Przetacznik górski (Veronica montana L.) – gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae), w systemach XX-wiecznych klasyfikowany zwykle do trędownikowatych (Scrophulariaceae).
Rozmieszczenie geograficzne
Przetacznik górski jest najmłodszym reliktem, który rozprzestrzenił się w okresie subatlantyckim. Występuje dziko na trzech kontynentach[2]:
-
Afryka: Algieria, Tunezja
-
Azja: Turcja, Gruzja
-
Europa: Albania, Anglia, Austria, Belgia, Białoruś, Bułgaria, Czechy, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Mołdawia, Niemcy, Polska, Portugalia, Rosja, Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Szwecja, Ukraina, Węgry, Włochy, dawna Jugosławia
W Polsce występuje na rozproszonych zwykle stanowiskach, głównie w zachodniej i południowej części kraju, zwłaszcza w górskich i podgórskich lasach bukowych.
Morfologia
- Łodyga
- Podnosząca się, pojedyncza, niezbyt gruba, o czerwonawym zabarwieniu, w górnej części odgałęziają się od niej z podsadek liściowych łodygi kwiatowe. Główna łodyga zwykle bezkwiatowa, często zakończona pękiem liści. W części przyziemnej wykształca się w formie czołgającego się kłącza, wytwarzającego rozłogi.
- Liście
-
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście długoogonkowe, romboidalne, górą słabo owłosione, spodem bardziej. Użyłkowanie pierzaste. Brzegi blaszek karbowane lub piłkowane, koniec okrągło zakończony, nasady liści zaokrąglone. Dolne liście na krótkich ogonkach, zmniejszające się w stronę części przyziemnej. W pobliżu kwiatów bezogonkowe równoległe liście przykwiatkowe.
- Kwiaty
- Zebrane w luźne grona wyrastające z kątów górnych liści niestanowiących przedłużenia pędu głównego. Owłosione szypułki kwiatów dłuższe od kielicha. Zwykle występuje kilka gron i są znacznie krótsze od łodygi. Kielich złożony z 4 wolnych, lancetowatych, tępo zakończonych i silnie owłosionych działek. Korona kółkowa z bardzo krótką rurką, do której dostęp jest zamknięty wieńcem włosków. Jest złożona z 4 płatków lazurowo-błękitnego koloru z wyraźnymi kolorystycznie żyłkami. Płatki prawie równej wielkości, jeden z płatków nieco tylko mniejszy i węższy. Szyjka słupka z pojedynczą szyjką wyższą od pręcików. 2 pręciki o nitkach krótszych od płatków korony.
- Owoc
- Dwukomorowa, nieco spłaszczona, jabłkowata torebka w stanie dojrzałym zdrewniała, pękająca wzdłuż krawędzi szczytowej. Ma klinowatą nasadę i jest cała owłosiona.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit, chamefit. Roślina preferuje miejsca wilgotne i chłodne – głównie północne oraz północno-zachodnie zbocza wzgórz, głębokie wąwozy, dna dolin, źródliska, dolinki potoków i strumieni. Gatunek reglowy, stanowiący najliczniejszą grupę w obrębie elementu górskiego, związany z cienistymi, żyznymi lasami liściastymi głównie bukowymi, zaliczany do flory podgórskiej i górskiej. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu Fagetalia[3].
Przypisy
