od Wisły.
Od XIX wieku zwiększa się jej liczebność i kolonizuje nowe obszary. Na początku XX wieku zasiedliła Europę Środkową, gdzie stała się jednym z najliczniejszych gatunków kaczek. Od początku lat dziewięćdziesiątych notuje się zasiedlanie południowych rejonów tej części Starego Kontynentu – czernica pojawiła się w Austrii i na Półwyspie Bałkańskim.
Morfologia
-
Cechy gatunku
- Samiec w szacie godowej i spoczynkowej ma czarne ciało z metalicznym, fioletowym połyskiem na głowie, szyi i piersi. Boki, brzuch i lusterko białe w szacie godowej, a brudnobiałe w spoczynkowej. Dziób szary z czarnym paznokciem. Samica ciemnobrązowa z jasnym brzuchem i białym wąskim paskiem wokół nasady dzioba. Zarówno samiec, jak i samica mają z tyłu głowy czub, który jest dłuższy u samca, złożony ze zwisających, lśniących czarnych piór ozdobnych. Młodociane podobne do samicy. Upierzenie spoczynkowe obu płci podobne. Mają żółtą tęczówkę, a w locie na skrzydłach widać pas białych lotek z czarną otoczką na tylnej krawędzi. W czasie toków kaczor wydaje zduszone "gui gui", a kaczka chrapliwe "karr".
-
Wymiary średnie[7][8][9]
- Długość ciała ok. 40–56 cm
- Rozpiętość skrzydeł 68-89 cm
- Masa ciała ok. 500–1400 g
Ekologia
-
Biotop
- Słodkowodne zbiorniki wodne stojące lub o słabym prądzie, o gęsto zarośniętych brzegach i otwartym lustrze wody. Spotyka się ją jednak również na niewielkich, dość zarośniętych stawach, torfowiskach i mniej zarośniętych gliniankach. W większych europejskich miastach, jak Hamburg i Londyn, zasiedlają też miejskie sadzawki w parkach.
-
Gniazdo
- Pary dobierają się jeszcze na zimowisku. Czernice wracają na lęgowiska stadami od marca do kwietnia. Gnieżdżą się dość późno, bo dopiero od czerwca do lipca. Gniazda zakładają w różnorodnych miejscach, ale blisko wody: na lądzie tuż przy brzegu, na zwałach trzciny lub pływającej platformie, a również na wysepkach, zbudowane ze świeżych roślin.
-
Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–czerwcu 3 do 20 (średnio 7-10)[7] oliwkowo- lub zielonkawoszarych jaj[10] o średnich wymiarach 59 x 41 mm i średniej masie 56 g.
-
Okres lęgowy
- Jaja wysiadywane są przez okres 23 do 28 dni przez samicę[7]. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 12 godzinach, a usamodzielniają się po 45 do 50 dniach. Kaczęta mają ciemny puch. Potrafią latać po 7 tygodniach. Jesienne przeloty rozpoczynają się we wrześniu, a najintensywniej zachodzą w październiku.
-
Pożywienie
- Drobne zwierzęta, głównie mięczaki, uzupełnione przez rośliny, głównie nasiona. Żeruje nurkując do 6-10 metrów głębokości[7].
-
Ochrona
- W Polsce gatunek łowny od 15 sierpnia do 21 grudnia[11][12].
Zobacz też
Przypisy
-
↑ Aythya fuligula, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
-
↑ Carboneras 1992 ↓, s. 618.
-
↑ Denis Lapage: Czernica (Aythya fuligula) (Linnaeus, 1758). Avibase. [dostęp 2014-01-14].
-
↑ Aythya fuligula. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
-
↑ Janusz Strutyński: [books.google.pl/books?id=1VlKAAAAIAAJ Polskie nazwy ptaków krajowych]. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.
-
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 166. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego nieliczny oznacza zagęszczenie 1–10 par na 100 km2, a dość liczny – 10–100 par na 100 km2.
-
↑ a b c d Tufted Duck Aythya fuligula (ang.). WhatBird. [dostęp 2014-01-14].
-
↑ Busse i in. 1990 ↓, s. 93.
-
↑ Sterry i in. 2002 ↓, s. 78.
-
↑ Busse i in. 1990 ↓, s. 94.
-
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz.U. z 2005 r. nr 45, poz. 433)
-
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne (Dz.U. z 2005 r. nr 48, poz. 459)
Bibliografia
- Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
- Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.)
- Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
- Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
Zwierzęta łowne w PolsceZwierzyna gruba
Zwierzyna drobna
Ptactwo
- Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz.U. z 2005 r. nr 45, poz. 433)
