De lansvaren (Polystichum lonchitis) is een varen uit de niervarenfamilie (Dryopteridaceae). De soort komt voor op rotsachtige plaatsen in bossen. In België is de plant zeldzaam en in Nederland is deze zeer zeldzaam.
De lansvaren is een overblijvende, kruidachtige plant met een vlakke open bundel van lange smalle bladen, half opgericht of plat op de bodem, die bijna rechtstreeks uit een ondergrondse wortelstok ontspringen.
De donkergroene bladen zijn veel langer dan breed, tot 50 cm lang, en eenmaal geveerd. Langs weerszijden van de bladspil staan tot 30 kleine, leerachige ruwe en scherp getande blaadjes die naar de top tot kleiner en smaller worden. De bladvoet is scheef wigvormig. Jonge bladen zijn veel lichter groen dan de overwinterende oude bladen.
De steel is kort en stevig en bezet met lijnvormige, bruine schubben
De sporenhoopjes zijn rond, afgedekt met een dekvliesje en liggen langs beide zijden van de nerf. De sporen zijn rijp van juni tot augustus.
De lansvaren prefereert rotsige, kalkrijke plaatsen in halfschaduw of schaduw zoals in loof- of naaldbossen, bermen en greppels, maar ook op puinhellingen en tussen rotsen boven de boomgrens. De soort komt voornamelijk voor in midden- en hooggebergtes.
De lansvaren komt wereldwijd voor in koude en gematigde streken van het noordelijk halfrond, bij voorkeur in bergachtige streken. In Europa komt de soort vooral voor in de kalkrijke voorgebergtes van de Alpen, zoals de Jura en de Vercors.
In België is de plant zeldzaam in het het stroomgebied van de Maas in Wallonië. In Nederland is de soort aangetroffen op twee plaatsen in Oost-Flevoland en in de Noordoostpolder.
De lansvaren heeft nog een nauwe verwant die in hetzelfde biotoop voorkomt, de stijve naaldvaren (Polystichum aculeatum), maar deze heeft bredere bladen die dubbel geveerd zijn.
Verder kan de lansvaren enkel maar verward worden met het dubbelloof (Blechnum spicant). Deze komt echter zelden op kalkrijke grond voor, heeft een langere steel, ongetande blaadjes, en de sporenhoopjes staan op aparte, fertiele bladen.
De lansvaren wordt op de Nederlandse Rode Lijst (planten) vermeld als 'zeer zeldzaam' maar 'stabiel in aantal'.
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Polystichum lonchitis op Wikimedia Commons. De lansvaren (Polystichum lonchitis) is een varen uit de niervarenfamilie (Dryopteridaceae). De soort komt voor op rotsachtige plaatsen in bossen. In België is de plant zeldzaam en in Nederland is deze zeer zeldzaam.
