Piprites pileata, tamién denomináu piprites capirotado[4] o caneleirinho-de-chapéu-preto (en portugués) (Brasil)[5] ye una especie d'ave paseriforme perteneciente al xéneru Piprites, tradicionalmente incluyida na familia Pipridae, pero anguaño con base n'estudios xenéticos consideróse la so inclusión dientro de la familia Tyrannidae.[6] Alcuéntrase n'Arxentina y Brasil.[1]
Distribuyir nel sureste de Brasil (sur de Minas Gerais y Rio de Janeiro escontra'l sur hasta'l norte de Rio Grande do Sul) y estremu nordés d'Arxentina (Misiones).[3]
Vive na Viesca atlántica y nes viesques de monte, hasta los 1.800 m d'altitú,[7] especialmente onde abonden les araucarias (Araucaria angustifolia).[8]
Mide aprosimao 12 cm de llargor. Presenta corona negra. El machu tien l'envés, la grupa y les coberteras alares color castañu ferrial brillante; mexelles anaranxaes; ceya, pescuezu y pechu mariellu acaneláu y vientre crema a blancuciu. Les nales son escures. La cola presenta les plumes centrales negres y les llaterales color castañu ablondu. El picu ye mariellu y les pates tamién marielles o anaranxaes. La fema estremar por tener l'envés verde oliva y llinies blanques nes nales.[7]
Esta especie ta clasificada como “vulnerable” pol IUCN por cuenta de que la estensión de la perda de montes indiquen qu'el so aparentemente pequeña populación ta tornando. La so población total envalorada ye de 2.500 a 10.000 individuos.[1]
Los montes d'araucaria foron fuertemente amenorgaos na so estensión. Sicasí, nun paez ser un verdaderu especialista en araucaria, y el declinio de la populación nel norte de la so zona de distribución en Brasil puede ser apangáu porque los montes de la so faxa d'altitú sufristi considerablemente menos destrucción que les tierres baxes axacentes.[1]
En Brasil ta protexida y alcuéntrase nos parques nacionales d'Itatiaia, Serra da Bocaina y Aparados da Serra y nel parque estatal de Campos do Jordão. La población n'Arxentina ye bien pequeña y alcontrada nun hábitat específicu: montes de Ocotea pulchella, que nun tán suxetos a nenguna proteición específica y polo tanto vulnerables a disturbios forestales, como esplotación selectiva de madera, desmate p'agricultura y quemes accidentales. Alcuéntrase en dellos llugares esvalixaos, toos na Reserva de la biosfera Yabotí na Provincia de Misiones.[1]
A pesar de globalmente ser consideráu vulnerable, llocalmente n'Arxentina'l baillarín castañu ye consideráu como “en peligru críticu d'estinción”.[9]
Aliméntase de frutos y inseutos.[8]
Como otres especies de la so familia, executa un ritual d'exhibición que realiza repetidamente pa les femes próximes mientres la temporada de reproducción.[10] El ritual foi reparáu ente los meses de setiembre a payares y el nial taba en construcción n'ochobre.[1]
La especie P. pileata describióse per primer vegada pol ornitólogu austriaco Coenraad Jacob Temminck en 1822 sol nome científicu Pipra pileata; llocalidá tipo «Curitiba, Paraná, Brasil».[3]
Ye monotípica. Esisten diverxencies cuanto a la familia a la que'l presente xéneru pertenez. Mientres Clements checklist 6.8 asitiar na familia Pipridae,[2] el South American Classification Committee (SACC)[11] caltener como inciertu en Incertae sedis, l'IOC[12] y Zoonomen[13] asitiar en Tyrannidae. Los estudios de filoxenia molecular de Ohlson et al. 2013[14] propunxeron una nueva familia esclusiva pal xéneru Piprites. El CBRO (Comité Brasileñu de Rexistros Ornitolóxicos) asitia'l presente xéneru nesa nueva familia Pipritidae Ohlson, Irestedt, Ericson & Fjeldså, 2013.[15]
Piprites pileata, tamién denomináu piprites capirotado o caneleirinho-de-chapéu-preto (en portugués) (Brasil) ye una especie d'ave paseriforme perteneciente al xéneru Piprites, tradicionalmente incluyida na familia Pipridae, pero anguaño con base n'estudios xenéticos consideróse la so inclusión dientro de la familia Tyrannidae. Alcuéntrase n'Arxentina y Brasil.
Piprites pileata, ilustración de 1838.